Thà mất việc vì robot còn hơn vì một người khác

Viễn cảnh bị thay thế bằng người khác gây tác động mạnh

Một nhóm nhà nghiên cứu thuộc Đại học Kỹ thuật Munich (Đức) thực hiện một cuộc thăm dò ý kiến trên 300 người: nếu ở trong tình cảnh sắp bị mất việc, bạn thích bị thay thế bằng một robot hay một người khác? 63% đối tượng được hỏi muốn một robot ngồi vào chỗ của họ. Khi câu hỏi trên được lặp lại, lần này sự cố mất việc liên quan đến một đồng nghiệp, chỉ hơn 38% trả lời thích robot thay thế.

Theo giải thích của Armin Granulo, tác giả chính của nghiên cứu, “sự thể bị thay thế bởi công nghệ hiện đại hơn là bởi con người đưa đến những hệ quả tâm lý khác nhau”.

Kế đó, các nhà nghiên cứu đặt câu hỏi với 251 người về mức độ cảm xúc tiêu cực (buồn, giận dữ, cảm giác bị tước đoạt…) đối với cả hai trường hợp trên. Kết quả: những người được hỏi cho biết họ xúc động mạnh hơn khi các đồng nghiệp bị thay thế bởi robot so với trường hợp chính họ bị mất chỗ vì máy móc.

Granulo và nhóm của ông kết luận: các đối tượng thích bị thay thế bởi người máy hơn vì họ cảm thấy không đủ khả năng cạnh tranh với một robot hoặc với một phần mềm; trong khi việc bị thay thế một một người khác gây một cảm giác giảm giá trị bản thân sâu xa và tự vấn về năng lực bản thân.

Những công việc trình độ thấp bị đe dọa nhiều nhất bởi sự tự động hóa

Vào năm 2013, Carl Frey và các đồng nghiệp ở Đại học Oxford của Anh xếp loại công việc tùy theo khả năng được thực hiện bởi máy móc trong một ngày, nhờ đó nhận ra rằng gần phân nửa số việc làm có thể do robot đảm nhận trong vòng 20 năm tới.

Vào thời ấy, Carl Frey giải thích: “Công trình của chúng tôi cho thấy công nhân thích các xưởng tự động hóa hơn là các xưởng không áp dụng phương pháp này, dù công nhân tiếp tục đảm nhận giai đoạn chuyển tiếp giữa các máy móc khác nhau, được hạn chế phần trách nhiệm nặng nề mà họ phải gánh. Nhưng một nỗi lo khác nảy sinh : mất trách nhiệm có thể dẫn đến mất việc”.

Theo ước lượng của nhà nghiên cứu, tiến bộ công nghệ đưa đến sự cải biến một số công việc, chẳng hạn nhân viên phụ trách quầy ở ngân hàng, sẽ tập trung nhiều hơn vào mối quan hệ với khách hàng kể từ khi xuất hiện những máy móc đầy hiệu năng và những guichet tự động, thực hiện những việc xưa kia nhân viên vẫn thao tác thủ công.

Qua đó có thể nhận thấy, những việc làm ít được đào tạo và thu nhập thấp dễ bị biến mất vào một lúc nào đó cùng với sự xuất hiện của máy móc tự động và robot có hiệu quả cao hơn.

Granulo và nhóm của ông cũng thăm dò ý kiến 296 công nhân thuộc ngành công nghiệp chế biến, 1/3 số người này nghĩ rằng công việc của họ có thể biến mất do bước tiến công nghệ trong tương lai gần. Cũng vậy, 63% trong số này vẫn muốn được thay thế bởi robot hơn là bởi người khác.