FDI 6 tháng đầu năm: Cảnh báo xu hướng “ngoại hóa” doanh nghiệp Việt

Thâu tóm doanh nghiệp nội tăng mạnh

Dữ liệu về thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài 6 tháng đầu năm 2019 vừa được Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) công bố, cho thấy dòng vốn ngoại tiếp tục đổ về Việt Nam, trong bối cảnh xung đột thương mại và địa chính trị tiếp tục xảy ra ở nhiều nước trên thế giới và dự báo kinh tế toàn cầu tăng chậm lại.

Hai con số đáng chú ý nhất là tính đến 20/6/2019, cà nước thu hút được tổng cộng 18,47% vốn FDI đăng ký, giảm 9,2% so với cùng kỳ năm ngoái; trong khi con số giải ngân đạt 9,1 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ.

Sự lệch pha ở con số đăng ký và giải ngân có thể hiểu là do các dự án đăng ký đầu tư với lượng vốn cam kết cao ở các năm trước nay được thúc đẩy giải ngân đầu tư thực tế. Tuy nhiên, dòng vốn đăng ký mới có sự sụt giảm khá mạnh có thể do một số tác động từ chiến tranh thương mại làm triển vọng kinh doanh kém tươi sáng và chính sách giảm thuế của nhiều nước tạo lực thu hút mạnh vốn đầu tư trên thế giới…

Một xu hướng đáng chú ý khác ở vốn đăng ký là sự gia tăng mạnh mẽ dòng vốn góp, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài.

Báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài cho thấy, trong con số 18,47 tỷ USD nêu ở trên, có 4.020 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài với tổng giá trị vốn góp 8,12 tỷ USD, tăng 98,1% so với cùng kỳ năm 2018 và chiếm gần 44% tổng vốn đăng ký.

Dòng vốn này thường là thống kê lượng vốn FDI đổ vào mua từ 50% giá trị doanh nghiệp, dự án trở lên nên nó cho thấy hoạt động thâu tóm của nhà đầu tư nước ngoài là rất lớn và đang lấn át các chủ trương đầu tư mới, mở rộng dự án cũ của nhà đầu tư nước ngoài.

Một mặt, xu hướng này thể hiện thị trường M&A phát triển, thông tin minh bạch đến nhà đầu tư và cơ hội hợp tác quốc tế mở rộng. Nhưng đồng thời, có cũng cảnh báo xu hướng “ngoại hóa” doanh nghiệp Việt và sự chuyển dịch từ vốn đầu tư trực tiếp vào dự án mới sang mua lại cổ phần để thâu tóm doanh nghiệp đang hoạt động.

Cũng trong 6 tháng đầu năm 2019, cả nước chỉ có 1.723 dự án mới được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư với tổng vốn đăng ký 7,41 tỷ USD, giảm tới 37,2% so với cùng kỳ năm 2018; có 628 lượt dự án đăng ký điều chỉnh với tổng vốn đăng ký tăng thêm 2,94 tỷ USD, giảm 33,8% so với cùng kỳ năm 2018.

Trung Quốc, Hồng Kong ồ ạt rót vốn vào dự án “khủng”

Theo đối tác đầu tư, có 95 quốc gia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư tại Việt Nam. Hồng Kông dẫn đầu với tổng vốn đầu tư 5,3 tỷ USD (trong đó, có 3,85 tỷ USD mua cổ phần vào Công ty TNHH Vietnam Beverage tại Hà Nội), chiếm 28,7% tổng vốn đầu tư.

Hàn Quốc đứng thứ hai với tổng vốn đầu tư 2,73 tỷ USD, chiếm 14,8% tổng vốn đầu tư vào Việt Nam. Trung Quốc đứng vị trí thứ ba với tổng vốn đầu tư đăng ký 2,29 tỷ USD, chiếm 12,4% tổng vốn đầu tư. Singapore, Nhật Bản lần lượt xếp vị trí thứ tư và thứ năm với tổng vốn đăng ký 2,2 tỷ USD và 1,95 tỷ USD.

Theo địa bàn đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 55 tỉnh thành phố, trong đó Hà Nội thu hút nhiều vốn nhất với tổng số vốn đăng ký hơn 4,87 tỷ USD, chiếm 26,4% tổng vốn đầu tư.

TP.Hồ Chí Minh đứng thứ hai với tổng vốn đăng ký 3,09 tỷ USD, chiếm 16,7% tổng vốn đầu tư. Bình Dương đứng thứ ba với tổng số vốn đăng ký 1,37 tỷ USD chiếm 7,4% tổng vốn đầu tư.

Trong số 7 dự án FDI khủng vào Việt Nam 6 tháng đầu năm thì nhà đầu tư đến từ Trung Quốc và Hong Kong chiếm 5/7 dự án, trong đó có những dự án lắp ráp đồ điện tử rất đáng chú ý, thể hiện sự dịch chuyển sản xuất từ các nhà máy ra khỏi Trung Quốc như dự án của Goertek (hãng sản xuất tai nghe Iphone cho Apple) hay dự án của Meiko (chuyên sản xuất bản vi mạch điện tử).

Cụ thể: Dự án góp vốn, mua cổ phần của Beerco Limited (Hồng Kông) vào Công ty TNHH Vietnam Beverage, giá trị vốn góp 3,85 tỷ USD với mục tiêu chính sản xuất bia và mạch nha ủ men bia tại Hà Nội.

Dự án chế tạo lốp xe Radian toàn thép ACTR (Trung Quốc), tổng vốn đầu tư đăng ký 280 triệu USD đầu tư tại Tây Ninh với mục tiêu sản xuất lốp xe toàn thép TBR.

Dự án Nhà máy chế tạo thiết bị điện tử, phương tiện thiết bị mạng và các sản phẩm âm thanh đa phương tiện, tổng vốn đầu tư đăng ký 260 triệu USD do Goertek (Hongkong) co., Limited đầu tư tại Bắc Ninh.

Dự án Nhà máy điện mặt trời Hòa Hội tại Phú Yên, tổng vốn đầu tư đăng ký 216,7 triệu USD, do nhà đầu tư Thái Lan đầu tư tại Phú Yên với mục tiêu sản xuất điện mặt trời.

Dự án Công ty TNHH lốp Advance Việt Nam, tổng vốn đầu tư đăng ký 214,4 triệu USD do Guizhou Advance Type Investment co.,ltd (Trung Quốc) đầu tư với mục tiêu sản xuất, tiêu thụ lốp, cao su và các sản phẩm liên quan tại Tiền Giang.

Dự án Vinhtex, tổng vốn đầu tư đăng ký 200 triệu USD do Royal Pagoda Private Limited (Singapore) đầu tư với mục tiêu sản xuất vải và nhuộm vải dệt kim tại Nghệ An.

Dự án Công ty TNHH điện tử Meiko Việt Nam (Hồng Kông) với mục tiêu thiết kế, lắp ráp và sản xuất linh kiện điện tử tại Hà Nội điều chỉnh tăng vốn đầu tư thêm 200 triệu USD.

Báo cáo mới nhất nhóm phân tích CTCK Bảo Việt (BVSC) cho rằng nguồn vốn FDI tăng trưởng trong thời gian tới sẽ chủ yếu đến từ các đối tác: Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Hong Kong.

Với Hàn Quốc, chiến lược “hướng Nam” của nước này cùng những cam kết đầu tư lớn của các doanh nghiệp thuộc ngành điện tử như Samsung (vốn đầu tư lũy kế đến nay đạt 18 tỷ USD), LG... cho thấy Việt Nam vẫn là một địa chỉ hấp dẫn trong con mắt của giới đầu tư Hàn Quốc.

Thực tế, trong diễn biến gần đây, sau khi Samsung tiến hành những bước cuối cùng để rút khỏi Trung Quốc, hàng loạt các công ty lớn đồng hương như KIA, Hyundai hay LG cũng đang có động thái tương tự.

Với Trung Quốc, Đài Loan, các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực sản xuất, thâm dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, sản xuất đồ chơi... nhiều khả năng sẽ tăng tốc đầu tư vốn FDI vào Việt Nam trong thời gian tới.