Gửi bình luận
Việt Nam đang đối mặt với thách thức làm thế nào để duy trì đà tăng trưởng GDP từ 8% trở lên, thậm chí hướng tới mục tiêu hai con số vào năm 2025.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), GDP bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng gấp 3 lần trong hai thập kỷ qua, từ 400 USD năm 2000 lên 4.100 USD năm 2022. Thành tựu này đến từ nông nghiệp và làn sóng đầu tư FDI vào công nghiệp. Tuy nhiên, để trở thành quốc gia thu nhập cao (trên 12.535 USD/người), Việt Nam cần động lực mới. “Công nghệ và số hóa chính là chìa khóa,” Bộ trưởng Hùng khẳng định.
Thực tế, các nước như Hàn Quốc, Đài Loan đã chứng minh điều này. Từ những năm 1990, Hàn Quốc đầu tư mạnh vào R&D, đưa tỷ trọng chi cho khoa học công nghệ từ 0,6% GDP (1970) lên 4,8% (2022), biến Samsung hay Hyundai thành những “gã khổng lồ” toàn cầu. Việt Nam đang đi theo lộ trình tương tự với Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, đặt mục tiêu đến năm 2025 hình thành 5 tập đoàn công nghệ số tầm cỡ khu vực, tập trung vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, IoT và bán dẫn.
Để hiện thực hóa mục tiêu, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh vai trò tiên phong của các doanh nghiệp lớn. “Có việc lớn, doanh nghiệp mới lớn” - triết lý này đang được hiện thực hóa qua các cam kết cụ thể. FPT, với tham vọng trở thành tập đoàn công nghệ toàn cầu, đặt mục tiêu 5 tỷ USD doanh thu từ nước ngoài vào 2030 và đào tạo 50.000 kỹ sư AI, 10.000 kỹ sư bán dẫn. Trong khi đó, One Mount đầu tư 200-500 triệu USD để xây dựng nền tảng blockchain “Make in Vietnam”, hướng tới liên thông các hệ thống số quốc gia.
Tuy nhiên, hành trình chuyển đổi số và phát triển công nghệ của Việt Nam không dễ dàng. Báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ (2023) chỉ ra: 70% doanh nghiệp công nghệ Việt phụ thuộc vào nền tảng nước ngoài; chi phí R&D chỉ chiếm 0,53% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 2,4% của các nước OECD.
Theo dự báo của TopDev, đến 2024, Việt Nam thiếu hụt 500.000 nhân lực công nghệ thông tin. Để lấp đầy khoảng trống, Chính phủ và các doanh nghiệp đã có những bước đi. Tuy nhiên, bài toán chất lượng vẫn còn bỏ ngỏ. TS. Vũ Thành Tự Anh (Đại học Fulbright) nhận định: “Đào tạo nhân lực công nghệ không chỉ là số lượng mà cần hệ sinh thái nghiên cứu - ứng dụng bài bản, như mô hình Silicon Valley của Mỹ hay Thung lũng Sáng tạo tại Hàn Quốc”.
Nhìn chung, Việt Nam đang đứng trước cơ hội hiếm có để định hình lại nền kinh tế. Thành công của Hàn Quốc, Đài Loan hay Israel cho thấy: đầu tư mạnh vào khoa học công nghệ, kết hợp với cơ chế đặc thù và sự dẫn dắt của doanh nghiệp lớn, sẽ tạo đột phá. Tuy nhiên, để biến tầm nhìn thành hiện thực, Việt Nam cần hành động quyết liệt hơn: tăng ngân sách R&D, xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, và quan trọng nhất, dám chấp nhận rủi ro trong đổi mới.
Như lời Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: “Cách mạng công nghiệp 4.0 không chờ đợi ai. Chúng ta phải chạy nhanh hơn, hoặc sẽ mãi đi sau”. Câu hỏi đặt ra là: Liệu Việt Nam có đủ can đảm “cởi trói” để các doanh nghiệp cất cánh?
