Chặn gian lận xuất xứ hàng hóa mặt hàng gỗ dán xuất khẩu sang Mỹ

Theo số liệu Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Vifores), năm 2018, lượng gỗ dán xuất khẩu tới thị trường Mỹ đạt 320.000 m3, tăng gấp 5 lần so với năm 2017.

Trong khi đó, sản lượng gỗ dán của Việt Nam trong năm 2018 được Vifores cập nhật sơ bộ dựa trên tổng công suất 36 nhà máy đã báo cáo Hiệp hội là khoảng hơn 1,4 triệu m3, tăng hơn 500.000 m3 so với năm 2017. Nguyên nhân gia tăng sản lượng là do có 6 nhà máy mới được xây dựng và một số nhà máy mở rộng công suất thiết kế. Tuy nhiên, trên cơ sở những số liệu sản xuất, xuất khẩu gỗ dán, Vifores cũng đặt ra nghi vấn lượng xuất khẩu mặt hàng gỗ dán chênh lệch so với công suất thiết kế của ngành, có khoảng 500.000 m3 là do thương mại.

Cũng theo Vifores, 5 tháng đầu năm 2019, đã có 49 dự án FDI mới đầu tư vào ngành gỗ, bằng 73% tổng số dự án trong cả năm 2018. Tổng số dự án từ thị trường Trung Quốc chiếm 43%.

“Rủi ro trong các mặt hàng xuất khẩu vào Mỹ hình thành nếu các sản phẩm từ Trung Quốc được nhập khẩu vào Việt Nam, qua sơ chế, hoặc không sơ chế, lấy chứng nhận xuất xứ từ Việt Nam sau đó xuất khẩu vào Mỹ nhằm né thuế. Đây là hành vi gian lận thương mại có thể gây ra những tổn hại lớn cho ngành gỗ Việt” - ông Nguyễn Tôn Quyền - Phó Chủ tịch Vifores nhấn mạnh. 

Trước đó, khi xảy ra tình trạng gỗ ván ép xuất khẩu sang Mỹ tăng đột biến từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2019, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) đã tiến hành rà soát kim ngạch xuất khẩu gỗ ván ép HS4412 từ Việt Nam sang thị trường Mỹ. Qua thống kê cho thấy, có 90 công ty thực hiện xuất khẩu gỗ ván ép HS4412 từ Việt Nam sang thị trường này. Trong đó, hoạt động sản xuất, xuất khẩu mặt hàng gỗ dán, tấm gỗ dán veneer và các loại gỗ ghép của 6 công ty có dấu hiệu tăng đột biến. Qua xác minh, nhiều vấn đề đã nổi lên như có doanh nghiệp sử dụng hợp đồng mua bán nguyên liệu ký khống, doanh nghiệp khác sử dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trong một số bộ hồ sơ xin cấp chứng nhận xuất xứ hàng hóa là giả…

Từ đó, Tổng cục Hải quan cũng đã có chỉ đạo Cục Điều tra chống buôn lậu triển khai chuyên đề chống buôn lậu, gian lận thương mại, xuất xứ mặt hàng gỗ dán. Cơ quan hải quan cũng đã đưa 4 doanh nghiệp và danh sách luồng đỏ để tăng cường quản lý, kiểm tra chặt chẽ thủ tục xuất nhập khẩu gỗ.

Bộ Công Thương nhận định rằng, trong bối cảnh mặt hàng gỗ dán nhập khẩu từ Trung Quốc bị Mỹ áp thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp khiến thuế nhập khẩu đã nâng từ 10-25%, đã và đang làm gia tăng nguy cơ gian lận về xuất xứ hàng hóa, có khả năng tác động tiêu cực đến sản xuất, chế biến gỗ dán của Việt Nam. Để ngăn tình trạng này, bảo vệ doanh nghiệp làm ăn chân chính, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Xây dựng và ban hành thông tư quy định về việc tạm ngừng kinh doanh chuyển khẩu, kinh doanh tạm nhập gỗ dán vào Việt Nam sau đó tái xuất sang Mỹ. Giao Bộ Công Thương xây dựng chương trình khai báo tự nguyện thông tin các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất gỗ dán xuất khẩu sang Mỹ nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý của các cơ quan quản lý Việt Nam cũng như Mỹ đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh gỗ dán.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng muốn xây dựng một thông tư quy định thương nhân xuất khẩu gỗ dán sang Mỹ phải đăng ký mã số thương nhân xuất khẩu. Ngoài ra, Bộ này còn kiến nghị Thủ tướng giao Ban Chỉ đạo 389 quốc gia chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), địa phương, hiệp hội tiến hành kiểm tra toàn diện, theo dõi, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm, gian lận thương mại về xuất xứ.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, hiện tượng gian lận thương mại thông qua ghi nhãn xuất xứ hàng hóa sản xuất tại Việt Nam thời gian qua ngày càng gia tăng. Ngoài việc giả mạo xuất xứ, còn có hiện tượng chuyển tải đơn hàng từ các nước sang Việt Nam để lẩn tránh thuế khi xuất khẩu sang thị trường khác ngày càng nhiều khiến hàng loạt sản phẩm của Việt Nam bị các nước điều tra lẩn tránh về xuất xứ. Điều này làm tăng nguy cơ gian lận thương mại về xuất xứ hàng hóa, có thể tác động tiêu cực đến sản xuất, chế biến gỗ dán của Việt Nam nói riêng và nhiều hàng hóa xuất khẩu khác nói chung.

Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp Tổng cục Hải quan, Bộ Tài chính để tiếp tục theo dõi, nắm bắt những diễn biến bất thường trong hoạt động xuất khẩu sang một số thị trường, từ đó đưa ra cảnh báo sớm về việc gia tăng con số xuất nhập khẩu các mặt hàng cụ thể để các cơ quan quản lý Nhà nước, Hiệp hội, doanh nghiệp nắm được thông tin.