Quản lý kinh doanh xăng, dầu - Còn chồng chéo

Từ các đợt kiểm tra chuyên đề việc chấp hành các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh xăng dầu năm 2021 của các Đoàn kiểm tra liên ngành chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả của nhiều tỉnh, thành, cho thấy tình trạng vi phạm về hoạt động kinh doanh xăng, dầu ngày một gia tăng và diễn biến phức tạp.

Trong đó, tiến hành kiểm tra 14 cửa hàng kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, Đoàn kiểm tra liên ngành chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả do Cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh này chủ trì đã phát hiện và xử lý 6 vụ vi phạm, phạt tiền 555.940.000 đồng.

Tại Long An, qua công tác thanh tra, kiểm tra trên địa bàn, lực lượng QLTT tỉnh cũng đã liên tiếp phát hiện các doanh nghiệp, cửa hàng kinh doanh xăng dầu có hành vi vi phạm. Các cơ quan chức năng đã bị xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền 154,7 triệu đồng, tước quyền sử dụng giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện bán lẻ xăng dầu trong thời hạn 1 tháng đối với 1 cơ sở kinh doanh, buộc thu hồi số lượng xăng E5 Ron 92 không đạt chất lượng để tái chế theo quy định.

Ngoài ra, tại tỉnh Vĩnh Long, qua thanh tra, kiểm tra trên địa bàn, lực lượng chức năng của tỉnh đã phát hiện một doanh nghiệp bán 3.000 lít xăng Ron 95 III có chất lượng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật quy định, qua đó, đã xử phạt vi phạm hành chính hơn 172 triệu đồng…

Chưa kể đến vụ việc đường dây sản xuất, buôn bán hàng triệu lít xăng giả tại tỉnh Đồng Nai, quá trình mở rộng điều tra, cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện nhiều doanh nghiệp, cửa hàng kinh doanh xăng, dầu tại nhiều địa phương liên quan và cho tới nay, Cơ quan Công an tỉnh Đồng Nai đã khởi tố, bắt tạm giam 60 bị can để điều tra về các hành vi buôn lậu, sản xuất, buôn bán hàng giả, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách Nhà nước, nhận và đưa hối lộ.

Hành vi vi phạm trong hoạt động kinh doanh xăng dầu không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính, gây thất thu ngân sách Nhà nước mà còn gây tổn hại tới quyền, lợi ích chính đáng của người tiêu dùng.

Nhận định với báo chí về tình hình gian lận thương mại trong lĩnh vực xăng dầu những năm gần đây, Tổng Cục trưởng Tổng cục QLTT - Trần Hữu Linh cho hay, tình trạng này có diễn biến tương đối phức tạp, với thủ đoạn ngày càng tinh vi đã gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát trong lĩnh vực này.

Cũng theo ông Linh, qua công tác kiểm tra đã phát hiện các hành vi vi phạm như: bán xăng dầu ngoài hệ thống, kinh doanh xăng dầu khi giấy chứng nhận bán lẻ xăng dầu đã hết hiệu lực, bán xăng dầu không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, xăng dầu nhập lậu không rõ nguồn gốc. Đáng nói, có trường hợp 50% mẫu xăng Ron 95 và 100% mẫu xăng E5 Ron 92 tại một số cửa hàng không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật... Ðịa bàn thường xảy ra gian lận thương mại xăng dầu tập trung ở một số tỉnh, thành phố khu vực Tây Nam Bộ, Trung Bộ và khu vực phía Bắc…

Vậy, nguyên nhân nào dẫn đến những vi phạm đã và đang hiện hữu?

Theo các chuyên gia, hiện nay, với 01 lít xăng, dầu có đến hơn 05 bộ, ngành cùng quản lý với những quy định khác nhau, vì vậy, sẽ tạo ra sự chồng chéo trong quá trình quản lý.

“Như việc kiểm soát chất lượng xăng dầu hiện nay, có rất nhiều cơ quan kiểm tra có thẩm quyền lấy mẫu giám định và xử lý trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu, theo quy định về lưu mẫu thì các lô hàng khi doanh nghiệp nhập về đều phải lưu mẫu tuy nhiên, không rõ là phải lưu bao nhiêu mẫu do vậy khi có nhiều đoàn kiểm tra thì mẫu lưu không còn để đối chứng.

Hay như khi kiểm tra lấy mẫu có xác định số tồn nhưng khi có kết quả kiểm nghiệm mẫu là vi phạm thì không thể thu hồi số xăng dầu vi phạm vì lý do khi chưa có kết luận giám định thì không có căn cứ tạm giữ ban đầu. Thêm vào đó, quá trình bán hàng của doanh nghiệp là liên tục nên khi có kết quả, tiếp tục làm việc với doanh nghiệp thì lượng xăng vi phạm đã bán hết, rất khó khăn trong quá trình xử lý tang vật”, các chuyên gia viện dẫn.

Luật sư Nguyễn Thành Luân – Giám đốc Công ty TNHH Luật Hà Việt cho biết, hoạt động kinh doanh xăng, dầu chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản quy phạm pháp luật cũng như nhiều cơ quan thẩm quyền. Trong đó, có Luật Đầu tư, Luật Chất lượng sản phẩm, Luật giá, Luật Hải quan, Luật Cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng, Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng, dầu... Nhiều cơ quan có chức năng quản lý mặt hàng xăng, dầu như Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Công an, Hải quan, Biên phòng, Cảnh sát biển… dù phân chia rõ thẩm quyền chức năng, thế nhưng, nếu thiếu nhất quán, đồng bộ khó có thể tránh được chồng chéo.

Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam tiêu thụ khoảng 18 triệu đến 19 triệu m3 xăng dầu, nếu còn chồng chéo trong quản lý như hiện nay, đơn cử như việc chất lượng xăng, dầu bị làm giả, không đảm bảo chất lượng như một số vụ việc vừa xảy ra, liệu người tiêu dùng còn phải gánh bao hệ lụy?