Bỏ miễn thuế hàng giá trị nhỏ: Bịt "lỗ hổng" thất thu ngân sách

Quyết định số 01/2025 do Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc vừa ký đã chính thức bãi bỏ toàn bộ Quyết định số 78/2010, đồng nghĩa với việc hàng hóa nhập khẩu qua dịch vụ chuyển phát nhanh có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống sẽ không còn được miễn thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng.

Đây được xem như một bước tiến trong việc đảm bảo công bằng thuế giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa sản xuất trong nước.

Quyết định có hiệu lực từ ngày 18/2/2025.

Trước đây, cơ chế miễn thuế cho hàng hóa nhập khẩu nhỏ lẻ thông qua chuyển phát nhanh đã tạo ra lợi thế nhất định cho các sản phẩm nhập khẩu, đôi khi gây áp lực cạnh tranh không lành mạnh lên doanh nghiệp nội địa, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Quyết định 01/2025 giúp hạn chế tình trạng “lách luật” bằng cách chia nhỏ giá trị hàng hóa để được miễn thuế, từ đó tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý thuế.

Việc áp thuế với tất cả các hàng hóa nhập khẩu, bất kể giá trị nhỏ hay lớn, chắc chắn sẽ giúp tăng thu ngân sách nhà nước, đặc biệt trong bối cảnh ngân sách đang chịu áp lực lớn từ các chính sách hỗ trợ phục hồi kinh tế sau đại dịch. Tuy nhiên, điều này cũng làm tăng chi phí cho người tiêu dùng, nhất là nhóm người có thu nhập trung bình và thấp, thường mua sắm các mặt hàng giá trị nhỏ qua các sàn thương mại điện tử quốc tế.

Quyết định này cũng có thể gây ảnh hưởng không nhỏ đến các nền tảng thương mại điện tử quốc tế như Amazon, AliExpress, hay Shopee Global, vốn dựa vào lợi thế miễn thuế để thu hút người tiêu dùng. Chi phí tăng thêm từ thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng sẽ khiến hàng hóa trở nên kém cạnh tranh hơn so với các sản phẩm trong nước. Đồng thời, các công ty chuyển phát nhanh quốc tế như DHL, FedEx hoặc UPS có thể đối mặt với nguy cơ sụt giảm lượng hàng hóa vận chuyển do chi phí gia tăng.

Những con số được Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội công bố đã chỉ ra quy mô đáng kinh ngạc của dòng hàng hóa giá rẻ nhập khẩu từ Trung Quốc thông qua các sàn thương mại điện tử. Với trung bình 4 - 5 triệu đơn hàng/ngày, mỗi đơn hàng có giá trị từ 100.000 - 300.000 đồng, việc chia nhỏ giá trị hàng hóa để né thuế đã trở thành "thủ thuật phổ biến".

Ước tính sơ bộ cho thấy, mỗi ngày hơn 1.000 tỷ đồng hàng hóa giá rẻ được nhập khẩu vào Việt Nam mà không đóng thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế nhập khẩu. Với mức VAT 10% và thuế nhập khẩu trung bình 5%, số thuế mà ngân sách thất thu mỗi năm đã vượt quá 50.000 tỷ đồng. Đây là con số đáng báo động, đặc biệt trong bối cảnh ngân sách nhà nước phải gánh nhiều áp lực chi tiêu cho đầu tư công, giáo dục, y tế và quốc phòng.

Theo các chuyên gia kinh tế, với xu hướng hội nhập sâu rộng, việc quản lý thuế minh bạch và công bằng là yếu tố sống còn để duy trì nguồn thu ngân sách. Quy định miễn thuế hàng giá trị nhỏ ban hành từ 14 năm trước nay không còn phù hợp khi khối lượng hàng hóa nhập khẩu nhỏ lẻ ngày càng tăng mạnh nhờ thương mại điện tử.

TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế, nhấn mạnh: Quy định miễn thuế trước đây có thể phù hợp khi thị trường chưa phát triển mạnh. Nhưng hiện tại, khi thương mại điện tử và luồng hàng hóa xuyên biên giới gia tăng mạnh mẽ, quy định này cần được điều chỉnh để bảo vệ sản xuất nội địa và tạo nguồn thu bền vững.

Đại biểu Quốc hội Lê Hoàng Anh cũng cho rằng: Việc miễn thuế không còn phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế. Chính sách mới sẽ đảm bảo rằng mọi giao dịch đều được quản lý công bằng, góp phần thúc đẩy sự minh bạch và bền vững của thị trường.

Có thể khẳng định, Quyết định số 01/2025 là bước đi quan trọng, không chỉ bảo vệ sản xuất trong nước mà còn giúp định hình lại thị trường nhập khẩu, thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp nội địa. Cùng với các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nâng cao chất lượng sản phẩm và cạnh tranh về giá, chính sách này hứa hẹn mang lại những thay đổi tích cực, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

Việc bãi bỏ quy định miễn thuế cho hàng nhập khẩu giá trị nhỏ là một bước đi cấp thiết để ngăn chặn tình trạng lợi dụng chính sách, không chỉ bảo vệ nguồn thu ngân sách mà còn đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong hoạt động thương mại.

Thực tế, việc chia nhỏ giá trị hàng hóa để né thuế không phải vấn đề mới, nhưng sự phát triển của các sàn thương mại điện tử và logistics xuyên biên giới đã khiến tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn bao giờ hết. Đây là lỗ hổng lớn trong hệ thống chính sách thuế, khi hàng hóa giá trị thấp liên tục được nhập khẩu nhưng không đóng góp bất kỳ khoản thuế nào cho ngân sách.

Việc sửa đổi chính sách không chỉ nhằm ngăn chặn thất thu thuế mà còn tạo ra áp lực cạnh tranh công bằng giữa các nhà cung cấp hàng hóa trong và ngoài nước. Các doanh nghiệp Việt Nam vốn phải chịu đủ loại thuế, từ VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp, đến phí lao động, rõ ràng đang ở thế bất lợi so với các nhà cung cấp nước ngoài.

Do đó, việc bãi bỏ miễn thuế không chỉ mang lại lợi ích tài chính mà còn là biện pháp bảo vệ sản xuất trong nước trước làn sóng hàng giá rẻ nhập khẩu. Khi các sản phẩm nội địa phải đối mặt với sự cạnh tranh không lành mạnh, nguy cơ suy giảm sản xuất, mất việc làm và giảm thu nhập quốc dân là điều không thể tránh khỏi.

Ngược lại, chính sách mới sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước cải tiến chất lượng, tăng sức cạnh tranh và khai thác tối đa thị trường nội địa, đồng thời tạo động lực để Việt Nam chuyển dịch từ nền kinh tế dựa vào nhập khẩu giá rẻ sang sản xuất giá trị cao.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là đảm bảo thực thi hiệu quả chính sách mới. Nguy cơ gian lận, khai báo sai giá trị hàng hóa hoặc tìm cách lách luật vẫn luôn tiềm ẩn. Do đó, việc tăng cường năng lực giám sát, hiện đại hóa công nghệ hải quan và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý sẽ là yếu tố then chốt.

Với sự thay đổi chính sách này, kỳ vọng rằng Việt Nam sẽ thu hồi được một phần lớn nguồn thu bị thất thoát, tạo cơ sở cho những bước tiến lớn hơn trong việc cải thiện môi trường kinh doanh và thúc đẩy sản xuất nội địa. Bỏ miễn thuế hàng giá trị nhỏ không chỉ đơn thuần là điều chỉnh một quy định, mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về cam kết phát triển bền vững và công bằng trong nền kinh tế Việt Nam.