Năm 2026 mới sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân là quá muộn?

Bài: GIA NGUYỄN - Ảnh: QUỐC TUẤN• 29/01/2023 14:00

Với hàng loạt những bất cập, thiếu phù hợp thực tế, thế nhưng, dự kiến năm 2026 Luật Thuế thu nhập cá nhân mới được sửa đổi, nhiều ý kiến cho rằng, chờ đến thời điểm này là quá muộn…

>> Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Mức giảm trừ gia cảnh cần sát với thực tế

Theo đó, Bộ Tư pháp đang hoàn thiện Dự thảo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh năm 2023 của Chính phủ. Đáng chú ý, liên quan đến việc xây dựng Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), qua kết quả nghiên cứu, rà soát, Chính phủ đề xuất đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025), thông qua tại Kỳ họp thứ 11 (tháng 5/2026).

Trong bối cảnh giá cả hàng hóa tăng cao, đời sống của nhiều người làm công ăn lương khá chật vật - Ảnh minh họa

Trong bối cảnh giá cả hàng hóa tăng cao, đời sống của nhiều người làm công ăn lương khá chật vật, trong khi mức giảm trừ gia cảnh trong cách tính thuế thu nhập cá nhân hiện nay cũng được cho không còn phù hợp với sự biến động của mặt bằng giá,… nhiều ý kiến cho rằng, chờ đến 2026 mới sửa Luật là quá muộn.

Thực tế cho thấy, quy định mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế hiện hành là 11 triệu đồng/tháng, giảm trừ người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng được cho là không đủ để người lao động đảm bảo cuộc sống, nhất là tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh khi họ vừa nuôi con ăn học, vừa thuê nhà, chi tiêu sinh hoạt hàng ngày từ ăn uống, tiền điện, tiền nước,...

Đáng nói, 2 năm vừa qua, trong khi tình hình dịch bệnh kéo dài, thu nhập của người dân giảm sút, rất nhiều người lao động bị ảnh hưởng, việc duy trì mức thuế thu nhập cá nhân hiện tại đã và đang trở thành gánh nặng với người nộp thuế.

Không chỉ có vậy, trong 10 năm tính từ khi áp dụng Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi năm 2012), lương tối thiểu vùng của Chính phủ đã tăng 9 lần (trừ năm 2021 do dịch COVID-19 nên không tăng, từ mức 2 triệu đồng/người/tháng lên hơn 4,68 triệu đồng/tháng, tương đương mức tăng gần 2,4 lần. Tuy nhiên, mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc chỉ mới điều chỉnh được 01 lần vào giữa năm 2020. Vì vậy, thời điểm Luật Thuế thu nhập cá nhân dự kiến đến năm 2026 mới sửa đổi thực sự thiếu hợp lý.

>> Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Đừng để nối dài bài ca… “lạc hậu”

mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế hiện hành là 11 triệu đồng/tháng, giảm trừ người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng được cho là không đủ để người lao động đảm bảo cuộc sống, nhất là tại các thành phố lớn - Ảnh minh họa

Mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế là 11 triệu đồng/tháng, giảm trừ người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng được cho là không đủ để người lao động đảm bảo cuộc sống, nhất là tại các thành phố lớn - Ảnh minh họa

Xoay quanh câu chuyện thời điểm dự kiến sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh – Giảng viên cao câp Học viện Tài chính cho hay, đáng ra phải sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân từ lâu rồi chứ không phải đến bây giờ. Mong các cơ quan quản lý Nhà nước nhìn nhận, xem xét phù hợp để sớm chỉnh sửa luật cho hợp lý.

Theo ông Thịnh, mức chịu thuế đã có chỉnh sửa nhưng chủ yếu chỉnh sửa theo mức lạm phát trên 20%, như thế không hợp lý.

“Rõ ràng, xã hội ngày càng tiến lên, thu nhập ngày càng khá, đời sống người dân ngày càng cao, mức sống bình quân của xã hội cao thì mức bình quân đóng thuế cũng cần ‘nới’ rộng ra để đảm bảo mức sống mới cho người đóng thuế, chịu thuế. Hay mức giảm trừ người phụ thuộc hiện là 4,4 triệu đồng/tháng thì làm sao nuôi được một đứa con ở TP. Hồ Chí Minh hay Hà Nội; cũng không thể nuôi được bố mẹ ở thành phố ốm đau đi bệnh viện”, ông Thịnh bày tỏ.

Cũng theo vị chuyên gia này, hiện các bậc tính thuế quá gần nhau, không tạo ra được sự thay đổi nào lớn, không thực sự hỗ trợ cho người nộp thuế, gây khó khăn cho việc tính toán,... Vì thế, nên đơn giản các bước nộp thuế để nộp thuế hợp lý và chấp nhận được.

Còn theo ông Nguyễn Văn Được - Ủy viên BCH Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, khi chính sách đã ban hành ra không phù hợp với thực tiễn bắt buộc phải sửa đổi; sửa đổi càng nhanh càng tốt.

Bên cạnh đó, trước ý kiến, mức giảm trừ gia cảnh có thể tính theo mức lương tối thiểu vùng, ông Được cho rằng, như thế cũng chưa phù hợp; bởi lương tối thiểu mỗi vùng khác nhau, người lao động là lao động mở, có thể làm ở tỉnh này, tỉnh kia.

Theo ông Được, vẫn lấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là chỉ tiêu hợp lý và tổng hòa các yếu tố về mặt vĩ mô.

“Luật quy định trường hợp CPI tăng 20% thì Chính phủ mới trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh giảm trừ gia cảnh cho phù hợp với sự biến động của giá cả và đây chính là điểm chưa hợp lý trong sắc thuế thu nhập cá nhân. Có thể điều chỉnh theo hướng giao cho Chính phủ được quyền quyết định thay đổi mức giảm trừ gia cảnh khi chỉ số giá tiêu dùng tăng đến một giới hạn nào đó, có thể 5 hay 10%, như vậy sẽ sát thực hơn, linh hoạt hơn mà vẫn đảm bảo tổng hòa các mối quan hệ. Một chính sách đưa ra phải đảm bảo được tất cả các yếu tố về mặt kinh tế vĩ mô, về mặt thực tiễn với người dân, doanh nghiệp và thu ngân sách”, ông Được cho hay.

Về mặt dài hạn, vị chuyên gia này lưu ý, chúng ta cần quản lý thu nhập của người nộp thuế tốt lên để hướng tới tính giảm trừ gia cảnh cho nhiều khoản mục chi phí thực tế của người nộp thuế.

Trước đó, không ít chuyên gia cũng cho rằng, đã đến lúc cần sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân bởi có nhiều quy định lỗi thời, gây thiệt thòi cho nhiều đối tượng nộp thuế. Đặc biệt, nên cân nhắc, xem xét pháp luật về thuế thu nhập cá nhân ở các nước có nền kinh tế phát triển như Đức, Mỹ, Thụy Sĩ… cho phép người nộp thuế được khấu trừ thuế từ các chi phí phát sinh theo định mức để tồn tại và phát triển bản thân, bao gồm: chi phí ăn, ở, học hành, chữa bệnh, đào tạo nâng cao kiến thức… bởi đây được xem là thông lệ quốc tế nhằm bảo đảm nguyên tắc công bằng về thuế.