Nissan báo lỗ kỷ lục gần 5 tỷ USD, rơi vào khủng hoảng tài chính nghiêm trọng, đối mặt nhiều thách thức lớn trong nỗ lực tái cấu trúc.
Nissan, một trong những biểu tượng của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản, đang đối mặt với cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng nhất trong lịch sử. Dù chưa chính thức công bố toàn bộ báo cáo tài chính, hãng đã thừa nhận rằng khoản lỗ ròng cho năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2025 sẽ dao động từ 700 đến 750 tỷ yên (tương đương 4,91-5,26 tỷ USD), vượt xa mức dự báo lỗ 80 tỷ yên (560 triệu USD) trước đó.
Nếu những con số này được xác nhận vào ngày 13/5 tới đây, Nissan sẽ ghi nhận mức thua lỗ lớn nhất từ trước đến nay. Nguyên nhân chính được công ty lý giải là do các khoản "chi phí tổn thất tài sản" – tức việc điều chỉnh giảm giá trị các tài sản tại Bắc Mỹ, Mỹ Latinh, châu Âu và Nhật Bản, tổng cộng lên tới 500 tỷ yên (3,5 tỷ USD). Ngoài ra, Nissan còn gánh thêm 60 tỷ yên (420 triệu USD) chi phí tái cấu trúc khác.
Tình hình tài chính tồi tệ này diễn ra trong bối cảnh Nissan đang nỗ lực thực hiện một cuộc cải tổ sâu rộng nhằm vực dậy công ty sau nhiều năm tụt hậu so với các đối thủ. Sau khi các cuộc đàm phán sáp nhập trị giá 60 tỷ USD với Honda đổ vỡ vào tháng Hai, Nissan càng thêm lâm vào thế khó. Theo các nguồn tin nội bộ, Nissan bước vào bàn đàm phán với kỳ vọng trở thành đối tác ngang hàng, nhưng rốt cuộc phải đối mặt với yêu cầu trở thành công ty con của Honda – điều mà họ không thể chấp nhận.
Để đối phó với khủng hoảng, Nissan đã công bố kế hoạch cắt giảm 9.000 việc làm, đóng cửa một số nhà máy, tinh giản dòng sản phẩm, nhằm tiết kiệm hơn 2,5 tỷ USD. Công ty cũng đang tích cực tìm kiếm đối tác chiến lược mới để không phải đơn độc trong cuộc đua sinh tồn. Tập đoàn công nghệ Đài Loan Foxconn đã bày tỏ sự quan tâm, nhưng nhấn mạnh họ chỉ muốn hợp tác kinh doanh thay vì đầu tư thâu tóm cổ phần.
Trong khi đó, dù đàm phán sáp nhập thất bại, Nissan, Honda và Mitsubishi vẫn cam kết tiếp tục hợp tác trong các lĩnh vực điện khí hóa và phát triển phần mềm, với hy vọng giữ vững khả năng cạnh tranh trong thị trường xe điện đang ngày càng khốc liệt, nhất là trước sức ép từ các nhà sản xuất Trung Quốc.
Thất bại của Nissan hôm nay không phải chỉ do biến động kinh tế toàn cầu hay áp lực cạnh tranh. Đó là hệ quả tích tụ suốt nhiều năm của chiến lược kinh doanh thiếu linh hoạt, sản phẩm thiếu hấp dẫn và những sai lầm trong quản trị doanh nghiệp.
Kể từ sau bê bối của cựu Chủ tịch Carlos Ghosn, Nissan loay hoay trong các cuộc tranh giành quyền lực nội bộ, dẫn tới việc chậm thích ứng với xu thế điện hóa và chuyển đổi số trong ngành ô tô. Các mẫu xe của hãng bị đánh giá là kém đổi mới so với đối thủ như Toyota, Hyundai hay các thương hiệu Trung Quốc đang lên.
Cuộc đàm phán thất bại với Honda cho thấy Nissan đã đánh giá sai vị thế thực sự của mình trên thị trường. Khi Honda đặt điều kiện Nissan phải làm công ty con, điều đó phản ánh rằng trong mắt các đối tác, Nissan hiện không còn là người chơi ngang tầm.
Về ngắn hạn, Nissan buộc phải tiếp tục cắt giảm chi phí, cơ cấu lại sản phẩm và tìm kiếm các thỏa thuận hợp tác chiến lược để duy trì hoạt động. Tuy nhiên, về dài hạn, sự sống còn của hãng sẽ phụ thuộc vào khả năng tái thiết thương hiệu, đổi mới công nghệ và tìm ra hướng đi riêng biệt trong kỷ nguyên ô tô điện.
Nếu không thể nhanh chóng lấy lại đà tăng trưởng và sức hút trên thị trường, Nissan có nguy cơ bị buộc phải chấp nhận sáp nhập với một tập đoàn lớn hơn, lần này có thể không phải trên tư thế chủ động mà là trong tình thế bị ép buộc.
Dù vậy, lịch sử ngành ô tô thế giới cũng từng chứng kiến những màn lội ngược dòng ngoạn mục. Nếu Nissan thực sự cam kết thay đổi sâu sắc, câu chuyện "tái sinh" của họ hoàn toàn có thể trở thành nguồn cảm hứng cho ngành công nghiệp toàn cầu.