Những thách thức cho đổi mới công nghệ ở Việt Nam

Mới đây, các diễn giả tại Diễn đàn Đầu tư Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2025 (VIPC Summit 2025) diễn ra tại Hà Nội vào ngày 22 tháng 4 cho biết, tiềm năng đổi mới sáng tạo do AI thúc đẩy rất lớn ở các thị trường mới nổi như Việt Nam, nơi cơ sở hạ tầng lỗi thời có thể được thay thế bằng công nghệ tiên tiến.

Theo ông Nicolas El Baze, đối tác tại Tekton Ventures và Partech Partners, Việt Nam có vị thế đặc biệt tốt để nắm bắt cơ hội này khi đào tạo ra số kỹ sư bình quân đầu người nhiều gấp ba lần so với Hoa Kỳ - cung cấp nguồn nhân tài dồi dào sẵn sàng giải quyết các thách thức công nghệ toàn cầu.

Trong khi ông Yinglan Tan, nhà điều hành của Quỹ đầu tư Insignia Ventures cho rằng, trong khi các doanh nghiệp địa phương có thể hưởng lợi từ các phương pháp đã được thiết lập, thì đổi mới phần mềm lại mở ra con đường dẫn đến toàn cầu hóa lớn hơn. Các công ty khởi nghiệp Việt Nam tạo ra các ứng dụng hấp dẫn toàn cầu đã xuất hiện, đang đạt được những bước tiến bất chấp sự cạnh tranh quốc tế gay gắt.

Theo Yinglan Tan, fintech là một trong những lĩnh vực như vậy đang sẵn sàng cho sự tăng trưởng theo cấp số nhân. Ông cũng chỉ ra rằng trong khi ngành tài chính tại Việt Nam hiện đang do các ngân hàng lớn thống trị, các sáng kiến fintech đang bắt đầu vượt qua các rào cản truyền thống, cung cấp các giải pháp cho nhóm dân số chưa có tài khoản ngân hàng và tăng cường khả năng tiếp cận tài chính.

Ông cho biết: “Có dữ liệu cho thấy 60% dân số có tài khoản ngân hàng, trong khi 40% vẫn chưa có tài khoản ngân hàng, cho thấy còn rất nhiều cơ hội chưa được khai thác trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt là khi mọi người muốn đầu tư vào cổ phiếu”. Hơn nữa, Việt Nam đang được công nhận là một trung tâm kỹ thuật mạnh mẽ. Một trong những công ty danh mục đầu tư của Quỹ đầu tư Insignia Ventures, với doanh thu ấn tượng là nửa tỷ đô la Mỹ và lợi nhuận ròng là 60 triệu đô la Mỹ, nhấn mạnh tầm quan trọng của nhân tài kỹ thuật trong việc mở rộng năng lực công nghệ.

Sự phát triển này, cùng với nhu cầu ngày càng tăng của Việt Nam trong việc đa dạng hóa các nguồn vốn, hệ thống chuyển tiền, mạng lưới thanh toán quốc tế và kỹ thuật sản xuất, cho thấy Việt Nam đang sẵn sàng trở thành một nhân tố chủ chốt trên sân khấu công nghệ toàn cầu.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia phân tích, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với những thách thức trong việc duy trì đổi mới công nghệ. Việc duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu không chỉ đòi hỏi phải tận dụng nhân tài mà còn phải bồi dưỡng nhân tài. Các công ty khởi nghiệp Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh toàn cầu khốc liệt từ các doanh nghiệp có lực lượng lao động có trình độ cao về kỹ thuật phần mềm và đổi mới kỹ thuật. Hệ thống giáo dục cần phải phát triển để nuôi dưỡng những tài năng thành thạo trong việc điều hành các doanh nghiệp công nghệ và thông thạo các sắc thái của ngành công nghệ toàn cầu.

Bên cạnh đó, việc thiết lập một mô hình kinh doanh bền vững là rất quan trọng. Ông Hoàng Đức Trung, Giám đốc điều hành của VinaCapital Ventures cho biết: “Nhiều công ty khởi nghiệp sao chép thay vì đổi mới. Mặc dù việc cải tiến công nghệ là đáng khen ngợi, nhưng điều bắt buộc là các doanh nhân Việt Nam phải thúc đẩy những đột phá giúp sản phẩm của họ khác biệt với phần còn lại của thế giới”.

Thực tế, việc ban hành các thay đổi chính sách có mục tiêu có thể thúc đẩy hơn nữa hành trình đổi mới công nghệ của Việt Nam. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cho phép các vụ mua lại của nước ngoài, cho rằng khả năng các công ty bên ngoài mua lại các công ty công nghệ trong nước có thể khuyến khích tính thanh khoản của thị trường, truyền tải kiến thức có giá trị và kích thích bối cảnh cạnh tranh đang phát triển.

Ông Nicolas El Baze của Quỹ đầu tư Tekton Ventures cho biết thêm: “Những bài học từ châu Âu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo điều kiện cho các thực thể nước ngoài dễ dàng mua lại, điều này có thể giúp phát triển hệ sinh thái công nghệ địa phương. Cho phép các vụ mua lại của nước ngoài mang lại lối thoát rất cần thiết, thúc đẩy đầu tư hơn nữa”.

Ngoài ra, việc áp dụng các mô hình thành công từ các quốc gia khác, chẳng hạn như chiến lược đồng quản lý vốn nước ngoài và trong nước của Singapore, có thể thu hút các khoản đầu tư đáng kể nhằm thúc đẩy đổi mới kinh tế địa phương.