Gửi bình luận
TS Nguyễn Đình Cung, Nguyên Viện trưởng Viện CIEM khẳng định mô hình nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam rất khó thực hiện do năng lực bộ máy hành chính rất kém.
Như Diễn đàn Doanh nghiệp đã đưa tin, TS Nguyễn Sĩ Dũng - Nguyên Phó Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ đã khẳng định, mô hình nhà nước kiến tạo sẽ là sự lựa chọn phù hợp nhất với Việt Nam.
“Thật ra, kể từ Đại hội VI của Đảng, chúng ta đã thật sự từ bỏ mô hình nhà nước kế hoạch hóa tập trung, mà đi theo mô hình nhà nước kiến tạo phát triển. Đảng và Nhà nước đã đề ra đường lối công nghiệp hóa đất nước, đã công nhận cơ chế thị trường, nhưng vẫn coi trọng vai trò quản lý của Nhà nước”, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhấn mạnh.
Tuy nhiên, quan điểm này của ông Dũng ngay lập tức vấp phải nhiều ý kiến trái chiều, trong đó, có ý kiến của TS Nguyễn Đình Cung, Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung Ương.
Có thể bạn quan tâm
05:00, 01/01/2019
11:05, 19/09/2019
Nhà nước sở hữu, kiểm soát và thương mại hóa
Theo đó, Nguyên Viện trưởng Viện CIEM cho rằng mô hình nhà nước pháp quyền của Việt Nam hiện tại chưa phải mô hình nhà nước kiến tạo phát triển.
“Tôi cho rằng trên thực tế, mô hình nhà nước của chúng ta hiện nay Việt Nam là nhà nước sở hữu, kiểm soát và thương mại hóa.”, ông Cung nhấn mạnh.
Dù thừa nhận rằng, mô hình nhà nước kiến tạo phát triển là điều quá “tuyệt vời” nhưng Nguyên Viện trưởng Viện CIEM cho rằng, mô hình nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam rất khó thực hiện tại Việt Nam do năng lực của bộ máy hành chính rất kém.
“Nhà nước muốn kiến tạo thì năng lực bộ máy phải cực kì tốt. Trong bối cảnh hôm nay, tôi cho rằng nhà nước nên tập trung vào cái cốt lõi mà nhà nước phải làm, không nên làm lan man. Đó là điều hiện thực hơn”, ông Cung nói.
Nguyên Viện trưởng CIEM cũng cho rằng Việt Nam khó lòng bắt chước Nhật Bản, Hàn Quốc trong việc thực hiện mô hình nhà nước kiến tạo.
Trước quan điểm cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi các nước Đông Bắc Á như Nhật Bản, Hàn Quốc (những nước đã thực hiện thành công mô hình nhà nước kiến tạo phát triển) trong việc thực hiện mô hình nhà nước kiến tạo phát triền, ông Cung khẳng định, đây là việc làm rất khó khăn.
“Gần như, chúng ta không thể làm theo cách này được. Hiện tại, Nhật Bản và Hàn Quốc đều đã thống nhất với nhau về những nguyên tắc cơ bản để xây dựng kinh tế thị trường, còn Việt Nam thì chưa.
Hơn nữa, ở thời điểm hiện tại, đã có bao nhiêu nước công nhận chúng ta là nền kinh tế thị trường? Xuất phát điểm của chúng ta khác xa họ thì khó có thể lựa chọn một mô hình ở nơi khác đã có, dù đó là mô hình đã mang lại thành công cho nhiều quốc gia”, ông Cung đưa ra nhận định của mình.
4 rủi ro của mô hình nhà nước kiến tạo phát triển
Không bình luận về quan điểm của TS Nguyễn Đình Cung nhưng khi đưa ra quan điểm của mình, một lần nữa TS Nguyễn Sĩ Dũng tái khẳng định quan điểm mô hình nhà nước kiến tạo phát triển là mô hình phù hợp nhất với Việt Nam.
“Do là một nước có nền tảng văn hóa của Đông Bắc Á, mô hình nhà nước kiến tạo phát triển có thể là tối ưu cho Việt Nam”, ông Dũng nhấn mạnh.
Dù vậy nhưng ông Dũng cũng thừa nhận rằng rủi ro của lựa chọn này là hoàn toàn không nhỏ.
Trước hết, theo quan điểm của ông Dũng, đó là rủi ro về năng lực.
“Chúng ta có khả năng hoạch định chính sách phát triển công nghiệp đúng đắn hay không? Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, thì chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam phải là gì? Đây quả thực là những câu hỏi không dễ trả lời. Thiếu một đội ngũ lãnh đạo tinh hoa khó lòng hoạch định chính sách phát triển đúng đắn được. Để có được một đội ngũ lãnh đạo như vậy, thu hút người tài vào trong Đảng là rất quan trọng. Đây phải được coi là một trong những nhiệm vụ chiến lược hàng đầu của Đảng ta trong thời gian sắp tới. Ngoài ra, tận dụng tri thức của giới Việt kiều tinh hoa để hoạch định chính sách phát triển công nghiệp cũng rất quan trọng” - ông Dũng đặt vấn đề và khẳng định nếu lựa chọn mô hình nhà nước kiến tạo thì Việt Nam phải trả lời được những câu hỏi này.
Rủi ro thứ 2, theo ông Dũng đó là: Do đã hội nhập sâu rộng với thế giới và tham gia rất nhiều các hiệp định về tự do thương mại song phương và đa phương, nên không gian chính sách còn lại của Nhà nước ta cho việc hoạch định và triển khai chương trình công nghiệp hóa một cách độc lập và tự chủ là rất nhỏ hẹp.
Bị ràng buộc bởi vô vàn những cam kết quốc tế, Nhà nước rất khó can thiệp vào thị trường để thúc đẩy phát triển những ngành công nghiệp mà chúng ta lựa chọn. Để vượt qua rủi ro này, quan trọng là phải nâng cao năng lực thiết kế các hàng rào kỹ thuật, các hàng rào về thủ tục.
Điều này có vẻ như đang đi ngược với những cố gắng cắt giảm thủ tục hành chính của Chính phủ hiện nay nhưng nếu chúng ta muốn phát triển ngành công nghiệp và bảo hộ cho hàng hóa và doanh nghiệp trong nước thì hàng rào kỹ thuật là rất cần thiết để ngành công nghiệp non trẻ này của đất nước không bị cạnh tranh quốc tế bóp chết từ trong trứng nước.
Ngoài ra, theo quan điểm của ông Dũng thì việc tận dụng các khoảng trống chính sách cũng rất quan trọng ở đây. Các hiệp định tự do thương mại không hạn chế Nhà nước đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) trong lĩnh vực (ví dụ như an ninh, quốc phòng chẳng hạn).
“Tại sao chúng ta không đầu tư vào đây, khi cần thiết thì vẫn có thể chuyển giao các thành tựu nghiên cứu cho các lĩnh vực dân sự?”, ông Dũng nêu câu hỏi.
TS Nguyễn Sĩ Dũng - Nguyên Phó Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ.
Rủi ro thứ 3, theo ông Dũng chính là bộ máy hành chính và đội ngũ công chức của chúng ta khá yếu kém. Bộ máy này đang bị chính trị hóa rất nặng nền.
Theo đó, chuyên gia này cho rằng điều quan trọng nhất vẫn là phải lựa chọn cho được những người tài giỏi nhất vào bộ máy hành chính. Truyền thống khoa bảng là điều kiện rất thuận lợi để chúng ta tuyển chọn người tài ở đây.
Ngoài ra, tâm lý thích học để làm quan cũng là động lực quan trọng để thu hút người tài vào bộ máy Nhà nước. Vấn đề là phải học thật và thi thật. Phải kiên quyết áp đặt một chế độ khoa bảng và thi tuyển nghiêm khắc nhất vào bộ máy hành chính nhà nước.
Rủi ro thứ 4, theo ông Dũng chính là quỹ thời gian để xây dựng thành công mô hình nhà nước kiến tạo phát triển còn lại không nhiều.
Với áp lực của hội nhập và dân chủ hóa như hiện nay, ông Dũng cho rằng mô hình coi trọng phát triển kinh tế hơn mở rộng dân chủ và nhân quyền như nhà nước kiến tạo phát triển chưa chắc đã có được sự chấp nhận của đông đảo công chúng.
“Để vượt qua thách thức này, truyền thông đóng một vai trò hết sức quan trọng. Không có một nền tảng kinh tế-xã hội phù hợp và một nền tảng văn hóa chính trị trưởng thành, những cải cách dân chủ manh động không khéo lại chỉ dẫn đến đổ vở và bất ổn xã hội mà thôi”, Nguyên Phó Chủ nhiệm văn phòng Quốc hội nhận xét.
