Chung cư linh hoạt: Xu hướng mới

TS.KTS TRẦN MINH TÙNG - Phó Trưởng Khoa Kiến trúc, Trường Đại học Xây dựng• 03/07/2020 10:30

Khái niệm “chung cư linh hoạt” đang được nhắc nhiều hơn gần đây bởi sự hỗ trợ của các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ vật liệu xây dựng.

p/Ở Việt Nam, người dân vẫn thường mua những ngôi nhà được thiết kế sẵn, nhưng sau đó lại phải bỏ thêm tiền để thay đổi các không gian phù hợp với nhu cầu riêng.p/Ảnh: Ngọc Thúy

Ở Việt Nam, người dân vẫn thường mua những ngôi nhà được thiết kế sẵn, nhưng sau đó lại phải bỏ thêm tiền để thay đổi các không gian phù hợp với nhu cầu riêng. Ảnh: Ngọc Thúy

“Chung cư linh hoạt” giúp con người có thể tạo ra nhiều hình thái không gian khác nhau đáp ứng những nhu cầu khác nhau theo từng giai đoạn khác nhau của đời người.

Tùy biến theo nhu cầu

Thuật ngữ “chung cư linh hoạt” thường được biết đến trong một khái niệm lớn hơn là “nhà ở linh hoạt”, được định nghĩa là nhà ở được thiết kế để người sử dụng có thể tùy biến theo nhu cầu cả về chức năng xã hội và xây dựng, hoặc được thiết kế để có thể thay đổi trong suốt vòng đời.

Mức độ linh hoạt được xác định theo hai cách. Thứ nhất là khả năng thích ứng, được định nghĩa là “có khả năng sử dụng (cho nhiều đối tượng) xã hội khác nhau” và thứ hai là khả năng linh hoạt, được định nghĩa là “có khả năng sắp xếp vật lý khác nhau”. Các nguyên tắc này cho phép thay đổi chức năng và không gian trong nhà ở bởi chính người sử dụng.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, mặc dù có nhiều nỗ lực từ các nghiên cứu về thiết kế lẫn nhu cầu sử dụng để đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc và sự vận hành ổn định chung, nhưng tính linh hoạt trong thiết kế nhà ở chưa bao giờ được chấp nhận hoàn toàn. Chẳng hạn như ở Việt Nam, người dân vẫn thích mua những ngôi nhà được thiết kế sẵn, nhưng sau đó lại phải bỏ thêm một khoản tiền để thay đổi các không gian đã định sẵn đó nhằm phù hợp với nhu cầu riêng.

Xu hướng thiết kế các chung cư tương ứng với một số loại hộ gia đình cụ thể tại một thời điểm cụ thể phản ánh cách suy nghĩ chỉ dựa trên kinh tế ngắn hạn. Thay vào đó, chúng ta nên chấp nhận những quan điểm cư trú dài hạn hơn, phản ánh những dự báo nhà ở tương lai trong một thời kỳ công nghệ thay đổi chóng mặt, dẫn đến nhu cầu và thị hiếu nhà ở của con người cũng thay đổi tương ứng.

Tính linh hoạt trong thiết kế nhà ở chung cư phải đồng thời thỏa mãn cả ba phương diện: sự đòi hỏi từ các nhu cầu xã hội; sự đáp ứng bởi khả năng kinh tế; sự hiện thực hóa thông qua các công nghệ xây dựng.

Thông minh hóa kiến trúc chung cư đô thị

Trong mặt bằng mở của cấu trúc căn hộ linh hoạt sẽ có đồng thời các yếu tố “phần mềm” và “phần cứng”.

Phần mềm đề cập đến thành phần không gian cho phép những sự thay đổi nhất định cùng với các phương pháp, cách thức thay đổi tương ứng. Trong khi đó, phần cứng sẽ là những yếu tố xác định cụ thể các thành phần không nên và không thể thay đổi để đảm bảo quá trình vận hành chung của tòa nhà, chẳng hạn các không gian kỹ thuật, hoặc các không gian hỗ trợ liên quan đến các hệ thống kỹ thuật của tòa nhà như kết cấu, giao thông trục đứng, mạng lưới cấp, thoát nước...

Về mặt sử dụng, phần cứng được xem là đơn chức năng. Nghĩa là được xác định chức năng ngay từ khi thiết kế ban đầu. Còn phần mềm sẽ là đa chức năng, nghĩa là chức năng sẽ được xác định tùy theo nhu cầu và thị hiếu người sử dụng.

Đối với phần mềm, người thiết kế cũng có thể đưa ra các kịch bản gợi ý khác nhau, để từ đó có được các giải pháp linh hoạt cho các thành phần xác định và vận hành không gian một cách thông minh như: Tường, vách thông minh; Đồ nội thất thông minh; Hệ thống kỹ thuật thông minh...

Trong tương lai, tính linh hoạt, có thể được hiểu như một khía cạnh mới của giá trị sử dụng các căn hộ chung cư, đòi hỏi sự phát triển các khái niệm thiết kế mới đáp ứng những thay đổi không thể đoán trước nhưng lại có thể dự báo trước trong các dự án nhà ở.