Nhọc nhằn thân phận "Công chúa Huawei"

KHÁNH HÀ• 23/11/2021 00:48

Sau 1.028 ngày bị giam lỏng ở Canada, bà Mạnh Vãn Chu, giám đốc tài chính của Tập đoàn Huawei, trở về Thâm Quyến, Trung Quốc.

>>>Thủ lĩnh tinh thần của Huawei

Bà Mạnh Vãn Chu bị bắt ở Canada theo yêu cầu dẫn độ từ phía Mỹ vào ngày 1/12/2018. Vụ việc gây ra một cơn bão chỉ trích từ phía Trung Quốc, khiến bà Mạnh phải trải qua một cuộc chiến pháp lý kéo dài gần ba năm, đồng thời, khiến Canada rơi vào thế “bị kẹt” giữa cuộc chiến của hai cường quốc lớn nhất thế giới.

Nữ công chúa bị "mắc kẹt"

Trong bối cảnh Huawei ngày một phát triển mạnh mẽ, trở thành nhà cung cấp dịch vụ và cơ sở hạ tầng viễn thông cho nhiều quốc gia trên thế giới, công ty này lại trở thành “mục tiêu chính” cho những lệnh trừng phạt của Mỹ và là tâm điểm của cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung, được khởi xướng từ thời Tổng thống Donald Trump.

Khi đó, Washington nhiều lần buộc tội Huawei ăn cắp công nghệ của Mỹ, cũng như lo ngại rằng, quan hệ mật thiết với chính phủ Trung Quốc khiến công ty này trở thành một mối đe dọa tới an ninh quốc gia Mỹ. Không những vậy, chính quyền Tổng thống Trump còn kêu gọi các quốc gia đồng minh như Anh, Australia, Nhật Bản... tẩy chay sử dụng công nghệ của Huawei.

Ngày 1/12/2018, khi máy bay của bà Mạnh từ Hong Kong (Trung Quốc) hạ cánh xuống Sân bay Quốc tế Vancouver, “công chúa Huawei” dự định về ngôi nhà bà sở hữu ở thành phố này để lấy thêm hành lý trước khi lên chuyến bay tiếp theo sang Mexico dự một cuộc họp công ty. Thế nhưng, bà bị chính quyền Canada bắt giữ theo yêu cầu dẫn độ của Mỹ.

Cáo buộc đối với bà Mạnh là lừa dối ngân hàng HSBC về bản chất thực sự của mối quan hệ làm ăn giữa Huawei với một công ty có tên Skycom, khiến ngân hàng này có nguy cơ vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran. Phía Mỹ cũng cáo buộc Huawei đánh cắp bí mật thương mại và cản trở cuộc điều tra hình sự bằng cách tiêu hủy và che giấu bằng chứng. Bà Mạnh liên tục phủ nhận những cáo buộc này.

Hệ sinh thái khởi nghiệp châu Á - Thái Bình Dương được Huawei đầu tư 100 triệu USD
Huawei có "đấu" nổi Android của Google?

Trong ba năm ở Vancouver, bà Mạnh được tại ngoại chờ xét xử và sống trong căn biệt thự của gia đình ở ngoại ô. Bà được tự do di chuyển trong phạm vi giới hạn và buộc phải đeo thiết bị theo dõi. Bà vẫn có thể đi mua sắm ở Vancouver, được sắp xếp để không bị ai làm phiền.

Huawei là một trong những tập đoàn hùng mạnh nhất Trung Quốc, thậm chí có thể coi là một trong những tập đoàn đa quốc gia lớn nhất thế giới. Được thành lập năm 1987 ở thành phố Thâm Quyến, Huawei tập trung vào thiết bị mạng và viễn thông và luôn nằm trong danh sách các nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới.

Gian nan đi tìm tự do

Theo New York Times, vụ bắt giữ “công chúa Huawei” đã gây ảnh hưởng nặng nề tới quan hệ Canada - Trung Quốc.

Tờ Guardian thì nhận định, vụ bắt bà Mạnh khiến cả Bắc Kinh, Ottawa và Washington bị mắc kẹt trong một tình thế không ai có lợi. Sự cố liên quan đến các lệnh trừng phạt của Mỹ áp đặt lên Iran, do vậy nó mang đậm tính chính trị.

Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu trở về trong bộ váy màu đỏ, màu của quốc kỳ Trung Quốc. (Nguồn: Tân Hoa xã)

Ngoài ra, Tổng thống Trump còn tuyên bố ông sẽ can thiệp để hủy các cáo buộc với bà Mạnh nếu điều này giúp ích cho các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung, điểm nóng căng thẳng giữa hai nước lúc đó.

Trong khi đó, phía Trung Quốc dường như cảm thấy bà Mạnh và Huawei đang bị lợi dụng như quân bài trong một cuộc chiến rộng lớn hơn, bởi việc truy tố nhắm vào một giám đốc tài chính, thay vì cả tập đoàn, được cho là rất bất thường so với tiền lệ.

Do vậy, Trung Quốc đã đáp trả bằng cách bắt hai công dân Canada, gồm cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig và doanh nhân Michael Spavor, với cáo buộc “tham gia các hoạt động đe dọa an ninh quốc gia Trung Quốc”, chỉ ít ngày sau khi bà Mạnh bị Ottawa giam giữ.

Hiện có nhiều giả thuyết về lý do vì sao bà Mạnh lại được thả tự do vào lúc này. Có những nhà bình luận cho rằng, do phía Canada không thể đưa ra một bản án đầy đủ và áp dụng quy chế dẫn độ để đưa bà Mạnh sang Mỹ. Vụ kiện chống lại “công chúa Huawei” có nhiều điểm bất thường khi không ai bị thiệt hại tài sản hay phía HSBC cũng đã biết trước về những lùm xùm xung quanh Skycom.

Cũng có những nhận định rằng, nếu Mỹ đòi bắt bà Mạnh như một “con bài” chính trị, thì việc thả bà tự do cũng là một nước cờ quan trọng khác, khi chính quyền Tổng thống Joe Biden đang tìm cách để đẩy mạnh tiếp xúc ngoại giao giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.

Trong khi đó, Canada cũng được hưởng lợi “ké” khi vừa loại bỏ được vấn đề còn tồn đọng với Trung Quốc, vừa thoát khỏi việc bị kẹt trong cuộc cạnh tranh giữa Washington và Bắc Kinh. Hơn hết, hai công dân Canada bị Trung Quốc bắt giữ cũng được thả tự do và về nước không lâu sau đó.

Tại phiên tòa ở Canada ngày 24-9, "công chúa" Huawei Mạnh Vãn Chu xúc động khi được phóng thích và cảm ơn thẩm phán đã trả lại "công bằng" cho bà.

Hôm 25/9, Thủ tướng Canada Justin Trudeau, người vừa giành chiến thắng trong cuộc bầu cử để thành lập chính phủ thiểu số, cũng đến sân bay để đón hai công dân này.

Về nước, CFO Huawei Mạnh Vãn Chu được chào đón tại Trung Quốc như một “người hùng”, với thảm đỏ và những người ủng hộ vẫy cờ Trung Quốc cổ vũ. Lễ đón được phát sóng trên truyền hình nhà nước, có lúc có đến gần 100 triệu người theo dõi.

Sự chào đón phô trương như vậy với một thường dân là điều hiếm có tại Trung Quốc. Đại sứ Trung Quốc tại Canada Tùng Bồi Vũ cũng đi cùng chuyến bay chở bà Mạnh về nước. Bà đã vô cùng cảm động trước những gì đất nước đã làm và chia sẻ rằng: “Nếu không có tổ quốc hùng mạnh, tôi sẽ không có được sự tự do ngày hôm nay”.