>> “Cầm cương” lạm phát để ổn định nền kinh tế

Điểm sáng xuất khẩu phục hồi

Có tín hiệu sáng cho tăng trưởng kinh tế trong các quý tiếp theo, với diễn biến của nền kinh tế trong tháng đầu tiên của quý 3/2023 - tháng 7. 

Sản xuất công nghiệp tăng tốc (+3,7% so với +2,8% trong tháng 6) trong tháng 7 lên mức tăng nhanh nhất trong 5 tháng, với tăng trưởng hàng tháng tăng tốc lên +3,9% (so với +2% trong tháng 6). Đã có sự cải thiện rộng rãi trong lĩnh vực sản xuất (+3,6% so với +2,9% trong tháng 6), điện & khí đốt (+4,1% so với +3% trong tháng 6), khai thác (+4%) và cấp nước & quản lý rác thải (+8,3%).

Đặc biệt, sản lượng sản xuất tăng trưởng +4,2% MoM, có thể được hỗ trợ bởi sự tăng trưởng của Samsung với việc sản xuất điện thoại thông minh. Sản lượng máy tính, điện tử & quang học tăng +12% MoM mặc dù vẫn thấp hơn -1,9% so với một năm trước, với mức tăng hàng tháng dẫn đầu là thiết bị thông tin liên lạc (+16,1%).

Sản lượng công nghiệp của Bắc Ninh và Thái Nguyên (nơi tập trung phần lớn sản lượng điện thoại của Samsung) tăng lần lượt +23,8% và +9% so với tháng trước đó, vượt trội so với các địa phương công nghiệp lớn khác.

Trên cơ sở một năm trước, hàng thực phẩm (+11,4%), thuốc lá (+14,4%), dệt may (+10,8%), hóa chất (+15,3%), dược phẩm (+12,2%), kim loại cơ bản (+15,4%) và các sản phẩm từ kim loại chế tạo (+23,3%) là những điểm sáng. Những kết quả này bù đắp cho kết quả giảm nhẹ ở ngành may mặc (+0,2%), giày dép (-0,4%), sản phẩm gỗ (-7,3%), sản phẩm giấy (-2,2%), máy móc thiết bị khác (-5,5%) và phương tiện có động cơ (-6,6%).

Suy giảm xuất khẩu được thu hẹp đáng kể. Xuất khẩu hàng hóa (-3,5% so với -11% trong tháng 6) giảm tháng thứ năm liên tiếp, nhưng chậm nhất về tốc độ kể từ tháng 2 do hiệu ứng cơ sở thuận lợi. Xuất khẩu tăng chậm hơn +0,8% so với tháng trước (so với +5% trong tháng 6). Nhập khẩu giảm -9,9% (so với -18% trong tháng 6) trong khi tăng +4,4% MoM (so với 0,9% trong tháng 6 và +1,3% trong tháng 6), dẫn đến thặng dư thương mại thu hẹp hơn (2,2 tỷ đô la so với 3,1 tỷ đô la trong tháng 6).

>> Nâng lãi suất lên cao nhất 22 năm, Fed bỏ ngỏ kế hoạch sắp tới

Xuất khẩu được cải thiện nhờ máy tính và thiết bị điện tử (+32% so với -3,5% trong tháng 6) tăng trưởng mạnh nhất kể từ tháng 1 năm 2021 sau bốn tháng giảm liên tiếp, mặc dù ghi nhận tăng trưởng hàng tháng chậm hơn +2,6% (so với +13,2% trong tháng 6). Ngược lại, điện thoại & các thành phần (-18,4% so với -8,8% vào tháng 6) có mức giảm sâu hơn và giảm -10,2% MoM (so với +37,2% vào tháng 6), mặc dù có thể thấy sự phục hồi vào tháng 8 với việc giao hàng mới khi Samsung phát hành điện thoại thông minh.

Điện thoại & linh kiện và máy tính & điện tử là hai ngành lớn nhất danh mục xuất khẩu, chiếm 15,6% và 15% trong tổng số vào năm 2022.

Các mặt hàng xuất khẩu chính khác vẫn suy giảm, bao gồm hàng dệt may, máy móc, thiết bị & dụng cụ, giày dép, gỗ & sản phẩm gỗ, sản phẩm thủy sản. 

Dữ liệu sơ bộ cho thấy xuất khẩu sang Trung Quốc (+42,2% so với +28,7% trong tháng 6) đã tăng tốc trong tháng thứ ba liên tiếp, một phần do nền so sánh thấp hơn (các lô hàng đã giảm -1,5% vào tháng 7 năm ngoái). Xuất khẩu sang Mỹ (-20,5% so với -25,5% vào tháng 6), EU (-5,8% so với -15,4% vào tháng 6) và ASEAN (-8% so với -20,3% vào tháng 6) vẫn trong tình trạng sụt giảm, mặc dù với tốc độ nhẹ nhàng hơn. Xuất khẩu sang Hàn Quốc giảm -3,3% (so với -0,6% vào tháng 6), trong khi các chuyến hàng đến Nhật Bản (-10,5% so với -4,6% trong tháng 6) giảm nhiều nhất kể từ tháng 1 (cần lưu ý rằng dữ liệu có thể được sửa đổi khi dữ liệu hải quan được phát hành trong tháng sau).

Doanh số bán lẻ trỗi dậy

Doanh số bán lẻ danh nghĩa (+7,1% so với +6,5% trong tháng 6) đã chứng kiến mức tăng vừa phải trong tháng 7, trong khi tăng +1,1% hàng tháng (so với +0,7% vào tháng 6). Dịch vụ du lịch (+9%), lưu trú & ăn uống dịch vụ (+4,7%) và dịch vụ khác (+1,8%) tiếp tục dẫn đầu tăng trưởng theo tháng, vì tháng 7 là tháng cao điểm của mùa du lịch hè. Doanh thu hàng hóa nhích +0,5%.

Lượng khách nước ngoài đến trong tháng 7 (1,04 triệu so với 975 nghìn trong tháng 6) đã vượt mốc 1 triệu cho lần đầu tiên kể từ tháng 2 năm 2020, tương đương 78,9% mức trước đại dịch (tức là cùng tháng vào năm 2019). Tăng trưởng được dẫn dắt bởi Trung Quốc đại lục, Đài Loan và Châu  Âu.

Lượng du khách Trung Quốc phục hồi tới 44,3% so với mức trước đại dịch tính đến tháng 7, với lượng khách đến tăng +14% (so với 0,9%; và +7,8% trong tháng 6).

Nhu cầu có thể được hỗ trợ bởi kỳ nghỉ hè của Trung Quốc, kéo dài từ đầu tháng 7 đến cuối tháng 8. Từ ngày 15 tháng 8, thị thực du lịch sẽ được gia hạn từ 30 ngày thành 90 ngày và thời gian miễn thị thực cho một số nước sẽ được kéo dài từ 15 ngày lên 45 ngày để thu hút thêm khách du lịch.

Việt Nam tiếp tục chứng kiến dòng vốn FDI đổ vào khi các MNC toàn cầu (các công ty đa quốc gia) đa dạng hóa nguồn cung sản xuất. Trong 7 tháng đầu năm, vốn FDI thực hiện đã tăng +0,8% so với một năm trước lên 11,6 tỷ USD.

Sản xuất chiếm 82% vốn FDI thực hiện. FDI đăng ký tăng +4,5% từ năm trước (so với -4,3% trong nửa đầu năm 2023), được hỗ trợ bởi 7,94 tỷ USD từ các dự án mới đăng ký (+38,6%) và 2,93 tỷ USD bơm vào các dự án hiện có (-42,5%). Số lượng đăng ký mới dự án (+75,5%) và dự án hiện có (+27,1%) cao hơn đáng kể so với một năm trước kia.

Đầu tư nhà nước thực hiện trong 7 tháng đầu năm tăng +22,1% so với một năm trước do Chính phủ tăng cường chi tiêu cơ sở hạ tầng để hỗ trợ nhu cầu trong nước.

Lạm phát tăng nhanh hàng tháng

Lạm phát (+2,1% so với +2% trong tháng 6) đã phá vỡ chuỗi 5 tháng giảm nhẹ trong tháng 7, chủ yếu là do giảm phát vận chuyển chậm hơn. Chỉ số CPI tăng +0,46% so với tháng trước (so với 0,46%; và +0,3% trong tháng 6), mức tăng trưởng mạnh nhất kể từ tháng 1. Lạm phát cơ bản giảm xuống +4,1% (so với +4,3% trong tháng 6) trong khi tăng +0,36% so với tháng trước (so với +0,24% trong tháng 6).

Giảm phát trong giao thông vận tải (-9,3% so với -12% trong tháng 6) thu hẹp khi lực cản từ các hiệu ứng cơ bản giảm bớt. Chi phí vận chuyển tăng +0,1% so với tháng trước, do giá vé máy bay và đường sắt cao hơn trong thời gian mùa du lịch cao điểm bù đắp cho sự sụt giảm nhẹ của giá nhiên liệu. Tuy nhiên, bán lẻ xăng dầu giá, được điều chỉnh lần cuối vào ngày 21 tháng 7 (điều chỉnh được thực hiện ba lần một tháng) cao nhất kể từ tháng 4 với giá dầu toàn cầu tăng.

Thực phẩm & dịch vụ ăn uống giảm xuống +2,6% (so với +3,3% trong tháng 6) trên cơ sở cao hơn nhưng tăng +0,6% so với tháng trước chủ yếu nhờ thịt heo (+2,7%), mỡ động vật (+5,1%), thịt (+1,1%) và rau (+1,7%). Tổng cục Thống kê cho rằng việc tăng giá là do nhu cầu tiêu dùng cao trong thời gian mùa du lịch, nắng nóng kéo dài ảnh hưởng đến thu hoạch rau màu.

Giá gạo tăng +0,2% cùng với giá xuất khẩu tăng do các nước đẩy mạnh lương thực an ninh theo quan điểm của El Nino và lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ. Giá trái cây (-1,7%) giảm so với tháng trước do nguồn cung dồi dào trong mùa thu hoạch. Lạm phát ăn ngoài (+4% so với +5% vào tháng 6) đã giảm so với cùng kỳ năm trước nhưng tăng +0,4% so với tháng trước.

Chi phí nhà ở & xây dựng (+6,5%) ổn định trong khi tăng +0,5% MoM, chủ yếu là do tăng giá điện nước do nắng nóng kéo dài khiến nhu cầu tăng cao. Văn hoá, lạm phát giải trí & du lịch (+1,7% so với +2,3% trong tháng 6) giảm nhẹ nhưng tăng +0,2% trong kỳ hạn theo tháng, do giá dịch vụ du lịch trong và ngoài nước cao hơn vào mặt sau của nhu cầu đi lại lạc quan.

Chúng tôi giữ nguyên dự báo lạm phát ở mức +2,8% vào năm 2023 và +3,5% vào năm 2024 (7 tháng 2023: +3,1%). Hàng ăn & dịch vụ ăn uống (chiếm tỷ trọng lớn 33,6% trong rổ CPI) có thể có nhiều dư địa hơn để giảm bớt dựa trên cơ sở cao từ lạm phát tăng cao của năm ngoái trong nửa cuối năm.

Giảm phát trong lĩnh vực giao thông (9,7% trong rổ CPI) sẽ thu hẹp trong những tháng tới. Cả hai lạm phát cơ bản và lạm phát cơ bản đã tăng lên trong ba tháng qua tính theo tháng và có thể thấy áp lực tiếp tục do căng thẳng leo thang giữa Nga và Ukraine, chủ nghĩa bảo hộ lương thực và El Niño, đe dọa làm tăng lương thực toàn cầu và giá năng lượng. Giá dầu thô toàn cầu ở mức cao nhất trong ba tháng, được hỗ trợ bởi OPEC cắt giảm sản lượng và cam kết thúc đẩy tăng trưởng của chính quyền Trung Quốc.

Cắt giảm lãi suất hơn nữa

Chúng tôi giữ nguyên dự báo tăng trưởng GDP +4% năm 2023 và +6% năm 2024. Đẩy mạnh xuất khẩu từ việc mở cửa trở lại của Trung Quốc và khả năng ổn định trong cung cấp nhu cầu điện tử toàn cầu là cách để chúng ta hy vọng rằng điều tồi tệ nhất của suy thoái xuất khẩu có thể ở phía sau. Xuất khẩu với sự phục hồi vừa phải có thể được nhìn thấy trong quý 4, củng cố nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu cùng với đẩy mạnh đầu tư và cắt giảm lãi suất chính sách. Năng lực sản xuất cao hơn do dòng chảy FDI có thể thúc đẩy triển vọng phục hồi khi nhu cầu toàn cầu tăng lên.

Samsung (đơn vị thống trị doanh số điện thoại thông minh của Việt Nam) cho biết vào ngày 28/7 rằng họ đang tương đối lạc quan về nhu cầu điện thoại thông minh trong nửa cuối năm, do nguồn cung sự gián đoạn cho công ty hầu hết đã được giải quyết. Nhu cầu sẽ không thay đổi hoặc thấy mức tăng trưởng một con số.

Chúng tôi kỳ vọng NHNN sẽ thận trọng hơn trong các đợt cắt giảm lãi suất chính sách tiếp theo, sau bốn đợt điều chỉnh cắt giảm lãi suất trong năm nay. Phó Thống đốc Đào Minh Tú mới đây cho rằng việc quá phụ thuộc vào chính sách tiền tệ nới lỏng có thể dẫn đến nợ xấu cao hơn và sự bất ổn của hệ thống ngân hàng trong dài hạn thuật ngữ. Lãi suất thấp trong thời kỳ đại dịch đã góp phần khiến các nhà phát triển bất động sản nợ nần chồng chất, đỉnh điểm là những tai ương tái cấp vốn trong lĩnh vực bất động sản đang diễn ra. Hơn nữa, sự phân kỳ chính sách từ Fed có thể gây áp lực lên tiền đồng, với việc Fed tăng +25 điểm cơ bản trong tháng 7 và báo hiệu rằng việc tăng lãi suất nhiều hơn có thể vẫn là cần thiết.

Phó Thống đốc Đào Minh Tú dù vậy cũng phát tín hiệu NHNN sẽ tiếp tục hạ lãi suất “nếu điều kiện cho phép”. Trong khi đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính vào ngày 27/7 đã yêu cầu Ngân hàng Trung ương đưa ra các sáng kiến vào cuối tháng để cải thiện khả năng tiếp cận vốn vay ngân hàng đồng thời nhắc lại lời kêu gọi giảm lãi suất cho vay hơn nữa. 

Trước tình hình tăng trưởng và lạm phát dưới mục tiêu, chúng tôi kỳ vọng NHNN sẽ hạ lãi suất huy động giới hạn thêm 25 điểm cơ bản trong quý 3 (tức là -150 điểm cơ bản so với đầu năm), không có thay đổi nào nữa đối với việc tái cấp vốn và tỷ lệ chiết khấu (đã bị cắt -150bps trong năm nay).