Lo ngại lịch sử lặp lại

Theo Bloomberg, các nhà phân tích của JPMorgan đang bắt đầu tính đến sự gián đoạn ngày càng tăng đối với xuất khẩu của Nga, thiệt hại từ các lệnh trừng phạt cho thấy sự “sụp đổ” của nền kinh tế có thể tương đương với hậu quả từ vụ vỡ nợ của nước này vào năm 1998.

Các nhà kinh tế của JPMorgan cho biết trong một thông báo gửi tới khách hàng, tổng sản phẩm quốc nội của Nga hiện đang sụt giảm "từ đỉnh đến đáy" vào khoảng 11%, "phù hợp với sự sụt giảm của cuộc khủng hoảng nợ năm 1998". Các biện pháp trừng phạt áp đặt lên ngân hàng trung ương, cùng với việc cắt đứt hệ thống trao đổi thông tin/ chuyển tiền toàn cầu (gọi tắt là SWIFT), đã tạo ra những trở ngại cho khả năng bán dầu và khí đốt của Nga, theo JPMorgan.

JPMorgan nói: “Thu nhập xuất khẩu của Nga sẽ bị gián đoạn và dòng vốn chảy ra ngoài có thể sẽ ngay lập tức mặc dù thặng dư tài khoản vãng lai lớn của nước này… Nhập khẩu và GDP sẽ sụp đổ".

Cuộc tấn công của Tổng thống Vladimir Putin vào Ukraine đã gây ra sự bất ổn trên thị trường dầu mỏ toàn cầu, với những người mua không muốn làm ăn với Nga khi Mỹ và các nước khác tìm cách cô lập nước này khỏi thị trường tài chính. Các thương nhân đang chào bán dầu thô hàng đầu của Nga với mức chiết khấu kỷ lục nhằm thu hút người mua.

Trong khi đó, những hạn chế chưa từng có đối với Ngân hàng Trung ương Nga đã làm hạn chế khả năng bảo vệ đồng Rúp, vốn đã giảm hơn 30% so với đồng đô la Mỹ trong năm nay. Thay vào đó, các nhà hoạch định chính sách đã tăng hơn gấp đôi lãi suất cơ bản lên 20% và tăng cường kiểm soát vốn.

Các nhà phân tích của JPMorgan cho biết: “Áp lực giảm đối với đồng Rúp và dòng vốn đang thúc đẩy Ngân hàng Trung ương Nga tăng lãi suất đáng kể và áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn”. “Các lệnh trừng phạt làm suy yếu hai trụ cột thúc đẩy sự ổn định - dự trữ ngoại tệ‘ pháo đài ’của ngân hàng trung ương và thặng dư tài khoản vãng lai của Nga”.

Doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt đã và đang cung cấp một cứu cánh đồng tiền khó khăn cho Nga vì việc mua bán và vận chuyển năng lượng phần lớn thoát khỏi sự gián đoạn trực tiếp. Nga đã thặng dư tài khoản vãng lai hàng tháng khoảng 20 tỷ USD vào đầu năm.

Hiện nay, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden không đồng tình với việc cấm vận xuất khẩu dầu từ Nga. Trong lịch sử, Mỹ từng cấm vận xuất khẩu dầu mỏ để vây hãm kinh tế Iran. Tuy nhiên, khi căng thẳng Nga - Ukraine liên tục leo thang, Tổng thống Mỹ Joe Biden và các đồng minh châu Âu vẫn không thể ra đòn trực tiếp này đối với Nga.

JPMorgan hiện dự đoán nền kinh tế Nga sẽ giảm 7% trong năm nay, giảm sâu so với dự báo trước đó là -3,5%. Theo đó thị trường sẽ chứng kiến mức giảm 10% trong quý này trên cơ sở hàng năm được điều chỉnh theo mùa, sau đó là mức giảm 35% trong ba tháng tiếp theo.

 Các nhà phân tích cho biết: “Các biện pháp trừng phạt sẽ đánh dấu nền kinh tế Nga, vốn hiện đang có xu hướng suy thoái sâu”.

Xung đột Nga - Ukraine (Kỳ 1): Tăng trưởng, lạm phát, tiền tệ toàn cầu bị ảnh hưởng ra sao?

Bóng đen của khủng hoảng tài chính năm 1998

Năm 1998, lúc đó, hệ thống tiền tệ sụp đổ chỉ trong vài ngày đã khiến Nga vỡ nợ và chính thức rơi vào khủng hoảng tiền tệ. Và không chỉ Nga, đây còn là cuộc khủng hoảng của cả khối thị trường mới nổi với giá dầu và tiền tệ đồng loạt lao dốc tự do. Quy mô vỡ nợ của Nga là lớn nhất tính đến thời điểm đó.

Trước thời điểm Nga tuyên bố vỡ nợ, người dân Nga và các ngân hàng phương Tây cuống cuồng rút tiền khỏi ngân hàng, đổi tiền Rúp sang đô la Mỹ và chuyển tiền khỏi Nga.

Ngày 17/8/1998, Chính phủ Nga phá giá đồng Rúp, tuyên bố vỡ nợ đối với các khoản vay trong nước, tạm ngưng trả nợ nước ngoài.

Từ 17 tới 25/8/1998, đồng Rúp đều đặn giảm giá, từ mức 6,43 xuống 7,86 rup ăn 1 USD. Ngày 2/9/1998, Ngân hàng Trung ương liên bang Nga quyết định từ bỏ chính sách “biên độ tỷ giá” và thả nổi đồng Rúp. Tính đến ngày 21/9/1998, tỷ giá đã ở mức 21 RUB ăn 1 USD, có nghĩa là đồng nội tệ Nga mất giá tới 2/3 so với tháng trước đó.