Nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển

Phải xây dựng và hoàn thiện thể chế

Cụ thể, với những chính sách ưu tiên gì để hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi nền kinh tế, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Trần Quốc Phương cho biết, những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước đã được cụ thể trong chiến lược 10 năm đã được Đại hội Đảng XIII thông qua, đã vạch rõ đường lối, chủ trương, quyết sách liên quan đến chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế gắn với các mục tiêu cụ thể về nâng cao chất lượng hiệu quả nền kinh tế, nâng cao năng suất lao động, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Cụ thể, theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, nhấn mạnh vào 3 lĩnh vực trọng tâm trong chuyển đổi nền kinh tế gồm: Cơ cấu lại ngân sách Nhà nước; Cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước, Cơ cấu lại đầu tư công. Đây là 3 trọng tâm để thúc đẩy tác động đến chuyển đổi nền kinh tế. Bên cạnh đó có những chính sách cụ thể của từng ngành, lĩnh vực trong ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ, thương mại...

“Vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 2 quyết định quan trọng là phê duyệt Đề án chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam và Đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho công nghiệp bán dẫn và sản xuất chip. Đây là 2 quyết định mang tính then chốt để chúng ta bước sang giai đoạn mới thúc đẩy sự chuyển đổi nền kinh tế mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh", Thứ trưởng Trần Quốc Phương đánh giá.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh thêm một số vấn đề. Việc công nghiệp hóa, hiện đại hóa phải phù hợp với điều kiện Việt Nam và xu thế của thế giới. Chính phủ phải nắm chắc tình hình quốc tế, khu vực và trong nước liên quan tới công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Theo Thủ tướng, phải xây dựng và hoàn thiện thể chế, vừa qua Chính phủ đã báo cáo Quốc hội sửa nhiều luật như Luật Giao dịch điện tử, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản... và đang xây dựng nhiều luật khác như Luật Dữ liệu. Trong kỳ họp thứ 8 sắp tới của Quốc hội, số lượng luật thông qua và thảo luận là nhiều nhất từ trước tới nay. Chính phủ cũng ban hành các nghị định, các quyết định quy phạm.

Cùng với đó, xây dựng cơ chế, chính sách để huy động nguồn lực, thúc đẩy phát triển hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng số, hạ tầng giao thông, hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển xanh và không thể không có hạ tầng xã hội, y tế, giáo dục, văn hóa. Hình thành quản trị phù hợp với chuyển đổi, có lộ trình, kế hoạch, bước đi đào tạo nguồn nhân lực.

Ngoài ra, phải huy động sự giúp đỡ, chia sẻ của bạn bè, đối tác quốc tế về kinh nghiệm, nguồn lực... bởi chuyển đổi là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu, đặc biệt là theo hướng chuyển đổi số, chuyển đổi xanh.

Không hy sinh môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần

Liên quan đến chuyển đổi xanh, đặc biệt là kinh tế tuần hoàn, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường (TN&MT) Lê Công Thành cho biết, phát triển kinh tế số, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn đã thành xu thế của thời đại, của cả thế giới. Việt Nam cũng phát triển nền kinh tế phù hợp với xu thế thời đại.

Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, hiện nay Chính phủ đã giao cho Bộ TN&MT xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn. Trong Dự thảo Kế hoạch này đã đề ra 5 quan điểm, mục tiêu, 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp với các chương trình nhiệm vụ cụ thể cho từng ngành. Đặc biệt trong các nhóm nhiệm vụ giải pháp có nhóm hỗ trợ cho các doanh nghiệp thúc đẩy áp dụng kinh tế tuần hoàntrong hoạt động sản xuất.

Cụ thể, hỗ trợ về thiết kế sinh thái để đạt được tiêu chí của kinh tế tuần hoàn; hỗ trợ áp dụng, phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thúc đẩy đổi mới sáng tạo áp dụng công nghệ số, công nghệ thân thiện với môi trường, nhất là kỹ thuật hiện có tốt nhất để thực hiện kinh tế tuần hoàn.

Ngoài ra, còn có nhóm giải pháp tăng cường quản lý chất thải. Theo Thứ trưởng Lê Công Thành, mấu chốt của kinh tế tuần hoàn là chất thải của ngành này sẽ trở thành nguyên liệu đầu vào cho ngành khác. Do đó, hỗ trợ để thí điểm, nhân rộng phát triển các mô hình quản lý chất thải theo vùng miền và địa phương cũng sẽ nằm trong kế hoạch này để chúng ta tạo hỗ trợ về vốn, đất đai cho doanh nghiệp sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường.

Về các chính sách cho tín dụng xanh, trái phiếu xanh, Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết, hiện nay Ngân hàng Nhà nước cũng có những chế độ hỗ trợ về tín dụng xanh rất cụ thể. Bộ TN&MT cũng đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bộ tiêu chí xác định các dự án xanh để các dự án có thể tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh không chỉ ở trong nước.

"Trong thời gian sắp tới, ngành TN&MT sẽ tiếp tục nghiên cứu và đề xuất với Chính phủ để bổ sung, sửa đổi hệ thống pháp luật để bảo vệ môi trường, tạo điều kiện khuyến khích hơn nữa phát triển chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn”, Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.

Liên quan đến vấn đề này, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, thế giới đã thực hiện kinh tế tuần hoàn từ lâu và Việt Nam cũng có thực hiện, nhưng trong bối cảnh cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, gia tăng dân số thì vấn đề này mới được quan tâm thỏa đáng, với mục tiêu đưa kinh tế tuần hoàn trở thành xu thế, phong trào.

“Đảng xác định không hy sinh môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần, một trong những giải pháp bảo vệ môi trường là phát triển kinh tế tuần hoàn, vừa giúp giảm thâm dụng tài nguyên, vừa tận dụng được các nguyên liệu như sử dụng rác thải để sản xuất điện", Thủ tướng khẳng định.

Đồng thời, Thủ tướng cũng cho biết, Việt Nam đang tập trung vào 2 nội dung là nâng cao nhận thức và xây dựng cơ chế, chính sách để huy động nguồn lực từ người dân, mọi người dân tham gia thực hiện kinh tế tuần hoàn. Đây là yếu tố quan trọng, mang tính quyết định.

Giáo dục và đào tạo, khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu

Trả lời câu hỏi về phát triển thị trường công nghệ Việt Nam hiện nay như thế nào, những chính sách cho thị trường này phát triển... Thứ trưởng Bộ Khoa học & Công nghệ (KH&CN) Lê Xuân Định cho rằng, đây thật sự là một nút thắt. Theo ông, để kết quả nghiên cứu có thể thương mại hóa và trở thành sản phẩm đổi mới sáng tạo thì gặp một rào cản đó là Luật Quản lý tài sản công.

Theo Thứ trưởng Lê Xuân Định, khi một nhiệm vụ mà sử dụng ngân sách Nhà nước, tài sản được hình thành từ nhiệm vụ đó được quản lý như tài sản công, như một công trình xây dựng đã hoàn thành. Mà không tính rằng tất cả những đầu tư của chúng ta đã kết tinh thành tri thức và việc quan trọng nhất là quản lý tri thức, truyền bá tri thức và ứng dụng tri thức đấy.

“Hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Tài chính phối hợp với Bộ KH&CN sửa đổi Nghị định 70 về quản lý tài sản hình thành từ nhiệm vụ khoa học công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước và chúng tôi cũng đang cố gắng để tháo gỡ việc này", Thứ trưởng Lê Xuân Định thông tin.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng chỉ có 1 Nghị định thì chưa đủ. Nếu nhìn về khái niệm quản lý tài sản công thì nếu như chúng ta không tháo bỏ, các cơ quan nghiên cứu, các tổ chức nghiên cứu cũng không dùng tài sản của mình để góp vốn vào những doanh nghiệp khởi nguồn mà sử dụng chính những tri thức, bí quyết công nghệ của mình để phát triển thành sản phẩm phục vụ xã hội.

Một rào cản nữa theo Thứ trưởng Lê Xuân Định là Luật quản lý công chức, viên chức, không cho phép viên chức của chúng ta tham gia làm lãnh đạo doanh nghiệp, tham gia thành lập doanh nghiệp. Vì vậy nó ngăn cản sự chuyển đổi nhân lực có kỹ năng nghiên cứu, có tri thức giữa khối nghiên cứu trường đại học, viện nghiên cứu và các doanh nghiệp.

Bổ sung thêm cho vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, phát triển khoa học công nghệ trước hết phải phát triển giáo dục và đào tạo, đây là nền tảng rất quan trọng. Đảng Cộng sản Việt Nam xác định giáo dục và đào tạo, khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu và đã ban hành các nghị quyết về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục làm nền tảng cho phát triển khoa học công nghệ.

Chính phủ xác định phải cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng bằng thể chế. Thể chế có vai trò rất quan trọng. Do đó, phải hoàn thiện thể chế góp phần thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo là một trong những đột phá. Bên cạnh đó, phải tập trung đào tạo nguồn nhân lực để thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về các nội dung trên.

Về nguồn lực, Thủ tướng cho rằng, phải sửa đổi các quy định để phát triển thị trường khoa học công nghệ, sản phẩm khoa học công nghệ là một loại hàng hóa có thể giao dịch trên thị trường một cách công khai, minh bạch, đúng giá trị, tuân thủ quy luật thị trường. Lấy nguồn lực Nhà nước là vốn mồi, dẫn dắt và kích hoạt mọi nguồn lực xã hội.

“Cần tháo gỡ các vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách để bộ máy quản lý khoa học công nghệ tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Có cơ chế, chính sách khuyến khích sự năng động, sáng tạo vì nhiệm vụ chung, vì lợi ích chung của quốc gia, dân tộc, trong đó có giải pháp về cán bộ", Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh.