Thấy gì qua làn sóng doanh nghiệp rút khỏi thị trường?

Những con số biết nói

Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong số 163.800 doanh nghiệp rút lui, có 86.900 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh. Điều đáng chú ý là 42,3% trong số đó là những doanh nghiệp có thời gian hoạt động dưới 5 năm, cho thấy những doanh nghiệp mới thành lập đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức từ thị trường, đồng thời cũng chỉ ra sự mong manh của khối doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ, có vốn dưới 10 tỉ đồng, chiếm tỷ trọng lớn với 89,5% tại Việt Nam.

Ngoài ra, số doanh nghiệp chờ làm thủ tục giải thể trong 9 tháng đầu năm 2024 lên đến 61.500, với 86,8% trong số này cũng thuộc nhóm doanh nghiệp nhỏ. Điều này chỉ ra một xu hướng đáng báo động về khả năng tồn tại của các doanh nghiệp quy mô nhỏ trong bối cảnh kinh tế đầy thách thức.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng nhấn mạnh rằng, doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn đang gặp nhiều khó khăn, trong đó thách thức lớn nhất là vấn đề thị trường. Khảo sát của Tổng cục Thống kê trong tháng 9 cho thấy hơn 50% doanh nghiệp được khảo sát gặp khó khăn từ thị trường trong nước và phải đối mặt với áp lực cạnh tranh gay gắt.

Nguyên nhân và giải pháp

Khó khăn lớn nhất đối với doanh nghiệp Việt Nam hiện nay chính là sự chững lại của thị trường tiêu thụ trong nước. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong 9 tháng đầu năm 2024 không có nhiều cải thiện so với năm 2023 và thấp hơn so với giai đoạn trước đại dịch (2015 - 2019). Đây là yếu tố then chốt làm giảm động lực kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm DNNVV, vốn phụ thuộc lớn vào thị trường nội địa.

Bên cạnh đó, dù chính phủ đã có nhiều nỗ lực cải thiện thể chế và tháo gỡ vướng mắc pháp lý, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều bất cập trong quá trình thực thi. Việc chậm trễ ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật cùng với những vướng mắc trong việc phân cấp, phân quyền khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tuân thủ và đáp ứng các quy định. Một số chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cũng chưa được triển khai hiệu quả, dẫn đến việc tiếp cận nguồn lực và hỗ trợ còn hạn chế.

Tình hình tài chính và tín dụng của doanh nghiệp Việt Nam cũng đang chịu áp lực nặng nề. Dù tăng trưởng tín dụng đã có những dấu hiệu tích cực, nhưng vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp. Đặc biệt, với các doanh nghiệp bất động sản, áp lực đáo hạn trái phiếu trong năm 2024 là một thách thức lớn. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn, điều này khiến các dự án đầu tư bị đình trệ, dẫn đến nguồn lực xã hội bị lãng phí và doanh nghiệp không thể mở rộng sản xuất kinh doanh.

Xu hướng khó lường của nền kinh tế toàn cầu, bao gồm xung đột quân sự tại Trung Đông và Ukraine, cùng với sự điều chỉnh chính sách của các quốc gia lớn, cũng đang tạo ra áp lực lớn lên hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam. Những biến động quốc tế này không chỉ ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu dùng mà còn tạo ra rủi ro lớn về logistics, chi phí vận tải và rào cản thương mại.

Ngoài ra, thị trường bất động sản trong nước vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là các vấn đề pháp lý tồn đọng chưa được giải quyết triệt để, khiến các dự án đầu tư bị chậm tiến độ và nguồn vốn bị đóng băng. Điều này càng làm gia tăng sự bất ổn trong hệ thống kinh tế nói chung và cộng đồng doanh nghiệp nói riêng.

Nhìn chung, việc 163.800 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong 9 tháng đầu năm 2024 là một dấu hiệu rõ ràng về những khó khăn hiện tại của môi trường kinh doanh Việt Nam. Để giảm thiểu những thiệt hại này và hỗ trợ doanh nghiệp tồn tại, Chính phủ cần tiếp tục cải thiện các chính sách hỗ trợ tài chính, thúc đẩy tăng trưởng thị trường nội địa và đẩy mạnh quá trình cải cách thể chế, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, việc khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi số và cải thiện hiệu quả quản lý sẽ giúp các doanh nghiệp nhỏ vượt qua khó khăn và cạnh tranh tốt hơn trong bối cảnh đầy biến động này. Đây là thời điểm mà sự quyết tâm và sáng tạo của doanh nghiệp cần được thúc đẩy mạnh mẽ, với sự hỗ trợ đồng bộ từ phía nhà nước và xã hội.