Không chấp nhận tăng trưởng bằng mọi giá

>> VBF 2023: Tăng trưởng xanh, bền vững là cơ hội để Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong

Tăng trưởng xanh là hướng tiếp cận mới trong tăng trưởng kinh tế. Cách tiếp cận này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn hướng tới phục hồi và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên nuôi dưỡng cuộc sống con người, giảm tác động của biến đổi khí hậu.

Việt Nam là một trong những quốc gia bị tác động nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu. Trong bối cảnh đó, Việt Nam cũng luôn nỗ lực cố gắng làm hết sức mình để phát triển xanh, ứng phó biến đổi khí hiệu một cách bền vững và ổn định lâu dài. Thời gian trước đây, khi công nghệ năng lượng sạch chưa phát triển, Việt Nam phải phát triển điện than để thúc đẩy nền kinh tế trong bối cảnh một nước đang phát triển.

Đáng chú ý, năm 2023, Quốc hội, Chính phủ đã xác định rõ mục tiêu tổng quát là tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Các chỉ tiêu chủ yếu được xác định là tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) khoảng 6,5%; GDP bình quân đầu người đạt khoảng 4.400 USD. Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP đạt khoảng 25,4-25,8%. Tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân khoảng 4,5%.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự và phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn Doanh nghiệp thường niên 2023

Trước yêu cầu của sự phát triển và áp lực tăng trưởng, vấn đề tăng trưởng xanh lại được đặt ra cấp thiết hơn. Đây cũng là chủ đề chính được đặt ra tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) thường niên sáng ngày 19/3 vừa qua. Diễn đàn là kênh đối thoại chính sách giữa Chính phủ Việt Nam và cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt các hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài, hướng tới môi trường kinh doanh thuận lợi.

Dẫu vậy, trong quá trình chuyển dịch của sự tăng trưởng, Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý, phải tránh tình trạng “tăng trưởng trước, dọn dẹp sau”. Thủ tướng Phạm Minh Chính giải thích, Việt Nam không chấp nhận phương thức tăng trưởng bằng mọi giá, thiếu bền vững và càng không chạy theo tăng trưởng đơn thuần. Tăng trưởng xanh tại Việt Nam cần có lộ trình phù hợp, tính đến điều kiện của từng vùng miền, địa phương, doanh nghiệp. Việt Nam khuyến khích sự tham gia của tất cả chủ thể trong xã hội, nhất là doanh nghiệp, người dân; thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa các dự án theo hình thức đối tác công - tư trong tăng trưởng xanh.

>> VBF 2023: Cộng đồng Doanh nghiệp đồng hành cùng Chính phủ trong thúc đẩy tăng trưởng xanh

>> VBF 2023: Thay đổi visa du lịch để thúc đẩy tăng trưởng xanh

>> VBF 2023: Tăng trưởng xanh là cơ hội để Việt Nam bứt phá phát triển

Tại Diễn đàn, góp ý về vấn đề tăng trưởng xanh, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Gabor Fluit cho biết, để hướng đến tăng trưởng xanh, Việt Nam nên khuyến khích các bên tiêu dùng điện đầu tư vào năng lượng tái tạo. Ông cũng cho rằng Việt Nam cũng cần sớm hoàn thiện Quy hoạch điện VIII và đưa vào một chiến lược bù đắp cho năng lượng từ than. Bên cạnh đó, EuroCham cũng khuyến nghị Việt Nam nên tăng thực hiện các quy định về chất thải và thúc đẩy việc dùng nhựa phân hủy cho đến khi nhựa được loại bỏ về cơ bản.

Thực tế, để đảm bảo thực thi Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, hàng loạt các chính sách hỗ trợ cũng được ban hành như:  Chính sách tín dụng xanh được đẩy mạnh thông qua các kênh cho vay hỗ trợ lãi suất đối với hoạt động dự án bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, năng lượng tái tạo và công nghệ sạch; Chính sách thuế tài nguyên với nguyên tắc “tài nguyên không có khả năng tái tạo” thì áp dụng mức thuế suất cao, “tài nguyên có khả năng tái tạo” thì áp dụng mức thuế suất thấp…

Hoặc, các chính sách thuế từng bước được hoàn thiện theo hướng chú trọng khuyến khích đầu tư, sản xuất theo công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và hỗ trợ cho việc thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh của quốc gia; Chính sách chi ngân sách nhà nước cũng được chú trọng theo hướng ưu tiên các chương trình mục tiêu quốc gia liên quan đến bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, thách thức phát triển xanh với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam không hề nhỏ. Theo Phó tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn nhận định: “Nguyên nhân là mức độ hiểu biết, quy định về môi trường của doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế; Đa số doanh nghiệp trong nước ở quy mô nhỏ, trong khi chi phí tuân thủ quy định môi trường cao; Mức độ đầu tư của doanh nghiệp cho đổi mới, thực hành xanh cũng đang ở mức sơ khởi”.

Do đó, để tăng trưởng xanh thành công, cần một số giải pháp về chính sách như:

Thứ nhất: Cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu

Thứ hai: Xây dựng và ban hành các cơ chế khuyến khích và thúc đẩy nghiên cứu, sử dụng công nghệ mới, ít tiêu hao nhiên liệu, giảm phát thải khí nhà kính và thân thiện với môi trường.

Thứ ba: Cần hình thành thị trường mua sắm công xanh và chuỗi giá trị xanh. Nhà nước là người tiêu dùng quan trọng (mua sắm công thường chiếm tới 20% chi tiêu của Chính phủ) trong việc thực hiện tăng trưởng xanh, do đó cần phải có khung pháp lý qui định về hành vi mua sắm của Chính phủ theo hướng xanh hóa đối với các sản phẩm hàng hóa và dịch vụ. 

Thứ tư: Cần huy động các nguồn lực và cơ chế tài chính trong và ngoài nước, ưu tiên cho tăng trưởng xanh. Đặc biệt, cần đẩy mạnh triển khai mô hình hợp tác công tư, chủ động tiếp cận các nguồn vốn từ tư nhân cũng như triển khai các công cụ tài chính dựa vào thị trường, 

Có thể nói, tăng trưởng xanh là xu thế phát triển chung của thế giới và Việt Nam không thể nằm ngoài xu thế đó. Việt Nam tuy xuất phát điểm thấp, đi sau, nhưng cũng có lợi thế là học hỏi được những bài học, kinh nghiệm của các nước phát triển. Vì thế, chủ trương tăng trưởng xanh nhận được sự đồng tình, ủng hộ của dư luận lẫn các chuyên gia.

Điều này cũng có nghĩa, tăng trưởng kinh tế là vấn đề cần kíp để đánh dấu sự phát triển của đất nước, nhưng Việt Nam không chấp nhận phương thức tăng trưởng bằng mọi giá, thiếu bền vững và càng không chạy theo tăng trưởng đơn thuần. Như lời Thủ tướng Phạm Minh Chính thì “phải tránh tình trạng tăng trưởng trước, dọn dẹp sau”.

Chúng ta cùng tin tưởng với tầm nhìn và sự quyết tâm đó của người đứng đầu, đó là tiền đề quan trọng để cộng đồng doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung đi theo con đường phát triển bền vững.