Bên cạnh sự nỗ lực của doanh nghiệp, theo chuyên gia, cần rất nhiều sự hỗ trợ của Nhà nước để thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ điện tử của Việt Nam phát triển trong thời gian tới.
Kể từ năm 2019 đến nay, tốc độ tăng trưởng của nhóm hàng điện tử, linh kiện, điện thoại đã vượt qua dệt may trở thành nhóm hàng xuất khẩu chủ lực lớn thứ 2 của Việt Nam. Chính phủ xác định đây là ngành có vị trí then chốt trong nền kinh tế hiện đại và có tác động mạnh mẽ đến các ngành công nghiệp khác. Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ trở thành một nước sản xuất lớn về thiết bị điện tử với công nghệ mới, thông minh và thân thiện với môi trường.
Thực tế cho thấy, doanh nghiệp Việt có thể làm được các sản phẩm linh phụ kiện ở tầm trung và cao nhiều. Vị thế của doanh nghiệp điện tử trong chuỗi cung ứng ngày càng được nâng lên. Minh chứng cho điều đó, tổng kim ngạch xuất khẩu 9 tháng năm 2024 của ngành công nghiệp điện tử đạt 97 tỷ USD, xuất siêu trên 9 tỷ USD. Đây là những con số cho thấy sự đóng góp rất lớn vào giá trị xuất khẩu của cả nước. Bởi công nghiệp điện tử vẫn đang dẫn đầu trong công nghiệp chế biến chế tạo có kim ngạch xuất khẩu cao. Năm 2023, tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành điện tử là 109 tỷ USD. Với đà phát triển 9 tháng năm 2024 tỷ lệ tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước đạt 10%, dự báo năm nay sẽ tăng lên 120 tỷ USD.
Đặc biệt, với hàng loạt doanh nghiệp điện tử lớn đầu tư vào Việt Nam như Samsung, Apple, LG, Intel…, công nghiệp hỗ trợ điện tử Việt Nam có thể sẽ là trung tâm sản xuất của châu Á. Nhiều tập đoàn lớn trên thế giới thông báo sẽ tham gia như Walmart, Amazon, Boeing, Carrefour, Central Group; Coppel (Mexico), IKEA (Thụy Điển); Aeon, Uniqlo (Nhật Bản)…
Tuy nhiên, bên cạnh những tích cực, ngành công nghiệp này tại nước ta vẫn đang phải đối mặt với không ít khó khăn thách thức như vấn đề về vốn; nguồn nhân lực, nhất là nhân lực quản trị, vận hành sản xuất đang còn yếu… Ngoài ra, cũng như những ngành sản xuất khác, công nghiệp điện tử đang chịu các quy định về sản xuất bền vững của châu Âu, Mỹ ngày một thắt chặt.
Đáng nói, dù có nhiều cơ hội tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng các chuyên gia kinh tế cũng thẳng thắn cho rằng, trong cuộc đua này, doanh nghiệp FDI có nhiều ưu thế hơn. Bởi so với doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp nội hạn chế về nhiều yếu tố như vốn, kinh nghiệm và cả mối quan hệ với những tập đoàn toàn cầu. Trong khi đó, để tham gia được vào chuỗi cung ứng của những tập đoàn lớn, yêu cầu về thời gian giao hàng, về công nghệ...
Xoay quanh vấn đề này, bà Đỗ Thị Thúy Hương, Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam, kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ cho biết, chính sách hỗ cho ngành công nghiệp điện tử hiện mới có Nghị định số 111/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển công nghiệp hỗ trợ, Nghị định này đã góp phần thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ phát triển nhanh, song vẫn còn hạn chế để phát triển.
“Do đó, cần khẩn trương hoàn thiện việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 111/2015/NĐ-CP nhằm tạo cơ chế tháo gỡ các điểm nghẽn về thị trường, tín dụng cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ...” - bà Đỗ Thị Thúy Hương nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo bà Hương, Bộ Công Thương đang xây dựng Dự thảo về Luật Công nghiệp trọng điểm, trong đó có công nghiệp hỗ trợ được đưa vào là một trong những hạng mục quan trọng, trung tâm của chiến lược phát triển giai đoạn tới.
Để chủ động và phát triển nhanh, bền vững cho ngành công nghiệp hỗ trợ điện tử hiện nay, đại diện Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết, trong thời gian tới, cần xây dựng một chiến lược hỗ trợ "dài hơi", giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành từ việc lắp ráp đơn giản sang sản xuất, chế tạo các sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Ðầu tiên, cần thúc đẩy phát triển các sản phẩm như màn hình, chất bán dẫn và linh kiện điện tử quan trọng. Nguồn lực để sản xuất các sản phẩm có vòng đời lâu dài như vậy đòi hỏi đầu tư lớn, mất thời gian 10 - 20 năm, nhưng đầu tư liên tục là cần thiết để cải thiện năng lực sản xuất, khoa học công nghệ, góp phần tạo ra việc làm có giá trị gia tăng cao.
Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Lại Hoàng Dương, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Truyền thông và Máy tính Thánh Gióng cho rằng, để bắt tay vào hoạt động trong ngành công nghiệp điện tử, các doanh nghiệp Việt Nam phải chuẩn bị một nguồn lực rõ ràng, có chỉ tiêu, mục đích trong thời gian cụ thể.
“Tuy nhiên, cũng cần rất nhiều sự hỗ trợ của Nhà nước thông qua các chương trình, hoạt động có thể tiếp cận được các ngành công nghiệp điện tử, công nghệ sản xuất chíp bán dẫn. Đơn cử, hiện tại để tiếp cận các công nghệ thấp hơn 14 nano Best, doanh nghiệp cần có sự hỗ trợ, cũng như mua các bản quyền sáng chế để có thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Ngoài ra, các doanh nghiệp sản xuất điện tử cũng đang rất vướng mắc trong việc tìm các nguồn vốn đầu tư”, ông Dương nhấn mạnh.