Nghị quyết 02/2022/CP: "Tăng tốc" cải cách môi trường kinh doanh

>>Cải thiện môi trường kinh doanh – Tiếp tục tháo dỡ rào cản

Đó là chia sẻ của Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), Ths Nguyễn Hoa Cương với Diễn đàn Doanh nghiệp.

Theo dự kiến, Chính phủ sẽ chính thức ban hành Nghị quyết 02/NQ-CP năm 2022 về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2022 và những năm tiếp theo.

-Cụ thể, trong những năm qua, Nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh đã tạo ra những tác động như thế nào, thưa ông?

Trong những năm qua, thực hiện các Chương trình cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, các Bộ, ngành và địa phương đã nỗ lực tháo gỡ nhiều rào cản, khó khăn vướng mắc, khơi thông nguồn lực trong xã hội nhằm thu hút đầu tư trong và ngoài nước.

Nhờ vậy, Việt Nam được coi là một điểm đến đầu tư hấp dẫn và là nền kinh tế năng động, có độ mở lớn và duy trì tốc độ tăng trưởng thuộc nhóm cao trên thế giới. Qua 7 năm nỗ lực cải cách, vị trí của Việt Nam trên các bảng xếp hạng toàn cầu uy tín được nâng lên.

Cụ thể, về Năng lực cạnh tranh 4.0, theo xếp hạng của Diễn đàn kinh tế thế giới, Việt Nam đạt vị trí thứ 67/141 trên bảng xếp hạng năm 2019, tăng 10 bậc so với năm 2018. Việt Nam cũng được đánh giá là có mức độ cải thiện điểm số và tăng hạng tốt nhất toàn cầu, với 8/12 trụ cột tăng điểm và tăng nhiều bậc.

Về Đổi mới sáng tạo, theo xếp hạng của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới, chỉ số này của nước ta năm 2021 giữ ở thứ hạng tốt, vị trí 44/131 nền kinh tế.

Về Trình độ phát triển thị trường, theo chỉ số Tự do kinh tế, năm 2021, Việt Nam đạt thứ hạng 90, tăng 15 bậc so với năm 2020 và tăng đến 57 bậc so với năm 2014.

Đáng chú ý, so với năm 2014 thì 11/12 chỉ số thành phần đo lường trình độ phát triển thị trường của Việt Nam trong năm 2021 tăng mạnh. Tuy thứ hạng hiện nay của nước ta vẫn còn rất thấp, nhưng kết quả này cũng đã cho thấy những nỗ lực đáng kể của Việt Nam trong cải cách thể chế hướng tới nâng cao hiệu quả thị trường.

>>Cải thiện môi trường kinh doanh là nền tảng hỗ trợ phục hồi kinh tế

-Nhưng ở thời điểm hiện tại, rõ ràng là tốc độ cải thiện môi trường kinh doanh Việt Nam đang có dấu hiệu chững lại, thưa ông?

Tôi không phủ nhận thực tế này, từ năm 2020 đến nay, dịch COVID-19 tác động nặng nề tới người dân, doanh nghiệp và nền kinh tế. Tuy vậy, cải cách môi trường kinh doanh ở nước ta có xu hướng chững lại. Môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều rào cản, hạn chế về quyền tự do kinh doanh và ẩn chứa rủi ro đối với doanh nghiệp. Trên bảng xếp hạng toàn cầu, một số chỉ tiêu cải thiện chưa bền vững và còn không ít chỉ tiêu cụ thể mà điểm tuyệt đối và thứ hạng của Việt Nam vẫn còn thấp và hầu như không được cải thiện về thứ bậc.

Năm 2021 so với năm 2020, nhiều chỉ số giảm điểm hoặc giảm bậc, đơn cử như: Chỉ số đổi mới sáng tạo giảm 2 bậc (từ vị trí 42 xuống vị trí 44), Chỉ số phát triển bền vững giảm điểm và giảm bậc (từ 73,8 điểm xuống 72,8 điểm và theo đó giảm 2 bậc từ thứ hạng 49 xuống thứ hạng 51), chỉ số quyền tài sản vừa giảm điểm vừa giảm bậc (từ 5,132 điểm xuống 4,995 điểm và giảm 6 bậc từ vị trí 78 xuống vị trí 84), chỉ số về cảm nhận tham nhũng giảm 8 bậc (từ vị trí 96 xuống vị trí 104).

Có thể nói, việc cải thiện vị trí trên các bảng xếp hạng ngày càng khó khăn hơn và đòi hỏi nỗ lực cao hơn bởi các nền kinh tế khác trên thế giới cũng rất chú trọng cải cách nhằm nâng cao vị thế trên toàn cầu.

Mặt khác, nhiều tiêu chí, chỉ số không chỉ đơn thuần liên quan tới quy định, thủ tục hành chính có thể nhận diện, sửa đổi hoặc bãi bỏ ngay mà cần phải sửa luật. Hơn nữa, có nhiều chỉ số phải nỗ lực liên tục trong một số năm mới có thể cải thiện được, nhất là các chỉ số liên quan tới hạ tầng, nhân lực và các yếu tố xã hội.

Vì vậy, những nỗ lực cải cách trong thời gian tới cần tiếp tục phát huy, cần sự vào cuộc mạnh mẽ và tăng tốc hơn nữa của các Bộ, ngành, địa phương, cũng như sự chia sẻ thông tin và hợp tác từ phía cộng đồng doanh nghiệp.

-Vậy, để hoá giải những vấn đề như trên, Nghị quyết 02 năm nay sẽ đưa ra những mục tiêu như thế nào và thực hiện ra sao, thưa ông?

Để giải quyết những vấn đề như đã nói ở trên, Nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2022 xác định 4 mục tiêu:

Thứ nhất, tiếp tục xác định mục tiêu dựa trên các bảng xếp hạng toàn cầu đã được lựa chọn trước đây tại Nghị quyết số 19 và 02, bao gồm: Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF); Năng lực đổi mới sáng tạo của Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO); Chính phủ điện tử của Liên hợp quốc; và hai bộ chỉ số xếp hạng năng lực cạnh tranh ngành (đó là Hiệu quả dịch vụ logistics của Ngân hàng thế giới, và Năng lực cạnh tranh ngành du lịch của Diễn đàn kinh tế thế giới).

Thứ hai, mở rộng xác định mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh trên các bảng xếp hạng toàn cầu có uy tín khác như: Quyền tài sản (của Liên minh quyền tài sản quốc tế), Phát triển bền vững (của Liên hợp quốc).

Thứ ba, xác định mục tiêu cải thiện thứ hạng các chỉ số xếp hạng chung và lựa chọn một số chỉ tiêu thành phần làm trọng tâm.
Thứ tư, mục tiêu cải thiện các chỉ số được xác định gắn với trách nhiệm của Bộ, ngành, cơ quan.

Cùng với 4 mục tiêu nêu trên, Nghị quyết 02/NQ-CP năm 2022 cũng đưa ra các nhiệm vụ, giải pháp cơ bản.

- Xin cảm ơn ông!

Nghị quyết 02/NQ-CP năm 2022 xác định các nhiệm vụ và giải pháp như sau:

Nghị quyết lựa chọn một số vấn đề và nội dung trọng tâm cải cách cho giai đoạn 2022-2025, bao gồm:

(i) Cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu;

(ii) Loại bỏ rào cản đối với đầu tư kinh doanh do chồng chéo, mâu thuẫn, không hợp lý, khác biệt của các quy định pháp luật;

(iii) Cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và cải cách điều kiện kinh doanh;

(iv) Cải cách về đăng ký đất đai và bất động sản;

(v) Phát triển thương mại điện tử và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt;

(vi) Tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, khắc phục các tác động tiêu cực của dịch bệnh COVID-19.