Gửi bình luận
Ngành ô tô Việt Nam từng kẹt trong mô hình "lắp ráp" do thị phần nhỏ, cạnh tranh phân mảnh. Để tránh lặp lại với đường sắt, cần chính sách nhất quán, lộ trình dài hạn.
Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm trong phiên thảo luận ngày 15/2/2025 là khả năng giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp trong nước đảm nhiệm phần lớn khâu xây dựng, sản xuất vật liệu và phương tiện đường sắt.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhấn mạnh, nếu Chính phủ đặt hàng đúng cách, doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể đảm đương. Mặc dù chi phí ban đầu có thể cao hơn nhập khẩu, nhưng về lâu dài, khoản đầu tư này sẽ trở thành động lực tăng trưởng cho nền kinh tế nội địa, thay vì chảy ra nước ngoài.
Đáng chú ý, ông Cường cảnh báo rằng nếu sau khi hoàn thành tuyến đường sắt này mà không có các dự án tiếp nối, doanh nghiệp sẽ không dám đầu tư lớn vào công nghệ. Thực tế, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam từng rơi vào tình trạng “lắp ráp là chủ yếu” vì thị phần nhỏ nhưng lại có quá nhiều doanh nghiệp tham gia. Để tránh kịch bản tương tự với ngành công nghiệp đường sắt, chính sách phải đảm bảo tính liên tục và có lộ trình rõ ràng.
Tuy nhiên, trong bối cảnh công nghệ sản xuất đầu máy, tín hiệu vẫn cần đến đối tác quốc tế, việc đặt hàng doanh nghiệp trong nước cũng phải đi kèm với cam kết chuyển giao công nghệ. Nếu không, mục tiêu làm chủ ngành công nghiệp đường sắt vẫn chỉ nằm trên giấy.
Chủ trương đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng không chỉ phù hợp với các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ mà còn nằm trong quy hoạch tổng thể ngành đường sắt đến năm 2050. Đây được xem là quyết định đúng đắn, mang tính chiến lược trong việc nâng cấp hạ tầng giao thông, thúc đẩy liên kết vùng và tăng cường năng lực logistics quốc gia.
Phát biểu trước Quốc hội, đại biểu Sùng A Lềnh nhấn mạnh tầm quan trọng của tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng trong việc kết nối các vùng kinh tế trọng điểm, đồng thời mở ra cơ hội lớn để thúc đẩy thương mại, du lịch và dịch vụ. Không chỉ góp phần tiết kiệm chi phí logistics, dự án còn giúp giảm tải áp lực cho giao thông đường bộ, hạn chế ô nhiễm môi trường và hướng tới mục tiêu phát triển xanh, bền vững.
Nhìn rộng hơn, tuyến đường sắt này được kỳ vọng trở thành hành lang vận tải chiến lược, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy liên kết vùng. Tuy nhiên, bài toán đặt ra không chỉ là xây dựng tuyến đường mà còn là đảm bảo hiệu quả khai thác, tối ưu hóa chi phí vận hành và tạo động lực phát triển cho ngành công nghiệp đường sắt nội địa. Để làm được điều đó, cần có chính sách đồng bộ, cơ chế tài chính minh bạch và sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước với doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Trong bối cảnh hệ thống đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM chưa đạt hiệu quả khai thác như kỳ vọng, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) đã đưa ra một đề xuất đáng chú ý: cơ chế hỗ trợ “nhà đổi nhà” để giúp người dân sinh sống gần các ga tàu có nhu cầu sử dụng thực sự.
Theo đại biểu Cảnh, hiện nay có một nghịch lý là nhiều người sống gần ga tàu nhưng không sử dụng metro, trong khi những người có nhu cầu lại ở xa. Ông dẫn chứng trường hợp một gia đình ở TP.HCM có cha mẹ làm việc gần ga Bến Thành, con học gần ga Đại học Quốc gia, nếu họ chuyển đến sống gần một ga tàu bất kỳ thì sẽ tối ưu hóa việc di chuyển hàng ngày. Ngược lại, một gia đình khác sống gần metro nhưng công việc và học tập chủ yếu ở khu vực xa ga tàu thì sẽ ít có động lực sử dụng phương tiện này.
Để giải quyết vấn đề này, ông Cảnh đề xuất một cơ chế hỗ trợ đổi nhà, giúp các hộ dân có nhu cầu dễ dàng tìm kiếm đối tượng phù hợp, thực hiện các thủ tục chuyển nhượng nhanh chóng và hợp lý hóa quá trình giao dịch. Nếu chính sách này được triển khai hiệu quả, không chỉ người dân được hưởng lợi mà bản thân hệ thống metro cũng có thêm lượng khách đáng kể, nâng cao hiệu quả đầu tư công.
Giải pháp này đòi hỏi sự vào cuộc của các cơ quan trung ương và địa phương để xây dựng cơ chế pháp lý, đơn giản hóa thủ tục và hỗ trợ tài chính nếu cần thiết. Trong dài hạn, đây có thể là một hướng đi mới để tối ưu hóa vận hành metro, thúc đẩy phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng, tạo ra sự thay đổi bền vững trong thói quen di chuyển của người dân.
Có thể khẳng định, dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng mang đến nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Việc ưu tiên doanh nghiệp trong nước, tận dụng hành lang kinh tế chiến lược và tối ưu hóa hệ thống đường sắt đô thị đều là những yếu tố quan trọng, nhưng sẽ không thể phát huy hiệu quả nếu thiếu đi một lộ trình dài hạn, chính sách đồng bộ và sự cam kết mạnh mẽ từ các bên liên quan.
