Chuyên gia HSBC: Việt Nam bình tĩnh tiến bước

YUN LUI - Chuyên gia kinh tế phụ trách thị trường ASEAN, Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC• 05/04/2024 19:33

Việt Nam khởi đầu năm 2024 với mức tăng trưởng GDP Quý 1 đạt 5,7% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mức kỳ vọng của thị trường là trên 6% so cùng kỳ.

>>Thách thức mục tiêu tăng trưởng GDP 6,5%

Chuyên gia kinh tế YUN LUI

Mặc dù Việt Nam sẽ chứng kiến triển vọng tăng trưởng tốt hơn trong năm Giáp Thìn, GDP Quý 1/2024 tăng trưởng với tốc độ chậm hơn kỳ vọng, ở mức 5,7% so với cùng kỳ năm trước. Tất nhiên, kết quả này không có nghĩa câu chuyện phục hồi bị "lạc nhịp".

Thực tế, Việt Nam vẫn duy trì vững vàng lộ trình phục hồi với mũi nhọn dẫn đầu là triển vọng thương mại tươi sáng hơn. Cụ thể, chỉ số cao tần tiếp tục cho thấy triển vọng thương mại lạc quan, chủ yếu là nhờ một đợt đi lên của chu kỳ điện tử. Không chỉ chu kỳ thương mại ngắn hạn xoay chiều mà triển vọng FDI dài hạn tích cực cũng tiếp tục kéo dài. Tuy nhiên, để lấy lại tăng trưởng như trước đại dịch, Việt Nam cần lan tỏa tăng trưởng từ lĩnh vực thương mại ra các dịch vụ trong nước.

Cẩn trọng với áp lực giá

Thêm nữa, lạm phát của Việt Nam chủ yếu vẫn ổn, nằm dưới trần lạm phát 4,5% của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Mặc dù vậy, chúng tôi vẫn liên tục nhấn mạnh, các rủi ro tăng lạm phát vẫn còn đó. Một phần là do lạm phát giá gạo vẫn dao động ở mức hai con số. Điều đó cho thấy tác động của giá gạo thế giới lên giá gạo trong nước ngay cả đối với một nước xuất khẩu gạo như Việt Nam. Trong khi đó, mặc dù lạm phát năng lượng đã thuyên giảm nhưng vẫn cần theo dõi chặt chẽ.

Cập nhật dự báo của HSBC

Chúng tôi đã cập nhật dự báo do GDP Quý 1 yếu hơn kỳ vọng. Chúng tôi giữ nguyên dự báo tăng trưởng cho năm 2024 ở mức 6% nhưng đã điều chỉnh dự báo theo quý do kỳ vọng hoạt động kinh tế sẽ gia tăng mạnh hơn trong sáu tháng cuối năm. Về lạm phát, chúng tôi kỳ vọng lạm phát bình quân sẽ neo quanh mức 3,9%, mặc dù có tăng nhưng vẫn dưới trần lạm phát của NHNN. Do vậy, chúng tôi không kỳ vọng NHNN sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ trong tương lai gần.

Câu chuyện về hai lĩnh vực

Mặc dù các chỉ số cao tần đáng khích lệ, Việt Nam đã khởi đầu năm 2024 với kết quả GDP hơi thấp hơn kỳ vọng. Tăng trưởng GDP Quý 1/2024 của Việt Nam đạt mức 5,7% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mức dự báo của HSBC và thị trường là 6,4% so với cùng kỳ. Mặc dù vậy, điều này không có nghĩa là sự phục hồi bị ảnh hưởng. Ngược lại là đằng khác, nhưng câu chuyện phục hồi diễn ra không đồng đều.

Sự sụt giảm gây ngạc nhiên nhất đến từ khu vực dịch vụ, lĩnh vực này chỉ tăng trưởng 6,1% trong Quý 1/2024 so với cùng kỳ năm trước. Quá trình phục hồi tiếp tục diễn ra theo nhiều chiều hướng khác nhau, trong đó, các lĩnh vực trong nước bị tụt lại phía sau so với các lĩnh vực bên ngoài. Cụ thể, dịch vụ "thông tin và truyền thông", tài chính và dịch vụ chuyên nghiệp đã chậm lại từ Quý 4/2023, còn ngành bất động sản vẫn đóng góp ít ỏi cho tăng trưởng kinh tế, phản ánh sự suy yếu kéo dài trong chu kỳ bất động sản (Bảng 2). Trong khi đó, tăng trưởng kinh doanh bán lẻ chưa trở lại mức xu hướng trước đại dịch, so với xu hướng này thì vẫn còn hụt đáng kể khoảng 10% (Biểu đồ 1). Mặc dù chu kỳ xuất khẩu của Việt Nam đã bắt đầu nhìn thấy tín hiệu phục hồi nhưng vẫn chưa đủ để chuyển hóa thành một cú hích đáng kể cho các lĩnh vực trong nước.

>>Triển vọng tăng trưởng GDP

Tuy nhiên, các dịch vụ liên quan đến du lịch tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực. Lần đầu tiên kể từ COVID-19, số lượng du khách đến Việt Nam hàng tháng gần chạm mốc 1,6 triệu, vượt 13% so với mức trước đại dịch (Biểu đồ 2). Mặc dù hiệu ứng cơ sở cũng là một phần nguyên do, việc du khách Trung Quốc đại lục ồ ạt quay trở lại cũng mang đến sự hỗ trợ cần thiết.

Sau khi Singapore trở thành quốc gia đầu tiên trong ASEAN chứng kiến du khách Trung Quốc gần như trở lại hoàn toàn vào tháng 2, Việt Nam cũng theo sát cuộc đua này với tỷ lệ phục hồi lên đến 90% trong tháng 3 (Biểu đồ 3). Nguyên nhân một phần là nhờ nỗ lực không ngừng của Việt Nam nhằm khôi phục lại các chuyến bay với Trung Quốc đại lục, hiện đã đạt gần 80% của mức trước đại dịch. Mặc dù lượng du khách Trung Quốc sang ASEAN gần đây đã tăng lên tích cực nhưng vẫn còn dư địa để cải thiện hơn nữa. Điều đáng khích lệ là các cơ quan quản lý đang xem xét mở rộng danh sách miễn thị thực.

Mặc dù sự phục hồi diễn ra không đồng đều trong ngành dịch vụ, lĩnh vực sản xuất phục vụ xuất khẩu bên ngoài tiếp tục lấy lại phong độ trước đây. Xuất khẩu trong tháng 3 tăng trưởng hơn 14% so với cùng kỳ năm trước, đưa tăng trưởng cả Quý lên 17% so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân chủ yếu là do một đợt đi lên của chu kỳ điện tử, được hưởng lợi nhờ đóng vai trò trung tâm sản xuất quan trọng cho điện thoại thông minh của Samsung. Điều này có chút khác biệt so với các nước khác trong khu vực như Hàn Quốc, Đài Loan và Singapore vốn chuyên sâu về bộ vi xử lý sử dụng trí tuệ nhân tạo (chip AI). Bên cạnh điện tử, sự phục hồi của xuất khẩu tiếp tục lan rộng sang những ngành hàng khác (Biểu đồ 4) như dệt may và da giày, mặc dù đóng góp vào tăng trưởng kinh tế vẫn còn thấp. Thêm nữa, mặc dù tăng trưởng nhập khẩu cũng phục hồi lên mức hai con số trong Quý 1/2024, thặng dư thương mại tăng lên 8 tỷ USD, vượt mức bình quân tháng của năm 2023 trên 10%.

Trong khi thương mại ngắn hạn sẽ sớm cất cánh, triển vọng dài hạn của FDI tiếp tục là một điểm sáng. Vốn FDI đầu tư mới trong Quý 1/2024 tăng gần 60% so với cùng kỳ năm trước, 65% trong số đó tập trung vào lĩnh vực trụ cột là sản xuất, phần còn lại rót vào bất động sản (Biểu đồ 5). Khi xem xét nơi xuất phát của vốn đầu tư, điểm thú vị là Singapore đã giành ngôi vương là nước cung cấp FDI lớn nhất vào Việt Nam, với tỷ lệ ấn tượng là 50%. Khu vực Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Macau từng chiếm một nửa FDI của Việt Nam trong năm 2023, nay chỉ còn chiếm tổng cộng 15%.

Cuối cùng là về lạm phát. Lạm phát toàn phần tháng 3 chứng kiến mức sụt giảm 0,2% so với tháng trước do điều chỉnh giá giai đoạn Tết, dẫn đến lạm phát tăng 4% so với cùng kỳ năm trước (Biểu đồ 6). Mặc dù thấp so với dự báo của HSBC và thị trường là 4,2%, tỷ lệ này vẫn duy trì tăng. Chi tiết cho thấy tất cả các nhóm đều giảm, trừ nhóm "nhà ở và vật liệu xây dựng" và nhóm "hàng hóa và dịch vụ khác". Mặc dù giá thực phẩm hàng tháng giảm, lạm phát gạo tiếp tục tăng ở mức hai con số. Chúng ta cần tiếp tục cẩn trọng với rủi ro tăng lạm phát thực phẩm và năng lượng, mặc dù chúng tôi không kỳ vọng NHNN sẽ có biện pháp nới lỏng trong tương lai gần. Chúng tôi dự báo NHNN sẽ giữ lãi suất chính sách ổn định ở 4,5% trong giai đoạn này và tới năm 2025.

Nhìn chung, chúng tôi tin rằng Việt Nam đang đi đúng hướng để chứng kiến triển vọng tăng trưởng tốt hơn trong năm 2024 dù sẽ cần thời gian để sự phục hồi lan tỏa rộng khắp. Chúng tôi giữ nguyên dự báo tăng trưởng GDP 6,0% cho năm nay nhưng điều chỉnh dự báo theo quý với kỳ vọng sự phục hồi sẽ lan rộng hơn nữa trong sáu tháng cuối năm 2024 (Bảng 3).