Quy định mới về đào tạo tiến sĩ: Không lo “hạ chuẩn”?

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính đã trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp về việc Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành Thông tư 18/2021/TT-BGDĐT về Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ thay thế Thông tư 08/2017.

-Ông bình luận như thế nào về Quy chế này?

Theo quan điểm của tôi, quy chế mới này góp phần vào việc đào tạo tiến sĩ cũng như các danh hiệu bậc cao theo xu hướng học thật, thi thật và nâng cao được chất lượng đào tạo ở các bậc học cao ở Việt Nam.

-Ông có thể phân tích một số điểm thay đổi trong Thông tư 18/2021/TT-BGDĐT về Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ thay thế Thông tư 08/2017?

Thứ nhất, quy định có 2 bài báo quốc tế, nhưng được chấp nhận có thêm bài viết, các sách chuyên khảo, các công bố tại các tạp chí trong nước có chất lượng tốt theo khung tiêu chuẩn đánh giá của hội đồng giáo sư nhà nước. Trong hội đồng giáo sư nhà nước có quy định một số tạp chí được cho điểm từ 0,5 đến 0,75 và 1 điểm/bài tùy theo chất lượng tạp chí.

Với yêu cầu này, theo tôi sẽ tốt hơn 2 bài báo quốc tế. Trước đây có rất ít các bài báo đăng quốc tế, do đó cũng mong muốn có những bài báo được đăng trên các tạp chí quốc tế. Tuy nhiên, thực tế nảy sinh một vấn đề, tạp chí quốc tế có rất nhiều loại, có những tờ tạp chí quốc tế có trong danh mục nhưng chất lượng không cao. Vì vậy, đăng bài trên những tạp chí trong nước có chất lượng cao thì cũng nên khuyến khích.

Thứ hai, đối với một số ngành, chuyên ngành đăng tải các bài viết trên tạp chí quốc tế sẽ gặp khó khăn, đặc biệt với những ngành đặc thù của Việt Nam.

Thứ ba, chúng ta là một quốc gia độc lập, có chủ quyền, có nền văn hóa riêng. Những bài viết trên các tạp chí trong nước có chất lượng, có tầm ảnh hưởng đến các vấn đề xây dựng kinh tế, chính trị, xã hội trong nước thì tại sao phải đi đăng ở tạp chí nước ngoài. Việc đòi hỏi phải là bài đăng trên các tạp chí quốc tế theo tôi là cũng không hợp lý.

Do đó, theo quan điểm cá nhân tôi đây là quy định phù hợp, việc này giúp nâng cao hình ảnh quốc gia, nâng cao chất lượng tạp chí trong nước. Tất nhiên, quy định này sẽ gặp phải phản ứng. Vì đang quy định đăng trên các tạp chí quốc tế bây giờ lại nới lỏng đăng trên tạp chí trong nước.

Theo quy định mới, luận án chỉ cần có 3 công bố trên các tạp chí trong nước loại trung bình là được bảo vệ. (Ảnh minh hoạ)

Thứ tư, minh chứng về trình độ ngoại ngữ. Ngoài các chứng chỉ quốc tế, quy chế mới cho phép bổ sung trình độ ngoại ngữ với việc sử dụng các chứng chỉ quốc gia. Việc này cũng sẽ nhận được phản ứng của dư luận, vì đang từ mức yêu cầu cao là phải có  IELTS và TOEFL, bây giờ lại hạ thấp khung quy định này.

Thực tế, nếu các chứng chỉ quốc gia của chúng ta theo khung ngoại ngữ 6 bậc mà được đảm bảo tốt thì cũng đáp ứng được các yêu cầu về nghe, nói, đọc, viết như chứng chỉ quốc tế.

Như vậy, cũng đã đến lúc chứng chỉ quốc gia theo khung ngoại ngữ 6 bậc do nhà nước quy định có đủ phẩm cấp thì cần được công nhận đầu và và đầu ra cho các nghiên cứu sinh.

-Có không ít ý kiến cho rằng, quy chế mới có cải tiến. Tuy nhiên vẫn có một vài lo lắng về việc mở rộng các yêu cầu đầu ra sẽ dẫn đến tình trạng tuyển sinh và đào tạo tiến sĩ tràn lan. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Vấn đề này theo tôi không quá lo ngại. Bởi nếu chúng ta vẫn áp dụng đúng các quy định trong quy chế mới thì cũng không “dễ dàng” như mọi người suy nghĩ.

Bởi hiện nay, không chỉ có đào tạo tiến sĩ, mà đào tạo thạc sĩ sẽ thực hiện theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP về việc quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Như vậy, chi phí đào tạo sẽ được tính đúng, tính đủ nên chi phí tương đối cao, do đó người muốn làm nghiên cứu sinh sẽ thật sự phải “nghiên cứu”.

Ngoài ra, các yêu cầu để làm nghiên cứu sinh đòi hỏi cũng rất cao. Khi một bài viết muốn được đăng vào những tạp chí chất lượng thì đòi hỏi bài viết cũng phải chất lượng.

Thực tế, trong những năm gần đây số lượng nghiên cứu sinh đã giảm đi một cách đáng kể. Nguyên do bởi những người tự nhận thấy mình không đủ khả năng thì tự “rút lui”. Qua đây đã cho thấy khâu đào tạo các bậc học cao của chúng ta thời gian qua đã được “siết chặt”.

-Trân trọng cảm ơn ông!