Chuyện về 3 “ông lớn” làm nông nghiệp

Nguyễn Việt• 14/05/2020 11:00

Vẫn biết đầu tư vào nông nghiệp là “gai góc”, nhưng với niềm tin sẽ thu lại lợi nhuận trong dài hạn, nên đã có nhiều doanh nghiệp tư nhân lớn “dấn thân”.

Tuy nhiên, số phận các dự án đầu tư nông nghiệp của những “ông lớn” hiện nay đang có sự khác biệt rất lớn. Trong quý I/2020, mảng nông nghiệp đóng góp tỷ trọng 15% doanh thu của Hòa Phát, tương ứng doanh số 2.800 tỷ đồng. So với quý I/2019, doanh thu nông nghiệp của tập đoàn này tăng 60%.

Trang trại bò của Công ty CP Phát triển Nông nghiệp Hòa Phát.

Đặc biệt, bộ phận nông nghiệp đóng góp lợi nhuận thuần sau thuế 480 tỷ đồng, tăng trưởng hơn 400%. Tính bình quân theo ngày, lãi từ nông nghiệp của công ty khoảng 5,4 tỷ đồng. Lợi nhuận của mảng nông nghiệp tại Hòa Phát trong riêng quý I đã bằng 86% mức lãi ròng 560 tỷ cả năm 2019.

Hòa Pháttăng trưởng 400%

“Vua thép” Trần Đình Long bắt đầu tham gia làm nông nghiệp từ năm 2015 với lĩnh vực thức ăn chăn nuôi, gia súc, gia cầm. Đến năm 2019, mảng nông nghiệp của Hòa Phát bắt đầu hái quả với doanh thu gần 8.000 tỷ đồng, tăng trưởng 72%, đóng góp tỷ trọng 12% tổng nguồn thu tập đoàn. Doanh thu và lợi nhuận từ lĩnh vực nông nghiệp của Hòa Phát cao hơn cả một số thương hiệu có bề dày trong ngành như Dabaco, Vissan.

Báo cáo thường niên 2019 của Hòa Phát cho biết, sản lượng tiêu thụ bò Úc của công ty hiện chiếm trên 50% thị phần toàn quốc với vị thế nhà cung cấp số một trên cả nước. Bên cạnh đó, Hòa Phát còn dẫn đầu về thị phần cung cấp trứng gà tại phía Bắc với sản lượng 450.000 quả/ngày. Mục tiêu của doanh nghiệp trong thời gian tới sẽ đạt tối đa công suất 600.000 tấn thức ăn chăn nuôi/năm; 450.000 đầu heo thương phẩm/năm; 150.000 bò thịt và 300 triệu trứng gà sạch mỗi năm.

Trước đó, chia sẻ với những lo lắng của cổ đông tại sao tập đoàn đầu tư vào nông nghiệp, lãnh đạo Hòa Phát từng nhận định, rủi ro cao bao giờ cũng đi kèm với cơ hội lớn, nhất là trong bối cảnh nhu cầu thực phẩm có nguồn gốc, thực phẩm sạch chưa bao giờ lại cao như hiện nay. Dĩ nhiên, trong ngắn hạn cổ đông chưa thể trông mong lợi nhuận thu về từ các công ty nông nghiệp. Tuy nhiên, đầu tư nông nghiệp về lâu dài sẽ giúp công ty phải triển ổn định, bền vững.

Trong quá khứ, Hòa Phát đã thành công vang dội khi rẽ ngang từ doanh nghiệp sản xuất máy xây dựng sang sản xuất thép. Với nông nghiệp, ông Trần Đình Long cũng có niềm tin tương tự. “Về lĩnh vực nông nghiệp, tôi có thể tổng kết ngắn gọn, chúng ta không đặt mục tiêu lợi nhuận trước mắt, nhưng mọi việc vẫn đang triển khai đúng kế hoạch. Mong các nhà đầu tư yên tâm, bình tĩnh vì mọi việc đã nằm trong định hướng, kế hoạch, chiến lược của tập đoàn”, ông Long từng bày tỏ.

HAGL “chòng chành”

Còn với HAGL, việc rời bỏ ngành cốt lõi mang về dòng tiền lớn như bất động sản, gỗ, thủy điện để theo đuổi giấc mơ cao su. Nhưng sau cú “bẻ lái” đã cho thấy dấu hiệu “chòng chành” trên bi kịch của dòng tiền và các khoản nợ. HAGL đến giấc mơ cao su với cả một sự hăng hái muốn làm nên “cuộc cách mạng” lớn trong lĩnh vực nông nghiệp. Đó là chiến lược mở rộng đầu tư sang các nước Đông Dương với hàng chục nghìn ha cao su, cọ dầu, mía đường. Thêm vào đó là trang trại bò ngàn tỉ đồng và một loạt nhà máy thủy điện trên đất Lào, để chuyển trục tăng trưởng từ “đại gia BĐS” sang “lão nông tỉ đô la”.

Nhưng những năm sau đó liên tục đánh dấu sự “gãy đổ” hàng loạt đối với các dự án đầy tham vọng này. Cuộc phiêu lưu vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao đang để lại cho ông Đoàn Nguyên Đức - chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai các món nợ phải trả lên đến hơn 1,6 tỷ USD, gấp 3,5 lần vốn chủ sở hữu vào năm 2015. HAGL rơi vào tình cảnh đầu tư dở dang và bế tắc thanh khoản.

Những bi kịch gặp phải cho thấy việc đầu tư đa ngành hay thâu tóm của hai ông lớn này đã khiến cho họ mất kiểm soát, nợ tăng lên mà dòng tiền thu về không là bao. Thậm chí, có thời điểm HAGL phải trông cậy hoàn toàn vào một mảng kinh doanh “lướt sóng” nhỏ lẻ. Như trong thời điểm trầm trọng nhất của chu kỳ khủng hoảng (2016), HAGL trồng cao su lại trông cậy vào dòng tiền từ bò.

Năm 2017, bầu Đức công bố dự án trồng cây ăn trái với tham vọng trở thành một trong những nhà sản xuất trái cây nhiệt đới tầm cỡ toàn cầu. Tuy nhiên sau 3 năm, con số trên báo cáo tài chính cho thấy tham vọng của bầu Đức đã không trở thành hiện thực. Năm 2019, HAGL Agrico đang quản lý 31.085 ha cây cao su và 18.305 ha cây ăn trái, trong đó chuối là sản phẩm chủ lực (hơn 10.000 ha). Công ty này lỗ 2.300 tỷ, lỗ lũy kế tại thời điểm 31/12/2019 là 2.200 tỷ.

Thaco muốn “cơ giới hóa” nông nghiệp

“Cuộc chơi” trong lĩnh vực nông nghiệp của Thaco gắn liền với số phận của Hoàng Anh Gia Lai Agrico, sự hợp tác tỷ USD này là một ván bài lớn của Chủ tịch Thaco Trần Bá Dương khi đặt niềm tin vào ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch Tập đoàn HAGL. Là một “ông lớn” trong ngành sản xuất lắp ráp ô tô, khi đầu tư vào nông nghiệp, Thaco muốn “cơ giới hóa tất cả các khâu trong chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp, từ canh tác đến thu hoạch, vận chuyển, lưu kho, chế biến và phân phối”, nghĩa là Thaco quyết tâm phát triển nông nghiệp công nghệ cao.

Tháng 3/2019, Thaco khởi công xây dựng Khu công nghiệp Nông Lâm Nghiệp rộng 451 ha, tổng vốn đầu tư cho hạ tầng là 8.118 tỷ đồng. Trong số đó bao gồm nhà máy chế biến trái cây có công suất thiết kế 500.000 tấn/năm, tổng mức đầu tư trên 2.400 tỷ đồng; đưa vào hoạt động giai đoạn 1 từ tháng 6 năm 2020 với công suất 200.000 tấn/năm. Kết quả đầu tiên sau sự hợp tác, Thadi đã xuất khẩu được 30 container chuối sang Trung Quốc vào tháng 3/2019.

Không chỉ rót vốn vào trồng trọt, vừa qua Thaco còn đẩy mạnh rót vốn vào công ty Hùng Vương, với tỷ lệ sở hữu hơn 35%. Theo đó, Thaco sẽ tham gia vào quá trình tái cơ cấu Hùng Vương, với việc tiếp tục phát triển lĩnh vực cá tra và đầu tư mở rộng sang chăn nuôi lợn.

Nhiều chuyên gia đánh giá, mô hình nông nghiệp mà Thaco đang theo đuổi sẽ là “con gà đẻ trứng vàng”, nếu cộng thêm kinh nghiệm, trình độ quản trị sản xuất công nghiệp quy mô lớn của Thaco và bản thân ông Dương. Nhưng với ông Dương, mọi sự đều có nguyên cớ, nhất là khi máy nông nghiệp là một trong những mảng thị trường ông đã “ngắm nghía” từ khá lâu, dựa trên thế mạnh về cơ khí ô tô sẵn có.