Sửa Luật Bảo hiểm xã hội: Cần thiết kế phương án tính lương hưu phù hợp

GIA NGUYỄN• 24/06/2024 03:50

Để bảo đảm nguyên tắc đóng hưởng và tránh thiệt thòi cho đối tượng tham gia, góp ý Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), nhiều ý kiến cho rằng, cần thiết kế phương án tính lương hưu phù hợp...

>> Sửa Luật Bảo hiểm xã hội: Có nên mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc?

Theo quy định hiện hành, khoản 5 Điều 56 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, mức lương hưu hàng tháng thấp nhất của người lao động tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc đủ điều kiện hưởng lương hưu (áp dụng đối với những người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu có 20 năm đóng BHXH bắt buộc) bằng mức lương cơ sở, tuy nhiên, tại Dự thảo Luật (sửa đổi) đã không còn quy định này.

Quy định tại Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã bãi bỏ cách tính lương hưu của luật hiện hành - Ảnh minh họa: ITN

Cụ thể, Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) quy định, mức hưởng của người lao động nghỉ hưu trong điều kiện bình thường bằng 45% bình quân tiền lương tính đóng BHXH, tương ứng với 20 năm đóng BHXH của lao động nam và 15 năm với lao động nữ.

Sau đó, cứ thêm một năm đóng BHXH được hưởng thêm 2%, trường hợp lao động nam đủ tuổi nghỉ hưu và có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm thì mỗi năm đóng BHXH tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu là 2,25%. Tức nếu đóng BHXH 15 năm lao động nam được hưởng tỷ lệ lương hưu là 33,75% mức lương bình quân đóng BHXH.

Lý giải cho đề xuất này, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội - Đào Ngọc Dung cho rằng, từ ngày 01/7/2024, Nhà nước sẽ thực hiện cải cách chính sách tiền lương, theo đó sẽ không còn mức lương cơ sở. Do vậy, việc quy định mức lương hưu thấp nhất bằng mức lương cơ sở như hiện nay không còn phù hợp.

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang xây dựng chính sách BHXH đa tầng, và theo thông lệ các quốc gia xây dựng và triển khai hệ thống hưu trí đa tầng thì tầng thấp nhất là tầng hưu trí xã hội, đây cũng chính là mức lương hưu thấp nhất.

>> Sửa Luật Bảo hiểm xã hội: Nên cho người lao động rút 50% tiền BHXH một lần?

Góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi), nhiều ý kiến cho rằng, cơ quan soạn thảo cần đưa ra giải pháp tính lương hưu phù hợp - Ảnh minh họa: ITN

Góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi), nhiều ý kiến cho rằng, cơ quan soạn thảo cần đưa ra giải pháp tính lương hưu phù hợp với thực tế mức sống - Ảnh minh họa: ITN

Xoay quanh vấn đề đã nêu, nhiều ý kiến cho rằng, cách tính lương hưu hàng tháng dựa trên thời gian đóng góp và mức tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH nên việc giảm điều kiện thời gian đóng sẽ làm xuất hiện thêm nhiều trường hợp người lao động nghỉ hưu với mức lương rất thấp (người lao động nam chỉ hưởng mức 33,75%).

Không chỉ có vậy, Dự thảo Luật (sửa đổi) đã bỏ quy định về mức lương hưu hàng tháng thấp nhất - Đây là điều sẽ khiến nhiều người lao động băn khoăn, vì có thể dẫn đến xu hướng “nghèo hóa” của một bộ phận người dân trong tương lai.

Do vậy, các ý kiến đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét giữ lại quy định về mức lương hưu hàng tháng thấp nhất như luật hiện hành hoặc có phương án để cách tính lương hưu có tính chia sẻ nhằm hỗ trợ cho những người có tiền lương hưu quá thấp để các đối tượng đảm bảo cuộc sống.

Góp ý về vấn đề này, đại biểu Vương Thị Hương – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Giang đề nghị, Ban soạn thảo Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) cần xem xét thiết kế cách tính lương hưu có tính chia sẻ để hỗ trợ cho những người có tiền lương hưu quá thấp để đảm bảo cuộc sống.

Còn theo TS. Phạm Đình Thành – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Bảo hiểm xã hội của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, việc bãi bỏ mức lương cơ sở là cần thiết vì thực hiện cải cách tiền lương sẽ có những mức lương cụ thể ở từng vị trí việc làm. Vì thế, những quyền lợi của các chế độ BHXH được xác định căn cứ vào mức lương cơ sở cũng cần thay đổi khái niệm cho đồng bộ.

Tuy nhiên, muốn thay đổi bằng khái niệm gì, ví dụ “mức tham chiếu” thay cho “mức lương cơ sở” thì về nguyên tắc phải đảm bảo mức lương hưu sẽ hưởng từ ngày 01/7/2024 ít nhất phải bằng với mức hưởng lương hưu trước khi cải cách tiền lương - Đây là giải pháp duy nhất đúng trong giai đoạn quá độ để tiếp cận với khái niệm và xác định “mức lương hưu tối thiểu”.

“Không thể có cơ sở để thay đổi mức lương hưu thấp nhất để đưa vào Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), tuy nhiên, đây cũng là vấn đề mà Ban soạn thảo Dự thảo Luật (sửa đổi) cần nghiên cứu xem xét để xác định mức đóng tối thiểu, kể cả mức đóng tối thiểu cho người tham gia BHXH tự nguyện để khi đủ điều kiện có thể nhận được mức lương hưu thấp nhất đảm bảo mức sống tối thiểu”, TS. Phạm Đình Thành đề xuất.

Đồng quan điểm, không ít ý kiến cũng cho hay, từ ngày 01/7/2024, mức lương hưu thấp nhất bằng mức lương cơ sở hiện nay thì quá thấp, không tương xứng với tốc độ tăng lương của cán bộ, công chức, viên chức 30%. Vì thế, mức lương hưu thấp nhất hiện nay phải được cộng thêm 15%...

Đáng nói, theo định kỳ, cứ 2 - 3 năm, Tổng cục Thống kê tính toán mức sống tối thiểu của người dân (căn cứ trên mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, yếu tố lạm phát, nhu cầu của mức sống tối thiểu). Mức lương hưu tối thiểu phải được tính không thấp hơn mức sống tối thiểu ở thời điểm đó thì người về hưu mới đảm bảo cuộc sống.