Gửi bình luận
Nhập khẩu điện là câu chuyện tưởng dễ nhưng lại không hề đơn giản trong bối cảnh hạ tầng chưa đảm bảo, đặc biệt về hệ thống lưới để truyền tải còn thiếu hụt
Trong bối cảnh nguy cơ thiếu hụt nguồn điện, việc nhập khẩu điện đã được tính đến. Trên thế giới, đặc biệt là Liên minh châu Âu (EU), với hệ thống lưới điện liên kết toàn vùng, khả năng xuất nhập khẩu điện giữa các nước trong khối này diễn ra khá thuận tiện. Và đây cũng chính là điều kiện để các quốc gia có tài nguyên nắng, gió trong EU có cơ hội phát triển điện từ năng lượng tái tạo mà không lo “đứt” nguồn.
Năm 2019, sản lượng điện nhập khẩu của Trung Quốc là ước đạt khoảng 2,1 tỷ kWh điện và nhập khẩu của Lào khoảng 1,1 tỷ kWh.
Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển Điện lực quốc gia cũng đã chỉ rõ trong các Quy hoạch Điện về việc xây dựng lưới điện liên kết với các quốc gia trong khu vực. Hiện nay, hệ thống điện Việt Nam đang kết nối với lưới điện 3 nước láng giềng có chung đường biên giới là Trung Quốc, Lào và Campuchia. Trong đó, Việt Nam đang nhập khẩu điện từ Trung Quốc và Lào.
Thực tế, năm 2019, sản lượng điện nhập khẩu của Trung Quốc là ước đạt khoảng 2,1 tỷ kWh điện và nhập khẩu của Lào khoảng 1,1 tỷ kWh. “Con số này trong năm 2020 chúng ta tiếp tục giữ nguyên. Và xét về tỷ lệ thì với tốc độ tăng trưởng phụ tải của chúng ta thì rõ ràng tỷ trọng nhập khẩu điện trong tổng sản lượng điện huy động của chúng ta đã giảm đi…”, ông Nguyễn Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công Thương cho biết.
Theo đó, đã có những tính toán cho rằng, với tổng lượng điện thương phẩm năm 2019 là 239,739 tỷ kWh thì lượng điện nhập khẩu chưa đến 1,3% - thấp hơn nhiều so với kế hoạch có thể nhập khẩu điện khoảng 3% vào năm 2020.
Trước thực tế này, đã có những câu hỏi tại sao không tăng lượng điện nhập khẩu trong kế hoạch 3%, thay vì phải huy động nguồn điện chạy bằng dầu - vừa có giá thành cao gấp 2-3 lần so với điện nhập khẩu, lại tăng nguồn phát thải ra môi trường? Tuy nhiên, chuyên gia đánh giá, việc nhập khẩu điện không hề đơn giản.
“Nhập khẩu điện thì đấu nối với Trung Quốc nếu tăng số giờ nhập khẩu, tăng công suất nhập khẩu lên thì được thêm vài tỷ kWh. Còn đối với Lào thì… các nhà máy thủy điện thì việc đàm phán không có vấn đề. Nhưng hiện nay 1 số nhà máy điện của Lào như Nhà máy thủy điện Xekaman1 đang gặp sự cố thì phải khắc phục nhanh để đưa vào thôi… Còn đối với nhập khẩu qua các nguồn mới thì phải có thời gian để xây dựng nhà máy, rồi xây dựng đường dây để nhập khẩu nữa. Nó phải có thời gian chứ không thể trong 2-3 năm tới có thể đưa vào được…”, ông Nguyễn Văn Vy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam chia sẻ.
Nói một cách dễ hiểu, muốn có hoạt động xuất nhập khẩu thì phải có hạ tầng đi theo, nhất là với điện, phải có hệ thống lưới để truyền tải. Nghĩa là, muốn tăng cường nhập khẩu thì giải pháp đi kèm cũng phải là tăng cường hạ tầng kết nối ở cả 2 phía, bạn và ta. Do đó, phải cần có thời gian để đầu tư chứ không dễ nhập trong “một sớm một chiều”.
Có thể bạn quan tâm
04:00, 27/12/2019
16:00, 25/12/2019
11:00, 12/12/2019
11:00, 09/12/2019
Theo ông Nguyễn Đức Cường, Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia (A0), hiện tại lưới điện kết nối với Campuchia - Việt Nam vẫn đang “xuất khẩu ròng”. Ngoài nhập khẩu điện của Trung Quốc khoảng 2 tỷ kWh/năm, Việt Nam đang tập trung các giải pháp để tăng nhập khẩu từ Lào.
Ông Cường nhận định, đó cũng là một tiềm năng có thể nhập khẩu từ 1.000MW rồi tăng lên 3000 MW, bao gồm cả thủy điện, cả điện gió, cả điện than. Hiện nay các dự án đó đang ở mức thống nhất để ký kết hợp đồng làm các thỏa thuận đấu nối, giải quyết các vấn đề về kỹ thuật - nên việc hiện thực ra thành điện về cho đất nước thì chắc còn phải mất thời gian, chưa thể giải quyết được ngay cho năm 2020.
"Đâu đó cũng nói là phía bạn Campuchia cũng có tiềm năng, rồi cũng đâu đó nói rằng sẽ có thể sẵn sàng bán cho Việt Nam, nhưng đó cũng là câu chuyện của tương lai. Hiện tại họ vẫn đang mua của mình. Và hệ thống điện của Campuchia thì hiện nay vẫn là hệ thống điện yếu. Muốn bán được sang Việt Nam thì hệ thống điện phải đủ mạnh, thì khi đó mới bàn được đến chuyện là phát dôi dư mà bán trở lại cho Việt Nam...”, ông Cường cho biết.
Như vậy, nhập khẩu điện - câu chuyện tưởng dễ nhưng lại không hề đơn giản. Thậm chí, đã có những tính toán của một số chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng về bài toán kết nối xa hơn - nghĩa là đầu tư lưới điện liên kết khu vực, chẳng hạn như khả năng nhập khẩu điện từ Thái Lan qua Lào về Việt Nam. Thế nhưng rõ ràng câu chuyện tiền ở đâu, nên hay không khi nguồn vốn để đầu tư là rất lớn, mà nguồn lực của Nhà nước lại có hạn.
TS Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh (Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam) đánh giá, việc đầu tư vào lưới điện truyền tải liên kết đến đâu và như thế nào không chỉ đơn thuần là câu chuyện của một mặt hàng có thì mua, khó thì nhập.
Theo ông Sơn, Việt Nam nằm ở vị trí khó khăn trong việc truyền tải điện liên vùng, vì vậy nên chủ động trong vấn đề năng lượng. Việc xuất - nhập khẩu cần có chừng mực để tránh sự phụ thuộc. Đó là chưa kể, nguồn điện được sản xuất từ một số quốc gia láng giềng với Việt Nam cũng được khai thác khá nhiều từ thủy điện. Những xung đột về nguồn nước trên các dòng sông, giữa các quốc gia vẫn luôn hiện hữu và chưa dừng lại.
“Không thể nào phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nhập khẩu. Bài toán về truyền tải cũng không hề đơn giản, không dễ dàng. Ngồn vốn ở đâu, ai sẽ xây? Xây xong thì phần chi phí ấy sẽ được bổ vào trong giá điện như thế nào.. thì đây là những bài toán mà ở cấp rất cao chúng ta phải xem xét và thống nhất trên cơ sở những định hướng về mặt chính trị rồi những thỏa thuận về mặt hợp tác..”, TS Hà Đăng Sơn nhấn mạnh.
Được biết, liên quan câu chuyện lưới điện truyền tải, trong năm 2019, khi gần 90 dự án điện mặt trời được các nhà đầu tư đẩy nhanh tiến độ hoàn thành để kịp thời hạn 30/6/2019 - mốc cuối cùng được hưởng giá ưu đãi 9,35 cent/kWh, được huy động tối đa, trong suốt 20 năm liên tục. Việc tăng nhanh công suất các dự án điện mặt trời ở một số địa phương có số giờ nắng cao đã dẫn đến việc quá tải đường truyền tải. Và câu chuyện “xã hội hóa” lưới điện đã được đề cập đến.
Kỳ III: Điểm nghẽn trong "xã hội hoá" lưới truyền tải điện
