Sửa Luật Thủ đô: Cần thiết có quy định ưu tiên áp dụng Luật?

GIA NGUYỄN• 20/11/2023 04:00

Nhằm khắc phục bất cập về hiệu lực thực tế và khả năng thi hành, góp ý Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), nhiều ý kiến cho rằng, cần thiết phải có một điều khoản quy định việc ưu tiên áp dụng Luật...

>> Sửa Luật Thủ đô: Cần làm rõ quy định về thu hút nhân tài

Theo đó, Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã quy định một điều về áp dụng pháp luật với quan điểm bảo đảm tính nhất quán và xuyên suốt trong việc áp dụng Luật Thủ đô trong hệ thống pháp luật hiện hành, vừa phát huy giá trị và hiệu lực của Luật Thủ đô, vừa bảo đảm nguyên tắc về hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, không phá vỡ tính ổn định, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đồng thời, bảo đảm tính minh bạch, thuận lợi trong việc hiểu và áp dụng Luật Thủ đô. Trường hợp các luật, nghị quyết ban hành sau Luật Thủ đô không quy định cụ thể việc áp dụng luật, nghị quyết đó thì Luật Thủ đô được ưu tiên áp dụng.

Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã quy định một điều về áp dụng pháp luật với quan điểm bảo đảm tính nhất quán và xuyên suốt trong việc áp dụng Luật Thủ đô trong hệ thống pháp luật hiện hành - Ảnh minh họa: ITN

Để bảo đảm thi hành có hiệu quả quy định này, khoản 1 Điều 4 Dự thảo Luật (sửa đổi) quy định rõ nguyên tắc ưu tiên áp dụng quy định của Luật Thủ đô có nội dung khác so với quy định về cùng vấn đề tại các Luật, Nghị quyết khác của Quốc hội đang có hiệu lực;

Khoản 2 Điều 4 quy định cơ chế mới, có tính đặc thù, khác so với nguyên tắc chung về áp dụng pháp luật của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cụ thể, không đương nhiên áp dụng quy định của Luật, Nghị quyết của Quốc hội ban hành sau nếu có nội dung khác với quy định của Luật Thủ đô về cùng vấn đề. Trong trường hợp này, theo Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), việc áp dụng quy định của Luật Thủ đô hay áp dụng quy định của Luật, Nghị quyết khác của Quốc hội ban hành sau phải được xác định cụ thể ngay trong từng Luật, Nghị quyết đó.

Góp ý về những đề xuất đã nêu, nhiều ý kiến cho rằng, cần thiết phải có một điều khoản quy định việc áp dụng Luật Thủ đô (sửa đổi) trong quan hệ với các luật khác, bao gồm cả Luật ban hành trước hay sau Luật Thủ đô, nhằm khắc phục bất cập về hiệu lực thực tế và khả năng thi hành được của các quy định tại Luật Thủ đô.

>> Sửa Luật Thủ đô: Cần thêm cơ chế, chính sách đặc thù

Nhiều ý kiến cho rằng, đề xuất quy định về ưu tiên áp dụng Luật là cần thiết - Ảnh minh họa: ITN

Liên quan đến quy định này trong Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), đại biểu Hoàng Văn Cường – Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội chỉ rõ, TP. Hà Nội không phải là một tỉnh hay một địa phương mà là Thủ đô của cả nước, là hình ảnh đại diện cho cả quốc gia, mang tính hình mẫu, đóng vai trò dẫn dắt và có sức lan tỏa nhằm thúc đẩy sự phát triển của cả nước. Hà Nội phải đi trước, phát triển cao hơn mức yêu cầu chung của đất nước.

Vì vậy, Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) cần có những cơ chế, chính sách thực sự đặc thù, mang tính riêng, nhằm tạo ra sức hút riêng của Thủ đô để thu hút các nguồn lực cho phát triển.

“Về điều kiện áp dụng luật trong Điều 4, tôi rất đồng tình đối với những quy định của luật khác trái với Luật Thủ đô thì phải áp dụng Luật Thủ đô. Nếu sau này khi ban hành những luật mới, nếu trong luật đó có những nội dung đòi hỏi Thủ đô phải tuân thủ thì phải ghi cụ thể vào trong luật mới, còn nếu không chúng ta vẫn áp dụng Luật Thủ đô”, đại biểu Hoàng Văn Cường bài tỏ.

Đồng quan điểm đã nêu, đại biểu Đào Chí Nghĩa – Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Cần Thơ cho rằng, cần chỉnh sửa quy định về áp dụng Luật Thủ đô tại Điều 4 theo hướng: “Nếu trong trường hợp Luật, Nghị quyết của Quốc hội ban hành sau ngày Luật Thủ đô có hiệu lực thi hành mà có quy định cơ chế, chính sách ưu đãi nhiều hơn so với Luật này thì có thể áp dụng các quy định có lợi nhất cho Thủ đô phát triển” là phù hợp (có nghĩa là được áp dụng Luật Thủ đô hoặc áp dụng Luật, Nghị quyết của Quốc hội).

Theo vị đại biểu này, nguyên tắc áp dụng này sẽ khắc phục những tồn tại, hạn chế trong việc thi hành Luật Thủ đô 2012, đồng thời thể chế hóa được các quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển Thủ đô Hà Nội theo Nghị quyết số 15-NQ/TW, Nghị quyết số 06-NQ/TW, Nghị quyết số 30-NQ/TW của Bộ Chính trị và các chủ trương của Đảng tại các nghị quyết có liên quan.

Xoay quanh vấn đề đã nêu, thực tế Báo cáo tổng kết thi hành Luật Thủ đô năm 2012 cũng đã chỉ rõ, một trong những nguyên nhân làm cho nhiều nội dung đặc thù của Luật năm 2012 bị vô hiệu, không thi hành được là do Luật không có quy định về việc áp dụng Luật Thủ đô như thế nào trong trường hợp có sự khác biệt so với quy định về cùng một vấn đề trong các Luật, Nghị quyết khác của Quốc hội khác đang có hiệu lực hoặc ban hành sau.

Và thực tiễn thi hành Luật Thủ đô năm 2012 cũng cho thấy, nhiều nội dung đặc thù, vượt trội trong Luật được giao cho HĐND, UBND TP. Hà Nội quy định chi tiết nhưng những văn bản này của địa phương dù đã ban hành cũng không thi hành được vì có chứa các quy định khác hoặc trái với văn bản của Trung ương có hiệu lực cao hơn quy định về cùng vấn đề.

Vì vậy, một số ý kiến cho rằng, nếu áp dụng nguyên tắc chung mà không có quy định ưu tiên áp dụng Luật có thể tiếp tục tạo rào cản pháp lý lớn đối với việc thi hành Luật Thủ đô, nhiều quy định đặc thù, vượt trội sẽ không được áp dụng nếu các Luật ban hành sau có quy định khác về cùng vấn đề.