Hợp đồng PPP - Cần phải có sự phân chia công bằng giữa hai chủ thể

>> Gỡ vướng cho dự án PPP

Đây là chia sẻ của ông Nguyễn Tiến Huy – Giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững, Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại Hội thảo công bố Báo cáo rà soát các mẫu hợp đồng hợp tác công - tư và Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam do Trung tâm trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp với VCCI tổ chức sáng ngày 16/11.

Thông tin tại Hội thảo, ông Huy cho biết, hiện có 7 loại hợp đồng PPP phổ biến, tuy nhiên, chưa có mẫu hợp đồng BLT và O&M. Và một trong những rào cản hiện nay của các dự án PPP là sự thiếu đồng bộ trong quy định của pháp luật PPP hiện hành, do đó, yêu cầu xây dựng mẫu hợp đồng PPP chuẩn mực là vấn đề quan trọng.

“Nếu coi hợp đồng công - tư là cuộc hôn nhân giữa khu vực công và tư, rất cần có những khế ước giữa khu vực công và tư… Đó là việc cần phải có sự phân chia công bằng giữa hai chủ thể”, ông Huy bày tỏ.

Chia sẻ về 2 Báo cáo được công bố tại Hội thảo, ông Huy cho hay, đây là kết quả của sự đóng góp ý kiến của các cộng đồng doanh nghiệp tư. Vì vậy, các thông tin trong báo cáo mang tính thực tiễn cao, là chỉ dẫn hữu ích cho các nhà đầu tư, là nguồn tham khảo cho cơ quan Nhà nước. Sự thành công của báo cáo ngày hôm nay là minh chứng cho sự hợp tác hiệu quả giữa hợp tác công - tư giữa VCCI, VIAC, USAID trong việc nghiên cứu và hoàn thiện Báo cáo.

Tại Hội thảo, dẫn Báo cáo Viễn cảnh cơ sở hạ tầng (CSHT) toàn cầu năm 2017, TS. Vũ Tiến Lộc - Ủy viên Ủy ban kinh tế của Quộc hội, Chủ tịch VIAC cho biết, Việt Nam sẽ cần hơn 600 tỷ USD để đạt được các mục tiêu về CSHT vào năm 2040, trong khi đó, theo nhóm Công tác CSHT (Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam - VBF), ước tính mỗi năm, Chính phủ Việt Nam chỉ có thể dành 15-18 tỷ USD (khoảng 7% GDP) cho chi tiêu CSHT trong tổng nhu cầu đầu tư hàng năm từ 25-30 tỷ USD, bao gồm cả ngành điện.

Do đó, mỗi năm, dự kiến Việt Nam sẽ thiếu tới 15 tỷ USD tài trợ cho hạ tầng, trong đó tài chính và tài trợ của khu vực tư nhân sẽ có vai trò thiết yếu, khi mức nợ công của Việt Nam được thiết lập ở mức 60% GDP.

“Đứng trước những thách thức về nhu cầu tài chính như vậy, việc huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân, nhu cầu tìm kiếm các cơ chế và công cụ tài chính để mở rộng các nguồn tài chính hiện tại để đầu tư cho CSHT ở Việt Nam là thiết yếu và ngày càng gia tăng…”, Chủ tịch VIAC nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch VIAC, đầu tư theo phương thức PPP hiện được coi là mô hình tiềm năng nhất để thu hút nguồn lực về tài chính, kinh nghiệm và kỹ thuật từ khối tư, tham gia vào xây dựng CSHT thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giảm gánh nặng đầu tư cho ngân sách Nhà nước.

“Nói cách khác, PPP chính là giải pháp khắc phục được vấn đề thiếu hụt vốn đầu tư của nhà nước, hỗ trợ cho những khoản đầu tư cần cấp vốn mà không phải gia tăng nợ của chính phủ ngay ở bước khởi đầu…”, Chủ tịch VIAC chia sẻ.

Cũng theo Chủ tịch VIAC, kể từ khi Quốc hội ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư vào năm 2020 (Luật PPP 2020), tiếp theo đó là các Nghị định 28/2021/NĐ-CP và Nghị định 35/2021/NĐ-CP, các quy định điều chỉnh hoạt động đầu tư PPP tại nhiều Luật và Nghị định được ban hành trước đây đã được đã nhất thể hóa, thể hiện sự thể chế hóa các định hướng và chỉ đạo của Đảng và Chính phủ về việc phát triển hệ thống CSHT, đặc biệt là trong hoạt động huy động nguồn lực tư nhân qua phương thức PPP.

Tuy nhiên, đầu tư theo phương thức PPP vẫn còn là một lĩnh vực mới ở nước ta và đang có xu hướng phát triển mạnh trong những năm gần đây, nên mặc dù các quy định pháp luật trong lĩnh vực này liên tục được bổ sung, hoàn thiện nhưng vẫn chưa theo kịp với thực tiễn. Bên cạnh đó, đặc điểm của các dự án PPP là quy mô đầu tư lớn, thời gian kéo dài, quá trình triển khai thực hiện làm phát sinh các quan hệ pháp lý phức tạp, liên quan đến nhiều chủ thể khác nhau. Do đó, việc thực thi pháp luật trong thu hút và triển khai các dự án PPP trên thực tế thời gian qua còn gặp phải những vướng mắc, bất cập.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do thiếu các quy định hướng dẫn cụ thể thi hành Luật PPP 2020 và thiếu các mẫu hợp đồng dự án PPP, khiến cho các bộ, ngành, địa phương gặp khó khăn, lúng túng trong quá trình nghiên cứu, chuẩn bị, triển khai dự án đầu tư PPP.

Đặc biệt, việc chưa ban hành và áp dụng mẫu hợp đồng để nhằm thiết lập một mẫu tiêu chuẩn thống nhất cho các hợp đồng dự án PPP (một tài liệu trong bộ hồ sơ mời thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án PPP) cũng gây khó khăn cho các cơ quan trong việc xây dựng các nguyên tắc hợp đồng minh bạch nhằm tạo sự công bằng trong đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư…

Từ thực tế đã nêu, ông Lộc chia sẻ, Báo Cáo được Hội thảo công bố sẽ đưa ra những khuyến nghị về việc bổ sung, chi tiết hóa các quy định tại Mẫu Hợp đồng BOT trong quá trình soạn thảo, đàm phán, ký kết các Hợp đồng BOT; đồng thời đưa ra các đề xuất, gợi ý về các tiêu chí xây dựng các Mẫu Hợp đồng BLT và Hợp đồng O&M trong thời gian tới.