Làm sao tìm “cơ” để loại “nguy”?

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 07/09/2020 11:00

Nếu cho rằng, dịch bệnh chỉ mang đến chết chóc, phá sản, khó khăn thì bạn chỉ thấy được phần nổi của tảng băng chìm, chỉ nhìn hiện thực khách quan.

Chưa bao giờ con người đứng giữa lằn ranh cơ hội và nguy cơ rõ ràng như lúc này.

Đó là nguy cơ bị diệt vong, tàn phá, lụi bại và cơ hội thiết lập trật tự mới, phương thức sản xuất mới, dĩ nhiên cũng xác lập sự sống ở một tầm cao mới.

Công nghệ phát triển như vũ bão, mạng lưới siêu kết nối toàn cầu nhanh chóng được xác lập trong vòng vài năm. Ai cũng nghĩ, trái đất ngày càng nhỏ lại! Nhưng đột nhiên, COVID-19 xuất hiện khiến thế giới “giãn nở” tột cùng, sự giãn cách này xuất hiện trong ý nghĩ mỗi cá nhân cho đến mỗi một gia đình rồi đến từng vùng miền, lãnh thổ, quốc gia.

Vậy, thế giới đang “giãn nở” là cơ hội hay nguy cơ? Làm sao để nhận biết rạch ròi? Đâu là công cụ để con người “ném đá dò đường” nhằm tìm cơ và loại nguy?

Hôm trước có một doanh nhân nhắn cho tôi dòng tin chứa đầy hàm lượng thời cuộc: “Giữa ngổn ngang hoang mang giặc dịch, xuất hiện bệnh nền nguy kịch, đó là thiếu tiền và mất nhuệ khí cày cuốc”.

Nếu không tin, bạn cứ lướt một vòng quanh mạng xã hội sẽ thấy không ít lời ca thán, ái oan về thực trạng kinh tế khó khăn, thu nhập eo hẹp, do mất việc, cắt giảm lương, thậm chí công ty phá sản, nợ nần chồng chất mấy tháng nay.

Cổ nhân có câu “phúc trung hữu họa”. Nghĩa là chẳng có cái họa nào mà không kèm theo cái phúc ở bên trong; chẳng có cái phúc nào không ẩn chứa mầm mống tai họa. Dịch bệnh lần này cũng vậy thôi, chẳng hề lý thuyết!

Vấn đề quả quyết rằng, bạn không cần tìm cách chứng minh cho câu nói của tiền nhân nữa, mà hãy cố gắng trang bị cho mình kỹ năng “nhận thức” đủ để nhìn thấy phúc và họa trong một sự kiện, biến cố nhất định. Như thế, không có môn khoa học nào giải đáp nó một cách triệt để như Triết học.

Đó là Triết học về Nhận thức - bản chất của nó không đơn thuần cứ “thấy đỏ là chín”. Nó quá trình phản ánh tích cực, tự giác và sáng tạo thế giới khách quan vào bộ óc con người trên cơ sở thực tiễn nhằm sáng tạo ra những tri thức về thế giới khách quan. Quan trọng, nhận thức là một quá trình, không cho phép đốt cháy giai đoạn.

Nếu cho rằng, dịch bệnh chỉ mang đến chết chóc, phá sản, khó khăn thì bạn chỉ thấy được phần nổi của tảng băng chìm, chỉ nhìn hiện thực khách quan như chiếc máy ảnh sao chụp khung cảnh với tỷ lệ 1:1.

Dịch bệnh đe dọa trực tiếp đến con người và xã hội - con người với “bản năng sống” cố hữu sẽ tìm cách chống lại, thích nghi với hoàn cảnh mới. Hoàn cảnh mới cần có điều kiện, phương tiện, công cụ, thiết bị,…mới. Cơ hội sinh ra từ đây.

Trong khi hàng không, du lịch, dịch vụ “đóng băng” vì dịch bệnh thì thương mại điện tử, công nghiệp phần mềm, công nghiệp giải trí trực tuyến,… ghi nhận mức tăng trưởng chưa từng thấy. Đó là cơ hội.

Đương nhiên, bạn không thể hỏi người viết bài này rằng: “Hãy chỉ cho tôi cơ hội?”. Triết học sinh ra không để giải quyết từng sự kiện lẻ tẻ, bởi bản thân nó là tổng hợp tinh túy tri thức của nhiều ngành khác nên có tính khái quát hóa cao độ, là quy luật chung, phương pháp luận chung nhất.

Hãy tin rằng, khi nền kinh tế, kết cấu xã hội chuyển trạng thái tồn tại, cơ hội của bạn sẽ đến. Vì mỗi cá nhân là tế bào của xã hội. Phép truy nguyên Triết học đã chứng minh, mọi thay đổi dù lớn cỡ nào cũng xuất phát từ những thứ nhỏ nhặt nhất.