.jpg "Hội khởi nghiệp Quảng Nam: “Điểm tựa” cho cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp")
Gửi bình luận
ThS. Nguyễn Thị Cẩm Nhung (Bộ môn Kinh tế Hàng hải, Khoa Kinh tế, Trường Đại học Hàng hải Việt Nam).
Tóm tắt:
Làn sóng khởi nghiệp toàn cầu được thúc đẩy bởi các công nghệ - kỹ thuật đã tạo nên nhiều mô hình kinh doanh mới. Các công ty khởi nghiệp là động lực tăng trưởng của nền kinh tế đang phát triển, thông qua các giải pháp sáng tạo và công nghệ đổi mới. Bài viết giới thiệu một số đặc điểm của các doanh nghiệp khởi nghiệp và đánh giá khảo sát về những kỹ năng quan trọng mà các doanh nhân cần phải có để khởi nghiệp thành công.
Doanh nghiệp Start-up là một công ty khởi nghiệp, là một liên doanh kinh doanh trong giai đoạn đầu hoạt động nhằm giải quyết vấn đề thực tế với một sản phẩm/dịch vụ sáng tạo. Những liên doanh này thường có quy mô nhỏ, mới và được tài trợ bởi một trong những doanh nhân sáng lập hoặc một nhóm các nhà đầu tư tin vào khả năng của những doanh nhân khởi nghiệp.
Doanh nghiệp khởi nghiệp luôn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của các nền kinh tế bằng những sản phẩm/dịch vụ sáng tạo, tạo ra việc làm mới và gia tăng năng suất sản xuất cũng như giảm nghèo (Decker et al., 2014). Một số điểm mạnh của doanh nghiệp khởi nghiệp bao gồm khả năng phản ứng nhanh, định hướng tăng trưởng chiến lược và phản ứng nhanh nhẹn, giúp các công ty khởi nghiệp vượt qua khủng hoảng tài chính tốt hơn các công ty lớn với thời gian phản hồi chậm hơn (Marques & Ferreira, 2009). Đó là lý do tại sao họ có thể thu hút rất nhiều sự chú ý từ các nhà đầu tư, đặc biệt là Chính phủ và các nhà hoạch định chính sách toàn cầu, tạo điều kiện khuyến khích sự phát triển kinh tế.
Steve Blank - một doanh nhân tại Thung lũng Silicon, người khởi đầu của Phong trào Khởi nghiệp Tinh gọn - đã định nghĩa một công ty khởi nghiệp là một tổ chức tạm thời, tìm kiếm một mô hình kinh doanh có thể lặp lại và có thể mở rộng (Ries 2011). Ông mô tả một công ty khởi nghiệp trong bối cảnh ngành công nghiệp công nghệ là một công ty khởi nghiệp có khả năng mở rộng, có mục đích không chỉ nhằm chứng minh mô hình kinh doanh mà còn có tác động đáng kể đến thị trường hiện tại. Có 3 thành phần chính trong định nghĩa của ông về Công ty Startup cần được tìm hiểu thêm:
Đầu tiên, mục tiêu của doanh nghiệp khởi nghiệp là tìm kiếm, khám phá, kiểm tra và xác nhận một nhu cầu chưa được đáp ứng trong thị trường bằng cách cung cấp tầm nhìn về sản phẩm và dịch vụ với bộ tính năng mới.
Thứ hai, các giả định và giả thuyết về các thành phần của mô hình kinh doanh được thực hiện để lặp lại cho đến khi chúng được chứng minh. Khách hàng là ai? Những gì họ đang tìm kiếm? Làm thế nào để chúng ta xây dựng và tài trợ cho công ty?
Thứ ba, những người sáng lập phải nhanh chóng xác nhận xem mô hình có phù hợp hay không bằng cách kiểm tra xem khách hàng có hành xử như mô hình dự đoán hay không và có phải giá trị được cung cấp là thứ mà khách hàng sẵn sàng trả hay không. Do đó, một startup thành công là đạt được sự tăng trưởng to lớn bằng cách cung cấp giá trị sáng tạo mà khách hàng mong muốn.
Thành công to lớn của các công ty khởi nghiệp như Uber - trị giá 68 tỷ đô la, Airbnb - trị giá 31 tỷ đô la, (Hartmans, 2017) và nhiều công ty khác như Weworked, Dropbox và Pinterest cho thấy, họ đã phát triển các sản phẩm và dịch vụ có khả năng giao tiếp với khách hàng tiềm năng và tạo ấn tượng tích cực. Uber Technologies, Inc. là một công ty cung cấp mạng lưới giao thông đa quốc gia (TNC) bao gồm dịch vụ gọi và chuyên chở khách, giao thức ăn và quản lý hệ thống chia sẻ xe đạp. Nhiệm vụ của Uber là mang lại sự vận chuyển cho mọi người, ở mọi nơi và tầm nhìn của doanh nghiệp được xác định là Giao thông vận tải thông minh hơn với ít xe hơn và số lượt truy cập nhiều hơn. Công ty có trụ sở tại San Francisco này có hoạt động tại 63 quốc gia và 785 khu vực đô thị trên toàn thế giới với doanh thu 12 tỷ đô la Mỹ. Giá trị của công ty đã vượt quá 75 tỷ đô la vào tháng 5 năm 2019. Mô hình kinh doanh của Uber đã được hoan nghênh trên toàn thế giới và nhiều công ty khởi nghiệp đã học hỏi, hiện được gọi là Uberisation và đạt được thành công lớn.
Được thành lập vào năm 2008, sứ mệnh của Airbnb là tạo ra một thế giới - nơi mọi người có thể thuộc về bất cứ nơi nào mình muốn (tầm nhìn), cung cấp du lịch lành mạnh mang tính địa phương, đích thực, đa dạng, bao trùm và bền vững. Thị trường lưu trú Airbnb sườn cung cấp quyền truy cập vào hơn 6 triệu địa điểm để lưu trú tại hơn 100.000 thành phố và 191 quốc gia. Giá trị của công ty này đã vượt quá 30 tỷ đô la Mỹ vào năm 2018.
Tuy nhiên, vấn đề là việc khởi động một startup từ đầu rất khó khăn và tốn nhiều thời gian, công sức, tiền bạc cũng như bao gồm cả rủi ro. Vì các công ty khởi nghiệp luôn mong muốn đáp ứng những nhu cầu của thị trường để đảm bảo thành công cho dù đó là tài trợ, hợp tác chiến lược hay thậm chí thu mua ngoài.
Lý do chính khiến các công ty khởi nghiệp thất bại là do không tìm thấy thị trường cho sản phẩm mà họ đã xây dựng. Một số hiện tượng phổ biến như: Không có đề xuất giá trị đủ hấp dẫn đến người mua thực sự cam kết mua hàng. Bên cạnh đó, chọn sai thời điểm gia nhập thị trường cũng có tác động không nhỏ. Nhìn chung, quy mô thị trường của những nhà khởi nghiệp chịu tổn thất do thị trường chỉ đơn giản là không đủ lớn.
Một trong những nguyên nhân thất bại phổ biến nhất của các doanh nghiệp khởi nghiệp là sự quá lạc quan về việc dễ dàng có được khách hàng. Họ nghĩ chỉ cần xây dựng một trang web, sản phẩm hoặc dịch vụ thú vị thì khách hàng sẽ tìm đến họ. Điều đó có thể xảy ra với một vài khách hàng đầu tiên, nhưng sau đó sẽ nhanh chóng trở thành một nhiệm vụ đắt đỏ để thu hút và giành được khách hàng. Trong nhiều trường hợp, chi phí để có được khách hàng (CAC) thực sự cao hơn giá trị trọn đời của khách hàng đó (LTV).
Doanh nghiệp khởi nghiệp phải có được khách hàng của mình với số tiền ít hơn sẽ tạo ra giá trị xuyên suốt cho mối quan hệ của doanh nghiệp với khách hàng. Mặc dù vậy, phần lớn các doanh nhân không chú ý đầy đủ để tính ra một chi phí thực tế của việc mua lại khách hàng. Một số lượng lớn kế hoạch kinh doanh của các nhà đầu tư mạo hiểm không nghĩ đến con số quan trọng này, họ ít khi nhận ra mô hình kinh doanh có thể không hoạt động tốt khi CAC lớn hơn LTV.
Một vấn đề cực kỳ phổ biến khiến các công ty khởi nghiệp thất bại là đội ngũ quản lý yếu. Các nhóm quản lý thường yếu về chiến lược, xây dựng một sản phẩm ít người quan tâm. Điều này mang đến những hoạt động không hiệu quả thông qua các chiến lược tiếp cận thị trường.
Một lý do khác khiến các công ty thất bại là do không phát triển được sản phẩm đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Sản phẩm đầu tiên mà một công ty khởi nghiệp ra mắt hầu hết đều đáp ứng nhu cầu thị trường. Trong trường hợp tốt nhất, sẽ mất một vài sửa đổi để có sản phẩm phù hợp. Trong trường hợp xấu nhất, sản phẩm sẽ bị loại khỏi cơ sở và cần phải xử lý lại.
Một trong những phân khúc bắt buộc phải có trong kế hoạch kinh doanh của một start up là nguồn vốn. Doanh nghiệp cần một kế hoạch tài chính cụ thể để duy trì chi phí khởi nghiệp, tài trợ, tiếp thị và chi phí bắt buộc hàng tháng. Dựa trên kế hoạch đó, chủ doanh nghiệp cần xác định ngân sách cần thiết của công ty là bao nhiêu. Nhiều công ty mới thành lập cần vay tiền và họ có nhiều lựa chọn tùy thuộc vào lĩnh vực kinh doanh mà công ty đang thực hiện.
Tạp chí Harvard Business Review đã khảo sát các nhà sáng lập doanh nghiệp (Eisenmann etl al., 2017) - 141 cựu sinh viên Trường Kinh doanh Harvard và 20 người không có bằng MBA năm 2017. Họ đã xác định và xếp hạng các kỹ năng quan trọng nhất mà các doanh nhân Start-up cần có.
Thứ nhất, khả năng xây dựng một đội ngũ tuyệt vời là số 1, với 88% số người được hỏi. Sau đó là những kỹ năng như lãnh đạo (82%), quản lý nhóm (74%), bán hàng (72%), tiếp thị (71%), thiết kế sản phẩm (69%) và xây dựng chiến lược (65%).
Kỹ năng quản lý tài chính nhận được điểm ưu tiên thấp thứ hai trong 10 lĩnh vực kỹ năng. Như một người được hỏi đã giải thích, có thể dễ dàng tính ra chi phí đơn vị hoặc bạn có thể thuê ai đó phụ trách mảng tài chính giúp bạn. Tuy nhiên, một số người được phỏng vấn lại cho biết, quản lý tài chính là kỹ năng quan trọng nhất, vì chỉ có quản lý dòng tiền tốt chủ doanh nghiệp mới có chiến lược đầu tư hợp lý.
Hầu hết, các nhà sáng lập kỹ thuật không có kế hoạch về cách thức hoạt động của tài chính mạo hiểm. Kết quả họ không thể dự trù chi phí dao động hợp lý, dẫn đến thua lỗ. Tương tự như vậy, chủ doanh nghiệp cần hiểu sự đánh đổi bằng cách huy động vốn với mức định giá cao.
Những người được hỏi cũng nhấn mạnh khả năng chuyển trọng tâm từ chi tiết sang toàn cảnh là vô cùng quan trọng. Điều này cho thấy, việc tập trung vào xây dựng đội ngũ (sớm) để quản lý nhóm và xác nhận mô hình kinh doanh (khi nhân rộng) là cần thiết.
Kỹ năng quan trọng nhất mà một doanh nhân có được là nhận diện đúng và khai thác thông minh tài năng của người khác. Để nhà lãnh đạo biết khi nào nên giao phó và nhờ người khác xử lý các nhiệm vụ là chìa khóa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm đúng người để hỗ trợ và lấp đầy các khoảng trống.
Nhìn chung, sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp là xu hướng mới trên toàn thế giới và xu hướng này rất hấp dẫn với thế hệ trẻ đã sinh ra và lớn lên cùng sự tiến bộ của công nghệ kỹ thuật số. Tuy nhiên, khởi động một startup từ đầu rất khó khăn, đòi hỏi phải đối phó với nhiều rủi ro, yêu cầu về thời gian, nỗ lực và tiền bạc. Việc chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ các học giả và doanh nhân thành công sẽ xây dựng sức mạnh tổng hợp và giúp các doanh nhân mới tạo nên những thay đổi cần thiết trong kế hoạch cũng như có cách hình thành, điều hướng hợp lý cho những thay đổi đó.
