Đằng sau thỏa thuận an ninh mới Anh - Australia

>> AUKUS và toan tính ngầm của các bên

Trong tuyên bố của chính phủ Anh, Thủ tướng Boris Johnson nhấn mạnh: “Anh và Australia đang hợp tác cùng nhau để tăng cường an ninh tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, thúc đẩy sáng tạo về khoa học và công nghệ xanh, tăng cường cơ hội cho các doanh nghiệp và người dân hai nước”.

Cũng theo tuyên bố này, Thủ tướng Boris Johnson và Thủ tướng Australia Scott Morrison sẽ có cuộc gặp trực tuyến trong tối 16/2 (theo giờ London) để thảo luận hợp tác song phương và các vấn đề quốc tế, khu vực, trong đó có khủng hoảng liên quan Ukraine.

Hai nhà lãnh đạo dự kiến cũng nhấn mạnh cam kết của mình đối với quan hệ đối tác Anh-Australia trong thỏa thuận an ninh 3 bên với Mỹ (AUKUS), trong đó có nội dung trang bị tàu ngầm năng lượng hạt nhân cho Canberra.

Thủ tướng Anh cho biết, "Vương quốc Anh và Úc đang làm việc cùng nhau để tăng cường an ninh khu vực ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, thúc đẩy sự đổi mới trong khoa học và công nghệ xanh, và tăng cường cơ hội cho các doanh nghiệp và công dân của chúng tôi".

Hai Thủ tướng dự kiến sẽ đồng ý tăng cường hợp tác trong lĩnh vực khoa học và công nghệ thông qua quan hệ đối tác khoa học mới.

Có thể thấy, mối quan hệ giữa Anh và Australia đang ngày càng trở nên sâu sắc, đặc biệt kể từ khi  liên minh quốc phòng AUKUS mới được thành lập từ mùa thu năm ngoái, dấu mốc được coi là rất quan trọng với London và Canberra. Cố vấn An ninh Quốc gia Anh Stephen Lovegrove đã gọi mối quan hệ đối tác ba bên là sự hợp tác khả thi và quan trọng nhất trên thế giới trong vòng 6 thập niên qua.

Theo chuyên gia Andrew Hammond của Trường Đại học London nhận định, mặc dù hai quốc gia bị ngăn cách về mặt địa lý, nhưng họ có mối quan hệ lịch sử sâu sắc và chia sẻ tầm nhìn trước sự trỗi dậy của Trung Quốc. 

"Trung Quốc, đối tác thương mại hàng đầu của Australia đã áp thuế quan và các hành động thương mại khác chống lại nước này đối với xuất khẩu lúa mạch, rượu, thịt bò, hải sản và than khi mối quan hệ giữa hai quốc gia trở nên xấu đi vào năm 2020. Đây là lời cảnh tỉnh về chính xác những gì Trung Quốc đang làm khi họ sử dụng sức mạnh kinh tế của mình để cố gắng kiểm soát các quốc gia khác", chuyên gia này nhấn mạnh.

Cùng với việc Mỹ quay lại xây dựng các kết nối với các đồng minh, sự nồng ấm ngày càng tăng giữa London và Canberra sẽ mang lại mối liên kết mới cho mối quan hệ đối tác lâu dài này, bao gồm hợp tác về một hạm đội tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân cho Hải quân Australia, với việc Anh chia sẻ các công nghệ tiên tiến, bao gồm bí quyết liên quan đến tàu ngầm, không gian mạng và trí tuệ nhân tạo.

>> Thông điệp nào từ quan hệ đối tác chiến lược ba bên Aukus?

Giới quan sát cho rằng, thỏa thuận an ninh mới chỉ là chương đầu trong mối quan hệ hợp tác an ninh và chính trị Anh-Australia. Ví dụ, liên minh an ninh Five Eyes bắt nguồn từ mối quan hệ tình báo giữa Hoa Kỳ và Vương quốc Anh từ trong Thế chiến thứ hai, sau đó được thể chế hóa trong Hiệp định BRUSA năm 1946 (sau này là UKUSA). Canada, Australia và New Zealand đã tham gia hiệp ước tình báo vào cuối những năm 1940 và 1950, dẫn đến sự phát triển như Hiệp ước An ninh Thái Bình Dương ANZUS giữa Australia, New Zealand, Hoa Kỳ 1951.

Tất nhiên, đã có một số khó khăn trên con đường hợp tác an ninh Anh-Australia trong những năm gần đây, bao gồm những khác biệt về việc sử dụng công nghệ viễn thông 5G của Trung Quốc. Australia và Mỹ là những quốc gia phản đối gay gắt nhất việc sử dụng công nghệ này, khi cả hai đều cấm các công ty viễn thông có trụ sở tại Trung Quốc cung cấp thiết bị cho việc xây dựng mạng 5G của họ.

Tuy nhiên, Vương quốc Anh (cùng với các đồng minh của Five Eyes là New Zealand và Canada) đã có quan điểm trái ngược. London đã cân nhắc việc cho phép các công ty Trung Quốc đóng một vai trò hạn chế trong việc xây dựng các thành phần "không cốt lõi" của mạng 5G của quốc gia. Dù vậy, cuối cùng Thủ tướng Boris Johnson đã quyết định hạn chế các công ty Trung Quốc dưới áp lực từ Canberra và Washington. 

Vì vậy, quyết định của London trong việc gia tăng quan hệ với Canberra đảm bảo cân bằng ngoại giao và có lợi hơn với quốc gia này. Những tín hiệu gần đây cho thấy Thủ tướng Anh Boris Johnson hiện đã đặt ưu tiên vào việc xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn với Australia, quan trọng hơn là với Mỹ. Các cuộc gặp 2 + 2 là một dấu hiệu khác cho thấy London sẽ xây dựng một mạng lưới hợp tác an ninh chặt chẽ với Canberra và Washington, bất chấp cái giá phải trả. có thể kéo theo mối quan hệ của Vương quốc Anh với Trung Quốc đi xuống.