TÀI CHÍNH ĐA CHIỀU: Dòng tiền chứng khoán đang đi đâu?

>> Dòng tiền bắt đáy đã quay lại thị trường

Tuy nhiên nhìn chung trong toàn thị trường tháng 4, VN-Index vẫn có nhịp giảm mạnh nhất tính trong vòng 2 năm qua kể từ mức giảm hơn 24% của đợt đầu nền kinh tế đón nhận bão COVID -19 (tháng 3/2020). Mức giảm của toàn tháng 4/2022 là 8,4% so với tháng trước.

Đáng chú ý, tâm lý hoang mang của nhà đầu tư trên thị trường trước thông tin về các vụ vi phạm thao túng giá chứng khoán và phát hành trái phiếu có dấu hiệu lừa đảo, dẫn đến các biện pháp siết kỷ luật trên thị trường, vẫn còn phản ánh qua thanh khoản yếu ớt. Dòng tiền thị trường một lần nữa như đang “mỏi mệt”, tạm đứng ngoài quan sát. Nhu cầu bán trước áp lực giải chấp vẫn còn cao với cung bán lớn, đẩy thị trường hễ có tín hiệu hồi phục vào nhịp đứt quãng.

Trong tuần cuối tháng 4, thanh khoản ghi nhận vẫn khá “lèo tèo” với giá trị giao dịch trên toàn thị trường trung bình ở mức trên dưới 11 nghìn tỷ đồng. Cá biệt các phiên cuối của tuần, thanh khoản có sự cải thiện nhẹ lên mức trên 14.000 - 15.000 tỷ đồng. Giá trị giao dịch bình quân chung toàn thị trường 3 sàn trong tháng 4, chỉ còn hơn 1 nửa, khoảng 27.000 tỷ đồng so với thời kỳ đỉnh cao dòng tiền rần rần đổ vào thị trường và mua bất kỳ món hàng gì "3 chữ cái".

Theo các chuyên gia, dòng tiền “mỏi” không hoàn toàn vì các nhà đầu tư cạn tiền mà chủ yếu do tâm lý còn hoang mang của một bộ phận người lướt sóng như nêu. Và cơn đau của đợt sóng thần này mặt khác cũng sẽ cho kết quả "thanh lọc".

Bên cạnh đó, là áp lực bán giải chấp hiện hữu. Một phần, nhiều nhà đầu tư vẫn quan sát chờ cơ hội bắt đáy giá thấp hơn, trong khi lượng hàng bắt đáy trước đó đã về tài khoản sẵn sàng để "chen" bán. 

Tính đến hết quý I/2022, thống kê mới nhất cho thấy, dư nợ cho vay bao gồm cho vay margin và ứng trước tại các công ty chứng khoán tiếp tục lập kỷ lục với hơn 201.176 tỷ đồng. Dù vậy, tốc độ tăng margin đã có xu hướng giảm, chỉ còn 3% (6.080 tỷ đồng), chậm hơn đáng kể so với mức tăng của quý trước luôn ở mức hai chữ số, riêng quý 4/2021 tăng 27%.

Cũng theo thống kê, tổng lượng cho vay của 10 đơn vị dẫn đầu chiếm khoảng 63,7% toàn nhóm công ty chứng khoán, thấp hơn so với mức 65% của quý 4/2021. Soi chiếu theo Quyết định 87 hướng dẫn giao dịch ký quỹ chứng khoán của Ủy ban chứng khoán Nhà nước, nhiều công ty đã tiệm cận tỷ lệ margin bằng 200% so với vốn chủ sở hữu.

Tại CTCK Mirae Asset, dư nợ cho vay với 18.482 tỷ đồng, tăng 7% so với quý trước, bằng 185% vốn chủ sở hữu và nếu tính cả phần ứng trước, tỷ lệ này đạt đến 210%. Để “chơi đẹp” với nhà đầu tư, môi giới của Công ty này vào tháng 4 đã có thông báo sẽ hoãn yêu cầu đảo nợ trong vòng 2 tuần (đến 6/5/2022) giúp giảm áp lực nhà đầu tư “đạp” phải bán giải chấp.

Tất nhiên, không chỉ các công ty chứng khoán “căng margin” mà nhiều nhà đầu tư cũng vi phạm tỷ lệ đòn bẩy; và cũng không phải công ty nào cũng cho hoãn đảo nợ trong khi “thị trường xấu” như Mirae Asset nên việc nhà đầu tư bị “call margin” là phổ biến, dẫn đến áp lực bán càng lan tỏa.

>> Siết trái phiếu doanh nghiệp "3 không" và phát hành riêng lẻ

Ở một thái cực khác, nhiều tín hiệu cho thấy thị trường chứng khoán có thể sẽ rút ngắn thời gian điều chỉnh. Bời khi nhà đầu tư trong nước (cá nhân) chịu áp lực bán giải chấp lớn và muốn tháo khỏi thị trường, khối ngoại đã tranh thời điểm thị trường điều chỉnh, nhiều cổ phiếu đã về mức định giá hấp dẫn, để mua vào. Trên UPCoM, dữ liệu cho thấy khối ngoại đã mua ròng trong quý I đầu 2022. Còn trên HSX, 3 tuần đầu tháng 4 khối ngoại cũng giữ nhịp mua ròng với tổng cộng hơn 4.500 tỷ đồng. Nếu tính cả tuần cuối tháng 4 khi khối ngoại có những phiên đứt mạch mua ròng chuyển sang trạng thái bán, nhà đầu tư nước vẫn đã mua ròng trên 3.600 tỷ đồng trong tháng.

Dòng tiền khối ngoại đảo chiều trong bối cảnh trên thị trường quốc tế, do chính sách tăng lãi suất “khủng” của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, lãi suất đồng USD lẫn trái phiếu Chính phủ Mỹ đã tăng cao hơn dẫn đến thúc đẩy vốn ngoại bán ròng ở các thị trường khác, đã cho thấy thời điểm cân nhắc “vào” thị trường Việt Nam của khối ngoại thể hiện kỳ vọng đón cơ hội đầu tư dài hạn. 

Ông Andy Ho, Giám đốc điều hành  của VinaCapital cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở mức giá rất hợp lý cho đầu tư dài hạn với mức P/E (thị giá trên thu nhập của một cổ phiếu) năm 2022 là 11,5 lần, thấp hơn hẳn so với mức trung bình 5 năm gần nhất (14,5 lần). 

Do đó, ông tin tưởng thị trường có thể vượt qua những sự kiện tiêu cực trong ngắn hạn và diễn biến tích cực hơn trong phần còn lại của năm.

Có thể thấy tạm thời, thị trường vẫn chưa rõ ràng về việc nhà đầu tư sẵn sàng giải ngân. Song không có nghĩa không có nhà đầu tư nhìn ra cơ hội tích lũy cổ phiếu với chiết khấu đáng kể. Nhịp tích lũy này liệu có lan tỏa và giúp giảm bớt áp lực bán giải chấp của nhà đầu tư sau lễ, giúp chứng khoán có một cơ hội hồi phục dài hơn để vượt qua trạng thái “Sell in May and go way” mà chứng khoán Việt Nam vốn dĩ đã vượt qua, tính theo dòng lịch sử nhiều năm qua và đặc biệt ở năm liền trước?