Nông nghiệp châu Âu "vật lộn" với nhiều khó khăn

 Nông dân EU đồng loạt biểu tình

Cuộc biểu tình rầm rộ của nông dân ở Pháp, nước sản xuất nông nghiệp lớn nhất Liên minh châu Âu (EU), đã kéo dài hơn hai tuần nay. Hàng ngàn nông dân với hàng trăm máy kéo đổ ra đường phong tỏa các tuyến cao tốc dẫn vào thủ đô Paris, đốt rơm khô chặn một phần lối vào sân bay Toulouse.

>> Châu Âu loay hoay với chính sách an ninh kinh tế

Ở biên giới Hà Lan-Bỉ và trên các con đường ở Hy Lạp, nông dân cũng đã chặn các tuyến đường để thể hiện sự tức giận của họ. Máy kéo xuất hiện trên cả đường phố Ba Lan và Đức, trong khi những người nông dân biểu tình ở Italy đốt những bức tượng đá vào ban đêm. Nông dân từ Tây Ban Nha hay Romania cũng đang được kêu gọi hành động.

Rất nhiều lý do được đưa ra, nhưng tựu chung lại, họ đều đang tuyệt vọng vì mức lương thấp, quy định môi trường ngày càng nặng nề và hàng nhập khẩu giá rẻ.

Thách thức khó hoá giải

Một trong những chất xúc tác chính dẫn đến các cuộc biểu tình là việc EU và chính phủ các nước áp đặt các quy định nghiêm ngặt về môi trường. Trong tiến trình hướng tới kinh tế xanh, một loạt các biện pháp nhằm giảm lượng khí thải nitơ, bảo vệ đa dạng sinh học và giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu đã được các chính phủ trong EU đưa ra.

Dù vậy, không phải ngành nghề nào cũng dễ dàng đáp ứng được những yêu cầu đó. Nông dân EU hầu hết đều cho rằng những quy định này đe dọa sinh kế của họ, thậm chí nhiều nơi cho rằng điều này đặt ra những kỳ vọng không thực tế và đặt thêm gánh nặng tài chính cho hoạt động sản xuất của họ.

Tiến sĩ Emilia Clarke, một nhà kinh tế nông nghiệp, cho biết: "Mặc dù ý định đằng sau các quy định môi trường này rất đáng khen ngợi nhưng việc thực hiện chúng thường thiếu cân nhắc đến những thách thức thực tế mà nông dân phải đối mặt. Cần có sự cân bằng giữa tính bền vững của môi trường và khả năng tồn tại của nông nghiệp".

Giá cả leo thang là một thách thức khác khiến nông dân châu Âu cũng đang phải vật lộn. Kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine bắt đầu, giá cả hàng hóa đã liên tục biến động, chi phí đầu vào cao và sự cạnh tranh từ thị trường quốc tế đã làm giảm lợi nhuận. Chi phí sản xuất-  đặc biệt là năng lượng, phân bón và vận tải – đã tăng lên ở nhiều nước EU kể từ năm 2022. Dù lạm phát đã phần nào giảm bớt, sự gián đoạn của các dòng chảy thương mại thời gian gần đây lại tiếp tục đè nặng lên các nhà sản xuất nông nghiệp của khu vực.

Một nguyên nhân khác có thể kể đến là làn sóng nông sản giá rẻ từ Ukraine tràn vào khiến nông sản địa phương bị lép vế. Trong khi đó, việc hợp nhất các doanh nghiệp nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động quy mô lớn, đã khiến các trang trại vừa và nhỏ bị loại ra ngoài lề.

>> Kinh tế Đức "cản bước" châu Âu

Tín hiệu nguy hiểm đó khiến các hiệp hội nông nghiệp châu Âu cảnh giác hơn với các hiệp định thương mại của EU. Những người biểu tình tin rằng các thỏa thuận thương mại đã khiến các sản phẩm nhập khẩu rẻ hơn tràn ngập thị trường và làm suy yếu nền nông nghiệp địa phương. Nỗi lo mất khả năng tiếp cận thị trường truyền thống hậu Brexit đã làm tăng thêm những bất ổn.

Nông sản nhập khẩu từ Ukraine được EU miễn áp hạn ngạch và thuế, trong khi thỏa thuận thương mại giữa EU và khối Nam Mỹ Mercosur đe dọa các mặt hàng đường, ngũ cốc và thịt của nông dân châu Âu.

Chuyên gia thương mại Lucia Hernandez lưu ý: "Các hiệp định thương mại cần xem xét tính nhạy cảm trong nông nghiệp của các quốc gia thành viên EU. Bảo vệ chỉ dẫn địa lý và đảm bảo cạnh tranh công bằng có thể giảm thiểu một số tác động bất lợi đối với nông dân địa phương."

Tình trạng bất ổn này đã làm nổi bật lên những thách thức kinh tế- xã hội mà EU phải đối mặt trong bối cảnh đẩy mạnh các chiến lược kinh tế xanh và bền vững – nơi vẫn còn khoảng cách giữa các mục tiêu môi trường và thực hành nông nghiệp. Thế nhưng, với các cuộc bầu cử đang đến gần, sức ép từ ngành nông nghiệp có thể khiến các chính trị gia phải nhượng bộ, qua đó khiến tham vọng tăng trưởng xanh của châu Âu đứng trước nguy cơ chậm lại.