Gửi bình luận
Việc Nghị quyết 42 hết hiệu lực đang khiến xử lý nợ xấu đình trệ, kiện tụng gia tăng. Việc luật hóa các quy định từ Nghị quyết này có thực sự là lối thoát?
Từ ngày 1/1/2025, khi Nghị quyết 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu hết hiệu lực, hệ thống tổ chức tín dụng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong thu hồi tài sản bảo đảm và xử lý nợ xấu. Không còn cơ chế đặc thù hỗ trợ, thời gian xử lý nợ kéo dài, tranh chấp pháp lý gia tăng và nguy cơ nợ xấu leo thang rõ rệt.
Trước thực trạng này, ngày 11/2/2025 vừa qua, tại cuộc họp với các tổ chức tín dụng, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khẩn trương xây dựng hồ sơ, trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 5 để luật hóa Nghị quyết 42. Đây là một động thái quan trọng nhằm đảm bảo hệ thống pháp lý đồng bộ, giúp tổ chức tín dụng xử lý nợ xấu hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là: Nếu luật hóa Nghị quyết 42, chính sách mới sẽ phải điều chỉnh ra sao để vừa đảm bảo quyền lợi của tổ chức tín dụng, vừa bảo vệ khách hàng vay nợ và không gây ra bất cập pháp lý mới?
Theo báo cáo từ NHNN, kể từ khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực, số vụ kiện liên quan đến nợ xấu đã tăng mạnh. Lý do chính là các tổ chức tín dụng gặp khó khăn trong việc thu hồi tài sản bảo đảm khi khách hàng không hợp tác, trong khi khung pháp lý hiện hành chưa đủ mạnh để hỗ trợ họ xử lý nhanh chóng.
Trước đây, Nghị quyết 42 cho phép tổ chức tín dụng thu giữ tài sản bảo đảm nếu khách hàng không thực hiện nghĩa vụ trả nợ. Tuy nhiên, khi không còn cơ chế này, nhiều khách hàng chây ì, không hợp tác, thậm chí sử dụng kẽ hở pháp lý để trì hoãn nghĩa vụ trả nợ. Điều này khiến các ngân hàng mất nhiều thời gian và chi phí để xử lý nợ, dẫn đến rủi ro gia tăng trong hoạt động tín dụng.
Theo các chuyên gia pháp lý, khi không có Nghị quyết 42, việc xử lý tài sản bảo đảm quay lại theo Luật Dân sự và Luật Đất đai hiện hành, trong đó quy trình thu giữ tài sản rất phức tạp và kéo dài. Điều này làm tăng nguy cơ nợ xấu tồn đọng, ảnh hưởng đến an toàn hệ thống tài chính.
Trong khi đó, NHNN cũng khẳng định, việc luật hóa Nghị quyết 42 nhằm tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ, tháo gỡ các vướng mắc pháp lý đang cản trở tổ chức tín dụng, tổ chức mua bán nợ trong việc thực hiện quyền thu hồi và xử lý tài sản bảo đảm.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng việc luật hóa không thể chỉ đơn thuần "sao chép" Nghị quyết 42, mà cần có sự điều chỉnh để cân bằng lợi ích giữa các bên liên quan.
Trao đổi về nội dung này, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cho biết "Luật hóa các quy định về xử lý nợ xấu phải đảm bảo tính công bằng giữa quyền lợi của tổ chức tín dụng và khách hàng. Không thể để ngân hàng có toàn quyền thu giữ tài sản mà không có sự kiểm soát, nhưng cũng không thể để người vay lợi dụng kẽ hở pháp luật để trốn tránh trách nhiệm."
Về phía doanh nghiệp, nhiều quan điểm cũng bày tỏ lo ngại rằng, nếu không có cơ chế bảo vệ quyền lợi người vay, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể rơi vào cảnh mất tài sản khi gặp khó khăn tài chính tạm thời.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp về giải pháp để chính sách mới thực sự hiệu quả, luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Luật TNHH L&A legal Experts cho rằng, Chính phủ cần xây dựng một cơ chế thu giữ tài sản bảo đảm có điều kiện. Cơ chế xử lý nợ phải minh bạch, công khai. Đồng thời phải bảo vệ doanh nghiệp và người vay thiện chí.
“Việc thu giữ tài sản bảo đảm cần được quy định chặt chẽ, có sự giám sát của cơ quan chức năng để tránh lạm dụng quyền lực từ phía ngân hàng. Cần có quy trình rõ ràng, minh bạch để đảm bảo cả bên vay và bên cho vay đều hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình”, luật sư Lê Thị Nhung nói.
Cũng đồng tình về quan điểm này, tuy nhiên, luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật Đại La nhấn mạnh việc phát triển mạnh thị trường mua bán nợ, khuyến khích sự tham gia của các nhà đầu tư trong và ngoài nước nhằm thúc đẩy xử lý nợ xấu nhanh chóng hơn. Đặc biệt, cần có chính sách phân loại rõ ràng giữa người vay có khả năng trả nợ nhưng gặp khó khăn tạm thời và những trường hợp cố tình chây ì để có biện pháp xử lý phù hợp
“Việc luật hóa Nghị quyết 42 là cần thiết để tạo ra khung pháp lý vững chắc cho xử lý nợ xấu, song cần có sự điều chỉnh hợp lý để đảm bảo công bằng giữa các bên. Nếu không giải quyết triệt để bài toán này, hệ thống tài chính sẽ tiếp tục đối mặt với rủi ro gia tăng, ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế’, luật sư Nguyễn Đức Biên chia sẻ.
