KINH TẾ 2023: Kiến tạo không gian mở cho doanh nghiệp phát triển

 >> KINH TẾ 2023: Kỳ vọng doanh nghiệp bật lên từ trong thách thức

Phát biểu tại Diễn đàn kinh tế 2023: Cùng doanh nghiệp "vượt sóng" do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức chiều ngày 17/11 tại Hà Nội, TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM cho biết, Năm 2022 theo Quỹ tiền tệ quốc tế IMF dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu đạt mức 3,2% và 2,7% vào năm 2023. Các nền kinh tế toàn cầu có sự đồng thuận nhiều hơn về các ý tưởng không gian mới cho tăng trưởng kinh tế, gắn với sự hợp tác thông qua các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới. Trong đó, các Hiệp định như RCEP, CPTPP có sự tham gia tích cực của Việt Nam… đang nhận được nhiều sự quan tâm. Điều này sẽ tạo xung lực cho đà phục hồi cho khu vực châu Á năng động

Một điểm quan trọng được TS. Trần Thị Hồng Minh chỉ ra rằng, việc thúc đẩy mạnh mẽ những nỗ lực về chuyển đổi số. Đây là yếu tố quan trọng trong bối cảnh ứng dụng các thành tựu của cuộc Công nghệ 4.0.

Bên cạnh đó, tư duy liên quan đến phục hồi xanh cũng là một điểm đáng lưu ý. Quá trình thúc đẩy chuyển đổi xanh ở mục tiêu gắn với bền vững, bảo vệ môi trường và phù hợp với cam kết của các nước trong các hiệp định liên quan đến chống biến đổi khí hậu.

Mặc dù vậy, bà Minh cho rằng, diễn biến dịch bệnh còn phức tạp hầu hết các đối tác của Việt Nam đã mở cửa thị trường nhưng vẫn có quốc gia còn thực thi chính sách phòng dịch nghiêm ngặt. Bên cạnh đó, một số rủi ro về các dịch bệnh khác như đậu mùa khỉ… vẫn cần Chính phủ, các cơ quan nhà nước theo dõi chặt chẽ trong năm 2023.

Cạnh tranh địa chính trị còn gay gắt phức tạp; xung đột Nga - Ukraine là minh chứng cho thấy xung đột địa chính trị kéo dài có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ phục hồi kinh tế phục hồi và mức độ phục hồi của chuỗi cung ứng. 

Bên cạnh đó, trên thế giới việc thiết lập các liên minh trả đũa trong các nền kinh tế lớn trở nên phức tạp hơn. Tư duy kinh tế nhiều nước nhấn mạnh độc lập, tự chủ và giảm sự phụ thuộc vào các nền kinh tế bên ngoài. Nếu xu hướng này tiếp tục diễn ra, đây sẽ là rào cản cho giao thương giữa các nước và gia tăng chủ nghĩa bảo hộ ở các nước.

Các rủi ro liên quan đến bất ổn kinh tế vĩ mô có xu hướng gia tăng, nhiều nền kinh tế đang đối mặt với áp lực lạm phát cao. Đây sẽ là một trong thách thức trong năm 2023 mà Chính phủ, doanh nghiệp người dân sự nỗ lực lớn để vượt qua.

Xu hướng tăng giá mạnh của đồng USD cũng gây bất ổn cho nỗ lực ổn định tài khóa cho khu vực châu Á cũng như tác động đế dòng vốn đầu tư nước ngoài và cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài.

Trong khi đó, bối cảnh kinh tế trong nước cho thấy, tư duy chuyển đổi điều hành từ mục tiêu kép sang thích ứng an toàn linh hoạt, đặc biệt là sau Nghị quyết 128, đang được thực hiện một cách uyển chuyển và tạo tác động tốt. Trên thực tế, điều này thể hiện trong kết quả kinh tế Quý III, dự báo Quý IV Việt Nam sẽ đạt được mức tăng trưởng khả quan; và đặc biệt là xuất khẩu gia tăng so với cùng kỳ năm ngoái.

“Có thể thấy, Việt Nam đã có sự thích ứng linh hoạt để vượt qua những khó khăn trong bối cảnh phức tạp”, bà Minh nhấn mạnh. 

>>KINH TẾ 2023: Cần có Nghị quyết riêng về phát triển doanh nghiệp nhiệm kỳ 2021-2025

Trong 2 năm vừa qua, Việt Nam đã duy trì được hình ảnh đất nước không ngừng cải cách. Tuy nhiên, bà Minh cho rằng, Việt Nam còn nhiều thách thức cần đối mặt trong năm 2023. Bình diện vĩ mô chưa có thêm ý tưởng và động lực mới cho quá trình cải cách. Nếu không thực hiện cải cách thể chế triệt để căn cơ sẽ khó để tạo ra sức bật, thay đổi về cơ cấu nền kinh tế, môi trường đầu tư kinh doanh.

Mặc dù trong thời gian qua đã có chủ trương và luôn nhấn mạnh mở rộng không gian cho các hoạt động kinh tế mới. Điều này cũng đã được nói rõ trong Đề án cơ cấu lại nền kinh tế và gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. TS. Minh cho rằng, đây cũng sẽ là điểm đòi hỏi sự nỗ lực lớn của các Bộ ngành, địa phương, đặc biệt là sự chủ động của các doanh nghiệp trong thời gian tới.

Bà Minh cho biết, Chính phủ đã ban hành cơ sở ban đầu để thực thi các mô hình kinh tế mới như kinh tế ban đêm, Đề án về kinh tế số, kinh tế tuần hoàn… Đây là điểm quan trọng để tạo ra cơ chế về thể chế, tạo điều kiện cho cơ quan quản lý và các doanh nghiệp có cơ chế để thực thi. Nhưng để đưa vào thực tế vẫn sẽ còn nhiều khó khăn.

Mặt khác, cần quan tâm đến việc theo đuổi và thực hiện phát triển bao trùm. Sự tham gia của phụ nữ vào quá trình sản xuất kinh doanh và phát triển xã hội; vai trò của các doanh nghiệp nhỏ và vừa… sẽ cần có giải pháp cụ thể để hỗ trợ các đối tượng này.

Bà Minh cũng cho rằng, sự phối hợp giữa các cơ quan trong tiến trình cải cách vẫn là nội dung cần tập trung nhấn mạnh và nghiên cứu giải quyết nhằm tạo sức mạnh cộng hưởng giúp đỡ doanh nghiệp.

Trong thời gian tới, bà Minh cho rằng cần tiếp tục duy trì cải cách gắn liền phục hồi, củng cố ổn định kinh tế vĩ mô. Trong nghiên cứu của CIEM vào năm 2021, nhu cầu duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, qua đó tạo môi trường ổn định, thuận lợi cho cải cách kinh tế vi mô.

Bên cạnh đó, theo bà Minh, quá trình cải cách phải thực hiện liên tục trong suốt quá trình phục hồi kinh tế. Đồng thời, trong quá trình phục hồi cần xem xét lại vai trò của nhà nước và không gian cho khu vực tư nhân phát triển nhằm huy động toàn bộ các nguồn lực cho phát triển. Mặc dù có nhiều chủ trương, chính sách của Đảng nhà nước để kích thích khu vực tư nhân phát triển nhưng vẫn còn nhiều khó khăn.  

Theo bà Minh, cần tăng cường huy động và sử dụng nguồn lực trong bối cảnh mới. Phải có cơ chế để người dân yên tâm bor vốn vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Bà Minh cho rằng, phải hoàn thiện nhiều chính sách, trong đó chính sách cạnh tranh là chính sách quan trọng để nuôi dưỡng ý tưởng kinh doanh mới.

Khai thác tiềm năng phát triển kinh tế số tại Việt Nam là xu thế phát triển của Việt Nam và của các nền kinh tế trên thế giới. Do đó, cần phải coi trọng và nghiên cứu các vai trò của nguồn lực dữ liệu. Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ vào năm 2014 có 6 cơ sở dữ liệu quốc gia làm nền tảng xây dựng chính phủ điện tử, nhưng hiện nay việc xây dựng các cơ sở dữ liệu này và kế hoạch kết nối, chia sẻ với các cơ quan bộ ngành vẫn cần phải được nghiên cứu.

Đồng thời, gắn kết các địa phương trong vùng, các vấn đề liên quan đến liên kết vùng cũng cần được tính đến trong thời gian tới để tạo ra sức mạnh tổng thể của xã hội.

TS. Trần Thị Hồng Minh nhấn mạnh, cần phải thực hiện hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Chất lượng thu hút đầu tư nước ngoài còn bộc lộ một số hạn chế mang tính cỗ hữu. Việt Nam cần tăng cường sự tham gia và hưởng lợi của các tầng lớp khi tham gia các Hiệp định Thương mại thế hệ mới, tăng cường các kênh thông tin kết nối để cộng đồng doanh nghiệp hội nhập tốt hơn vào nền kinh tế toàn cầu trong năm 2023.