Thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số

YẾN NHUNG• 16/06/2024 03:30

Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong bối cảnh mới, các chuyên gia cho rằng, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp cần triển khai trong thời gian tới.

>> Chuyển đổi số ngành logistics để thúc đẩy tăng trưởng

Quyết định số 569/QĐ-TTg ngày 11-5-2022 của Thủ tướng Chính phủ về "Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030" đặt ra mục tiêu nâng cao đóng góp của khoa học và công nghệ và đổi mới sáng tạo vào tăng trưởng kinh tế thông qua các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của các viện nghiên cứu và trường đại học, hoạt động đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản trị, tổ chức trong doanh nghiệp.

Để có thể hiện thực hóa các mục tiêu đặt ra, thời gian qua, nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ đã được ban hành và có những tác động tích cực giúp các doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng, cũng như năng lực cạnh tranh.

thời gian qua, nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ đã được ban hành và có những tác động tích cực

Nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ đã được ban hành và có những tác động tích cực - Ảnh minh họa: ITN

Năm 2023, chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu GII (Global Innovation Index) của Việt Nam được xếp hạng 46/132 quốc gia, nền kinh tế, tăng 2 bậc so với năm 2022. Việt Nam là 1 trong 7 quốc gia thu nhập trung bình đạt được nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua. Ngoài ra, Việt Nam là một trong 3 quốc gia có kết quả đổi mới sáng tạo vượt trội hơn so với mức độ phát triển trong 13 năm liên tiếp. Hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đã tăng từ vị trí thứ 5 lên vị trí thứ 3 trong số 6 nền kinh tế hàng đầu Đông Nam Á.

Hơn nữa, các chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số cũng đã được ban hành khá đầy đủ. Nhờ đó, có hơn 13.800 doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành phố trên toàn quốc được đào tạo trực tiếp về chuyển đổi số; gần 400 doanh nghiệp được hỗ trợ chuyên sâu xây dựng và triển khai lộ trình chuyển đổi số, 28 doanh nghiệp được đào tạo trực tiếp tại doanh nghiệp cho về chuyển đổi số; mạng lưới hơn 120 tổ chức, cá nhân cung cấp giải pháp, tư vấn, đào tạo chuyển đổi số được sàng lọc, thành lập, đào tạo và kết nối với cộng đồng doanh nghiệp…

Mặc dù Việt Nam đã nỗ lực xây dựng khung pháp lý khuyến khích đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư phát triển khoa học và công nghệ, song thực tế, các chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số còn nhiều hạn chế.

Cụ thể, các cơ chế, chính sách về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo có sự phân tán, với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, trong khi sự kết nối giữa các đơn vị này còn không ít hạn chế, thách thức. Điều này khiến doanh nghiệp gặp khó khăn, lúng túng khi muốn triển khai các hoạt động đổi mới sáng tạo trong bối cảnh chuyển đổi số, bởi không biết làm theo bộ, ngành nào.

Đáng nói, cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong triển khai đổi mới sáng tạo vừa nhiều, vừa thiếu. Nhiều là vì lẻ tẻ, phân tán ở nhiều lĩnh vực, do các bộ, ngành, địa phương khác nhau quản lý, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong nhận diện các chính sách này để tận dụng. Nhưng thiếu là thiếu hệ thống cơ chế, chính sách có sự liên kết mang tính tập trung, có hệ thống bài bản để doanh nghiệp tiếp cận thuận lợi.

chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp cần triển khai trong thời gian tới.

Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong bối cảnh mới, các chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp cần triển khai trong thời gian tới - Ảnh minh họa: ITN

>> Hiến kế thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ trong doanh nghiệp

Để khắc phục những hạn chế trên, qua đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo phát triển thực chất và hiệu quả trong thời gian tới, bà Nguyễn Thy Nga, Viện trưởng Viện Quản trị chính sách và Chiến lược phát triển thuộc Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đề xuất một số giải pháp.

Theo chuyên gia này, cần tạo ra sự kết nối 2 chính sách quan trọng là thu hút nguồn lực tri thức, hỗ trợ nâng cao vai trò của doanh nhân trong thời đại mới. Cùng với đó, các bộ, ngành phải ngồi lại với nhau để tạo ra sự liên kết, liên thông về cơ chế, chính sách đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

“Đặc biệt muốn đổi mới sáng tạo thành công, cần tập trung vào 3 vấn đề: tăng năng suất lao động, tăng nguồn thu, tăng nhận diện thương hiệu”, bà Nguyễn Thy Nga nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, qua quan sát việc hỗ trợ cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, có thể thấy các địa phương và bộ ngành dường như đang quá chú trọng vào các chương trình cụ thể, vì thế chiến lược bị phân mảnh, thiếu một tầm nhìn toàn diện và sự kết hợp với các xu thế vĩ mô.

Do đó, cần kết hợp giữa các xu thế quốc tế và trong nước và thế mạnh của Việt Nam hoặc từng địa phương, từng doanh nghiệp (hạ tầng công nghiệp, nguồn nhân lực…) để lựa chọn con đường thực hiện đổi mới sáng tạo.

Còn theo TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, hiện nay, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh là tất yếu. Nếu Việt Nam không chộp cơ hội này, thì không còn cơ hội khác. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam chủ động bắt nhịp xu thế và thành công trong chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, tiêu biểu như FPT…

Tuy nhiên, đây là cuộc cách mạng về thể chế, chính sách, nên rất nhiều vấn đề đặt ra. Vì vậy, cần vừa làm vừa chạy, không thể ngồi chờ thể chế hoàn thiện.

“Để đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, về mặt quản trị nhà nước và doanh nghiệp, có 4 từ rất quan trọng là: tốc độ, linh hoạt, các bên liên quan tác động sự tham gia của họ, thí điểm/học hỏi. Tóm lại, xu thế không chờ chính sách”, TS. Võ Trí Thành chia sẻ.