Cần cơ chế thúc đẩy xây dựng chuỗi chăn nuôi tuần hoàn

YẾN NHUNG• 05/05/2024 03:30

Để vừa đảm bảo phát triển kinh tế vừa hạn chế tác động tới môi trường, theo chuyên gia, cần có cơ chế khuyến khích chăn nuôi phát triển chuyên nghiệp hóa theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

>> Chăn nuôi tuần hoàn: Gia tăng lợi nhuận, bảo vệ môi trường

Theo đó, chăn nuôi hiện đóng góp tới 26,7% GDP của toàn ngành Nông nghiệp, song cũng là một trong những nguồn gây ô nhiễm môi trường, chiếm đáng kể trong tổng phát thải khí nhà kính Việt Nam.

Thực tế, phát thải khí nhà kính từ chăn nuôi bao gồm hai nguồn chính là khí methane từ dạ cỏ của động vật nhai lại và khí CH4, N2O từ phân động vật. Phát thải khí methane từ phân động vật gây ra trong điều kiện yếm khí trong các hầm khí sinh học (biogas) hoặc ở những nơi chứa phân động vật số lượng lớn nhưng điều kiện thông khí kém. Do vậy, phát thải khí methane lớn nhất thường xảy ra đối với các động vật chăn nuôi tập trung và sử dụng nhiều nước để làm vệ sinh chuồng trại như chăn nuôi lợn thịt.

nguồn gây ô nhiễm môi trường, chiếm đáng kể trong tổng phát thải khí nhà kính Việt Nam - Ảnh minh họa: ITN

Nguồn gây ô nhiễm môi trường của ngành chăn nuôi, chiếm đáng kể trong tổng phát thải khí nhà kính Việt Nam - Ảnh minh họa: ITN

Thống kê đến cuối năm 2023 cho thấy, tổng đàn gia súc, gia cầm cả nước hiện có 26,3 triệu con lợn, 2,2 triệu con trâu, 6,4 triệu con bò, 558,9 triệu con gia cầm đang được chăn nuôi tại 19.660 trang trại nông nghiệp (trong đó có 12.349 trang trại chăn nuôi). Chỉ tính tổng lượng chất thải chăn nuôi đã lên đến hơn 83 triệu tấn và khoảng 379 triệu m3 chất thải lỏng phát sinh từ hoạt động chăn nuôi. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 50% chất thải rắn và 20% chất thải lỏng được xử lý không đúng kỹ thuật trước khi thải ra môi trường.

Mặt khác, trong “Chiến lược Phát triển chăn nuôi giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045” của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, phát triển công nghiệp chuồng trại và xử lý chất thải chăn nuôi là một trong 5 đề án ưu tiên. Theo đó, chăn nuôi cần phát triển theo hướng kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng chất thải chăn nuôi, khắc phục nhanh tình trạng ô nhiễm môi trường, giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi năng lượng xanh, góp phần hình thành nền nông nghiệp phát thải thấp nhằm đạt mục tiêu của Chính phủ về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

>> Doanh nghiệp chăn nuôi phải áp dụng công nghệ xử lý chất thải

Vì vậy, theo chuyên gia, cần có cơ chế khuyến khích chăn nuôi phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn - Ảnh minh họa: ITN

Trước thực trạng nêu trên, ông Nguyễn Trung Thắng, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường cho rằng, chuyển đổi xanh hiện nay đang là xu hướng không thể đảo ngược. Để đạt được các mục tiêu đề ra, ngành Chăn nuôi cần có các mô hình, phương thức giám sát việc giảm phát thải khí nhà kính, tiếp cận, áp dụng các nguyên tắc của kinh tế tuần hoàn… từ đó giảm phát thải khí nhà kính, quản lý chất thải theo hướng bền vững.

Cùng với đó, Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích đối với các trang trại, cơ sở chăn nuôi đáp ứng các tiêu chí về sử dụng tài nguyên, vật liệu, tiết kiệm năng lượng và sản xuất năng lượng tái tạo như là giảm chất thải chưa qua xử lý ra môi trường; tăng cường truyền thông về các mô hình chăn nuôi theo hướng tuần hoàn, không chỉ về giải quyết chất thải mà cần phải giảm chất thải về khí nhà kính.

"Cần phải nhìn nhận một cách đầy đủ và hệ thống các nguyên tắc cơ bản của kinh tế tuần hoàn để thiết kế, từ đó xây dựng vận hành các hệ thống chăn nuôi theo hướng tuần hoàn; đánh giá mức độ phù hợp với trình độ quản lý, khả năng đầu tư của chủ trang trại, các loại hình chăn nuôi nhằm đảm bảo tính hiệu quả, bền vững", ộng Thắng khuyến nghị.

Xoay quanh vấn đề này, TS. Nguyễn Quốc Đạt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết, để phát triển chăn nuôi bền vững, Hiệp hội đã đề xuất với Chính phủ ba nội dung. Thứ nhất, trong Luật Đất đai phải có đất chuyên dùng cho chăn nuôi nhằm tránh tình trạng trại chăn nuôi nằm trong khu dân cư sau 5 năm đến 10 năm đầu tư.

Thứ hai, phải quản lý được sản phẩm chăn nuôi, xây dựng hàng rào chặt chẽ kiểm soát nhập khẩu sản phẩm chăn nuôi, nhất là tình trạng nhập lậu gia súc, gia cầm sống. Vì không kiểm soát được, nguy cơ về dịch bệnh là điều cực kỳ nguy hiểm cho ngành chăn nuôi.

Thứ ba, Nhà nước phải có chính sách hỗ trợ, đặc biệt là về thuế, tài chính để khuyến khích thay đổi sản xuất theo chuỗi và theo hướng tuần hoàn để chăn nuôi phát triển bền vững.

Bên cạnh những vấn đề đã nêu, nhiều ý kiến cho rằng, có một thực trạng là ngành chăn nuôi đang sử dụng đạm thô quá nhiều. Thức ăn và chất thải chăn nuôi là hai nhân tố quan trọng trong tổng phát thải khí nhà kính. Do đó, khi kiểm soát tốt hai nhân tố này sẽ giảm đáng kể lượng phát thải carbon ra môi trường.

Theo ông Nguyễn Đình Hải, đại diện Công ty TNHH Nguyên liệu thức ăn chăn nuôi CJ Việt Nam, việc giới hạn lượng đạm trong khẩu phần ăn góp phần giảm carbon phát thải ra môi trường. Vì thế, trước đây Bộ Nông nghiệp Hàn Quốc đưa ra quy định giới hạn lượng đạm tối thiểu trong thức ăn chăn nuôi. Song sau khi ký hiệp ước để đưa phát thải khí carbon về 0, Hàn Quốc đã thay đổi luật từ quy định mức tối thiểu lên giới hạn ngưỡng đạm tối đa.

"Có thể áp dụng khẩu phần ăn đạm thấp nhưng vẫn bảo đảm được năng suất của vật nuôi, vừa giảm phát thải. Đây là một trong những giải pháp chúng ta có thể hành động để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050", ông Hải khẳng định.

Cùng đó, để chủ động trong việc chuyển đổi sản xuất xanh, bền vững cũng như đồng hành cùng Chính phủ đưa mức phát thải ròng về 0 (Net Zero) vào năm 2050, còn đòi hỏi các tập đoàn, doanh nghiệp ngành chăn nuôi có những thay đổi trong cách tiếp cận vấn đề giảm phát thải trong sản xuất.