Cú 'bẻ lái' ngoạn mục của doanh nghiệp Việt

“Bẻ lái” vẫn có đơn hàng triệu đô

Đang sản xuất “ngon ăn” với những đơn hàng may áo jacket hàng ngàn sản phẩm mỗi tuần, công nhân tại 3 nhà máy làm việc hết công suất, nhưng đầu tháng 3 vừa qua, Tập đoàn Dacotex bất ngờ bị khách hàng từ châu Âu thông báo tạm ngưng nhập hàng vì Covid-19.

Đại diện của Dacotex cho biết lúc đó tập đoàn này “chết đứng chết ngồi” vì vừa mua nguyên liệu từ Hàn Quốc và Ấn Độ về sau 2 tháng bị “đứt” nguồn hàng từ Trung Quốc. Để duy trì việc làm cho 700 công nhân, đích thân người đứng đầu tập đoàn đi tìm những đơn hàng may khẩu trang xuất khẩu đến Đan Mạch, Thụy Sĩ với số lượng mỗi đơn chỉ vài triệu chiếc. Dù những đơn hàng nhỏ này không thể sánh với các hợp đồng may mặc trước đây nhưng giúp công nhân có việc làm lúc này mới là điều đáng trân quý.

Thực tế thời điểm đại dịch tăng mạnh vào tháng 4, cả nước phải cách ly toàn xã hội 3 tuần, nhiều nước cũng áp lệnh phong tỏa để chống dịch, thế giới quay cuồng trong nhu cầu về các sản phẩm phòng chống dịch. Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công thương) thông tin về đơn hàng từ các thị trường để các doanh nghiệp (DN) nắm bắt. Đơn cử, thị trường Mỹ hiện đang có nhu cầu nhập khẩn 500 triệu khẩu trang N95, 200 triệu khẩu trang các loại, 1.000 máy trợ thở, 1 tỉ cặp găng tay, 100 triệu bộ áo choàng y tế… Ngay lập tức, nhiều DN làm hàng may mặc ồ ạt chuyển hướng làm khẩu trang và một số thành công, nhận nhiều đơn hàng lớn.

Tổng công ty May 10 từ chỗ chuyên may jeans xuất khẩu đi Mỹ, đơn hàng jeans bị ngưng mua, ông Thân Đức Việt, Tổng giám đốc của tổng công ty này, cho chào mời hàng khẩu trang. Công ty đã nhận được đơn hàng 20 triệu khẩu trang vải từ Mỹ. Thậm chí, khẩu trang y tế là lĩnh vực hoàn toàn mới với DN, nhưng trước nhu cầu của khách hàng, công ty đã đầu tư dây chuyền làm khẩu trang y tế và để đáp ứng 400 triệu chiếc cho khách hàng các nước và 6 triệu chiếc cho khách hàng ở Đức, 20 triệu khẩu trang vải... Dự kiến, riêng doanh thu từ khẩu trang xuất khẩu đạt hơn 50 triệu USD (hơn 1.100 tỉ đồng), chiếm 30% tổng doanh thu của DN này trong năm nay.

Hay như Công ty TNHH vật tư y tế Sen Việt có dây chuyền làm khẩu trang y tế được nhập khẩu từ Hàn Quốc, nhưng trước nhu cầu quá lớn, công ty đã mày mò nghiên cứu tự phát triển quy mô từ vài dây chuyền sản xuất ban đầu lên quy mô 40 dây chuyền làm khẩu trang y tế, hiện DN này đang nắm hơn 12% sản lượng khẩu trang y tế của cả nước.

Không chỉ với ngành sản xuất, trong đại dịch, ngành kinh doanh dịch vụ chịu nhiều ảnh hưởng và thời gian kéo dài nhất. Nhân viên làm việc tại các nhà hàng, khách sạn, quán ăn bị thất nghiệp khá nhiều. Đặc biệt, với lĩnh vực kinh doanh như karaoke, bar, du lịch, thời gian của người lao động “ngồi chơi” nhiều hơn do lệnh ngưng hoạt động kinh doanh loại hình dịch vụ này sớm nhất.

Trước tình thế đó, Tập đoàn Kingdom (đơn vị sở hữu chuỗi quán Kingdom Karaoke, Kingdom Beer, nhà hàng Cheer House, bar Yolo Pub & Café… tại TP.HCM) đã tổ chức bán cơm trưa văn phòng tại một vài địa điểm cho “nhân viên có việc làm”. Ông Tạ Quang Hùng, Giám đốc quản lý Kingdom, cho biết việc chuyển từ phục vụ karaoke sang đồ ăn bước đầu gặp nhiều khó khăn, do nhân viên lúng túng chưa quen, nhưng đó là giải pháp tình thế giúp trang trải phần nào hoạt động tại các chi nhánh. Quan trọng là nhân viên có việc làm và việc này vẫn được duy trì kể cả sau khi karaoke được hoạt động trở lại.

Chỉ thay đổi mới tồn tại

Những DN nhỏ, hộ kinh doanh gia đình, ngay trong khó khăn bởi Covid-19, hàng sản xuất không ai mua, cũng có 101 cách để “chạy” hàng đáng trân trọng.

Theo cuộc khảo sát thực hiện với 1.000 DN nhỏ và vừa trong khu vực ASEAN, do Ngân hàng UOB và các tổ chức Accenture và Dun & Bradstreet thực hiện, được công bố ngày 21.8, cho thấy cách thức các DN thích ứng với môi trường kinh doanh đang biến động mạnh vì dịch bệnh. Trong đó, số DN Việt trì hoãn kế hoạch mở rộng đầu tư trong năm nay lại chiếm tỷ lệ thấp nhất trong khu vực (47%), trong khi các nước đều trên ngưỡng 50%.

Đáng lưu ý, khảo sát về sự hài lòng của DN trong những biện pháp làm giảm nhẹ thiệt hại bởi Covid-19 của Chính phủ mình, DN VN cho biết mức độ hài lòng cách chống Covid-19 của Chính phủ lên đến 68%, trong khi DN Thái Lan là 47%, Indonesia 45%... Báo cáo cũng ghi nhận DN VN xếp thứ 3 khu vực về đầu tư công nghệ để hồi phục, sau Thái Lan và Indonesia...

Quan trọng là phải có doanh thu, phải hoạt động, không thể đứng yên bỏ cuộc! Ông Lê Quang Hậu, chủ cơ sở sản xuất nem chả Quang Hậu (Q.Tân Phú, TP.HCM) - người từng tự nhận mình thuộc tuýp nhà kinh doanh “bảo thủ”, cho biết cơ sở của ông chỉ chuyên làm chả Huế, chả bò loại 500 gr/cây. Ngày thường, khách đặt hàng loại chả cây nhỏ, ông lắc đầu vì cho rằng chế biến khó an toàn vì hàng không có chất bảo quản, không thể hút chân không cho từng cây chả nhỏ. Dịch đến, doanh số mua sỉ giảm một nửa, các quán bún bò cũng giảm lấy hàng. Tái dịch lần 2, lại phải tạm ngưng sản xuất trong khi lương nhân viên và thuê mặt bằng vẫn trả đủ, ông Hậu quyết định đầu tư máy làm chả bò viên hấp và đóng gói hút chân không để bán vào bếp ăn tập thể.

Cơ sở của ông Hậu không có cửa hàng bán lẻ, đích thân ông chạy giao hàng tận nơi cho khách. Ông nói, phải thay đổi mới tồn tại được, thời buổi này làm ăn không thay đổi theo thời cuộc là “chết”.

Không chỉ thay đổi mô hình sản xuất, nhiều DN thay đổi mô hình kinh doanh. Ông Lâm Văn Nam, Giám đốc Công ty TNHH Bảo Minh An - chuyên bán sỉ các loại thịt đông lạnh nhập khẩu, cho biết trong đại dịch, công ty này mở cửa hàng ngay tại văn phòng, tăng bán lẻ hàng qua Facebook. Ông nói, khách hàng mua sỉ của bếp ăn tập thể không có, người mua lẻ không biết hàng của mình. Nhờ mạng xã hội, quảng bá giới thiệu, đưa hình ảnh, giá cả rõ ràng, sẵn sàng giao tận nhà dù đơn hàng chỉ 1 kg đã giúp tăng lượng khách. Tuy nhiên, cũng cần có cửa hàng bán lẻ để các bà nội trợ biết đến mua, trong khi đi thuê mặt bằng lúc đại dịch là điều khó khăn, nên ông Nam tận dụng ngay văn phòng nhỏ của công ty để bán hàng.

Ông Nam cho biết đến nay, mô hình bán lẻ của Bảo Minh An khá thành công và công ty đã mở thêm cửa hàng tại Q.Tân Bình, dự kiến mở rộng khoảng 4 điểm bán lẻ tại khu vực TP.HCM.

PGS-TS Nguyễn Mạnh Quân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển DN, nhấn mạnh yếu tố thích nghi, thích ứng với hoàn cảnh của DN Việt rất cao. “Thích ứng cao nên phải thay đổi. Trong giai đoạn này, DN cần khoảng lặng để nâng cao sức khỏe, tăng đề kháng cho những trận “bão táp” có thể có trong tương lai. Quan sát của tôi cho thấy, những DN tồn tại trong “bão” Covid-19 thường có yếu tố nhanh nhạy,

thích ứng với thời cuộc rất lớn. Chẳng hạn, trong khi DN da giày này báo tồn kho hàng trăm ngàn đôi giày xuất đi châu Âu, vì đơn hàng hoãn đến sang năm, nhưng lại có công ty giày quay lại thị trường nội địa rất thành công. Công ty TNHH da giày xuất khẩu Thành Phát trước tháng 3.2020, tiêu thụ trong nước chiếm 60%, 40% là xuất khẩu. Thế nhưng, khi thị trường xuất khẩu giảm mạnh, thị phần trong nước của DN tăng lên 90 - 95%. Kết quả ngay trong tháng 4 cả nước cách ly toàn xã hội, gần 1.400 công nhân của công ty vẫn đi làm đều. Tính hết tháng 7, doanh thu của công ty đạt 120 tỉ đồng”, ông Nam nói.

Ông đánh giá: “Đây là thời cơ vàng để thay đổi. Thay đổi từ cách tiếp cận thị trường, phân khúc. Muốn vậy phải có hệ thống quản lý thật tốt, chuyên nghiệp đủ để cạnh tranh. Chúng ta hay nói hàng nội địa của Trung Quốc sản xuất đại trà sao đẹp thế, cũng sắc sảo thế mà giá thành thấp thế? Vì họ có hệ thống quản trị sản xuất tốt, cho năng suất cao và ít lỗi trong quá trình vận hành. Khi chưa có dịch, để thuyết phục DN xây dựng hệ thống quản lý theo ISO, đa số bảo bận, không theo được, không thể… Nay nếu có điều kiện, tôi khuyên DN hãy cố gắng cùng các tổ chức đánh giá lại năng lực, rà soát lại và nâng cấp, thay đổi, bổ sung thế nào.

Chi phí cho những chương trình rà soát để được cấp ISO theo tôi biết khoảng 100 - 150 triệu đồng và đều do Chính phủ hỗ trợ không phải bằng tiền mặt, đó là chi phí cho chuyên gia tham gia hỗ trợ DN tái cấu trúc…”