Vàng “lậu” hoành hành, cần sớm sửa đổi Nghị định 24/2012

>> Vì sao buôn lậu vàng có đất “diễn”?

Tang vật trong vụ buôn lậu gần 200 kg vàng từ Campuchia về Việt Nam bị triệt phá vừa qua. Ảnh: Công an Tây Ninh

Đó là nhận định của một số chuyên gia về nguyên nhân dẫn đến tình trạng vàng “lậu” hoành hành trong thời gian qua. Theo các chuyên gia, nếu giá vàng trong nước và thế giới còn chênh lệch thì tình trạng buôn lậu vàng từ nước ngoài về Việt Nam sẽ còn tồn tại dai dẳng.

Liên tiếp triệt phá nhiều đường dây buôn lậu

Sau khi vụ buôn lậu 51 kg vàng 9999 qua biên giới An Giang bị các lực lượng chức năng triệt phá vào cuối năm 2020, đồng thời liên tiếp bắt giữ trùm buôn lậu Nguyễn Thị Kim Hạnh và nhiều đối tượng trong đường dây này, tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới An Giang và nhiều tỉnh biên giới Tây Nam lắng xuống. Tuy nhiên, thời gần đây, tình trạng này bắt đầu nóng trở lại, cơ quan chức năng liên tục triệt phá nhiều vụ vận chuyển vàng với số lượng lớn.

Điển hình như mới đây, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu - Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an, Công an TP HCM và Công an tỉnh Tây Ninh vừa công bố triệt phá đường dây buôn lậu gần 200 kg vàng từ Campuchia về Việt Nam.

Cơ quan chức năng cho biết, đây là đường dây buôn lậu rất lớn, diễn ra trong thời gian dài, liên quan đến nhiều đối tượng, trên nhiều tỉnh, thành phố với thủ đoạn thiết lập đường dây khép kín, thu mua gom ngoại tệ (USD) từ Việt Nam chuyển qua Campuchia mua vàng để mang về Việt Nam tiêu thụ. Kết quả phá án bước đầu, chỉ riêng trong 2 ngày 27 và 28/9/2022, đường dây này đã nhập lậu 198 kg vàng. Đến nay đã thu giữ 103 kg vàng, hơn 2,8 triệu USD và 26,7 tỉ đồng…

Trao đổi về vụ án này, các chuyên gia cho rằng, chỉ 2 ngày mà cơ quan công an thu giữ gần 200 kg vàng lậu, cho thấy nhu cầu đem vàng nguyên liệu từ Campuchia về Việt Nam bán lại để hưởng chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế là rất lớn. Bởi theo các chuyên gia, ở Campuchia, việc giao dịch vàng nguyên liệu được phép và có thể đặt hàng rồi nhận vàng với thị trường Singapore rất đơn giản. Do đó, mỗi khi chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới ở mức cao sẽ kích thích nhu cầu gom USD, nhập lậu vàng qua đường biên giới.

>> Độc quyền sản xuất vàng miếng SJC làm “méo mó” thị trường

Cần sửa đổi hoặc thay thế Nghị định 24/2012

Xung quanh vấn đề này, ông Huỳnh Trung Khánh, Cố vấn cấp cao Hội đồng vàng thế giới tại Việt Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam cho biết, Hội đồng vàng thế giới đánh giá, khi giá vàng trong nước cao hơn thế giới từ khoảng 2% trở lên là sẽ phát sinh hiện tượng nhập lậu vàng. Trong khi tại Việt Nam, mức chênh lệch này hiện lớn hơn rất nhiều và ngày càng nới rộng. Thậm chí gần đây, có thời điểm giá vàng trong nước cao hơn thế giới gần 20 triệu đồng/lượng đối với vàng miếng và gần 3 triệu đồng/lượng đối với vàng trang sức.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Phương Thủy (đoàn Hà Nội) cho rằng thị trường vàng miếng trong nước đã và đang có nhiều điểm bất ổn.

Trong khi đó, việc nhập lậu vàng được thực hiện khá dễ dàng vì kích thước nhỏ gọn, trị giá cao. 1 kg vàng chỉ tương đương với 1 chiếc điện thoại di động, nên các đối tượng rất dễ cất giấu. Chế tài xử lý đối với hành vi buôn lậu vàng cũng ở mức rất nhẹ so với khoản tiền lời có thể kiếm được nếu vận chuyển trót lọt.

Do đó, ông Khánh cho rằng, số vàng lậu bị bắt giữ chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong “tảng băng chìm” của hoạt động buôn lậu vàng thời gian qua. Mặc dù cơ quan chức năng đã nỗ lực triệt phá một số đường dây, song đó mới chỉ giải quyết được phần ngọn. Bởi nguyên nhân của tình trạng này chính là việc giá vàng trong nước vẫn chênh lệch cao hơn rất nhiều so với giá thế giới. Thị trường vàng trong nước đã “đóng cửa” suốt gần chục năm nay, không có sự liên thông với thế giới, dẫn tới mất cân đối trong cung – cầu.

“Kể từ khi Nghị định 24 được ban hành, không có doanh nghiệp nào được cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Ngân hàng nhà nước cũng không nhập khẩu vàng để Công ty SJC gia công vàng miếng SJC, dẫn đến thiếu hụt nguồn cung nghiêm trọng, đẩy giá vàng miếng SJC lên cao”, ông Huỳnh Trung Khánh nói.

Một chuyên gia tài chính cho rằng, trước mắt NHNN nên xem xét cấp phép cho một số doanh nghiệp đủ điều kiện được nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ, nhằm phần nào cân đối cung cầu trên thị trường vàng. Về dài hạn, NHNN nên nghiên cứu, sớm trình Chính phủ sửa đổi, hoặc thay thế Nghị định 24/2012 theo hướng bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng SJC; đồng thời cho phép thành lập Sở Giao dịch vàng quốc gia.

“Sở dĩ các sàn vàng trước đây gây bất ổn thị trường là do chưa có hành lang pháp lý cho hoạt động này. Nay nếu có hành lang pháp lý chặt chẽ, Sở Giao dịch vàng sẽ góp phần minh bạch mọi hoạt động giao dịch vàng, giảm thiểu chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế, đẩy lùi tình trạng nhập lậu vàng...”, vị chuyên gia này nói.