Trung Quốc tham vọng dẫn đầu cách mạng thép xanh toàn cầu

Năm 2024, sản lượng thép thô của Trung Quốc vẫn duy trì ở mức trên 1 tỷ tấn, trong khi mức tiêu thụ giảm xuống còn 892 triệu tấn, giảm 5,4% so với cùng kỳ năm trước. Do đó, ngay cả khi nhu cầu về thép giảm, tình trạng dư thừa công suất vẫn tiếp diễn. Trong khi đó, cường độ carbon vẫn tương đối cao do sự thống trị của than trong các quy trình sản xuất thép.

Ở cấp độ doanh nghiệp, các yếu tố như mức phí bảo hiểm đối với thép xanh và thuế quan quốc tế đang gây áp lực lên biên lợi nhuận. Điều này có thể cản trở các khoản đầu tư vào công nghệ carbon thấp, dẫn đến tổn thất tài chính hoặc thậm chí những thách thức nghiêm trọng hơn, cuối cùng làm chậm quá trình chuyển đổi của ngành công nghiệp sang ít carbon hơn.

Để thúc đẩy các mục tiêu trung hòa carbon của Trung Quốc, chính phủ nước này đã ban hành một loạt chính sách nhằm củng cố hệ thống kiểm soát kép đối với khí thải carbon, quản lý cả cường độ phát thải carbon và tổng lượng khí thải carbon.

Tại kỳ họp Lưỡng hội gần đây, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc đã xác định việc tiếp tục kiểm soát sản lượng thép, cắt giảm công suất ngành và tái cơ cấu là những ưu tiên hàng đầu trong Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia năm 2025.

Trung Quốc cũng đã ủng hộ công nghệ luyện kim bằng hydro, một phương pháp sản xuất thép xanh sử dụng hydro thay vì carbon làm chất khử và công bố các kế hoạch chi tiết nhằm thúc đẩy cách tiếp cận toàn diện đối với quá trình khử carbon trong ngành thép.

Theo giới quan sát, hiện nay Trung Quốc đang tập trung vào cách có thể tận dụng lợi thế đáng kể của mình về hydro xanh và năng lượng tái tạo để trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới trong sản xuất thép xanh.

Cụ thể, theo Bonnie Zuo, Trưởng nhóm hợp tác với Trung Quốc tại Transition Asia, chuyên về phát triển bền vững và giảm thiểu biến đổi khí hậu, để giảm phát thải carbon trong sản xuất thép, các phương pháp sản xuất thép dựa trên điện phải đóng vai trò chủ chốt.

Thép phế liệu và các nguồn năng lượng tái tạo như hydro xanh là những tài nguyên quan trọng giúp dịch chuyển sản xuất thép khỏi sự phụ thuộc vào than đá, hướng đến một quy trình hoàn toàn ít carbon.

Hiện tại, các lò điện chỉ chiếm 14% tổng công suất sản xuất thép của Trung Quốc và sản lượng từ các lò này cũng thấp hơn đáng kể so với mức trung bình toàn cầu, khoảng 10% ở Trung Quốc so với 28,6% trên toàn thế giới. Để đẩy nhanh quá trình khử carbon, ưu tiên hàng đầu là đưa các lò điện trở thành phương thức sản xuất thép chủ đạo.

Việc loại bỏ dần các lò luyện thép dựa vào than và thay thế bằng các lò điện có thể giúp giải quyết tình trạng dư thừa công suất, tối ưu hóa sản xuất và giảm lượng khí thải carbon.

Các nhà sản xuất thép cần tăng cường sử dụng lò điện để đạt mục tiêu ít nhất 15% tổng sản lượng thép đến từ các phương pháp thay thế vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, chuyên gia này nhận định, việc chuyển đổi từ quy trình sản xuất thép truyền thống sang phương thức dựa trên điện phụ thuộc vào tính khả thi kinh tế cũng như khả năng cung ứng các tài nguyên quan trọng.

Trung Quốc đang đối mặt với thách thức về nguồn cung thép phế liệu hạn chế và chi phí cao, gây cản trở tính kinh tế cũng như tốc độ tăng trưởng của sản xuất thép dựa trên điện.

Để khắc phục điều này, chính phủ Trung Quốc đang thúc đẩy việc sử dụng thép phế liệu một cách hiệu quả, mở rộng nhập khẩu vật liệu thép tái chế và đặt mục tiêu đạt 300 triệu tấn thép phế liệu sử dụng vào cuối năm 2025.

Tuy nhiên, sự khác biệt về nguồn lực và nhu cầu giữa các khu vực đã dẫn đến việc di chuyển thép phế liệu giữa các địa phương ngày càng tăng, làm gia tăng chi phí logistics cho các nhà sản xuất thép. Do đó, việc xây dựng một hệ thống tái chế thép phế liệu hiệu quả, cải thiện phân bổ tài nguyên và giảm chi phí logistics sẽ giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của sản xuất thép dựa trên điện.

Trong khi đó, hydro xanh và các nguồn năng lượng tái tạo khác mang lại lợi thế cạnh tranh rõ rệt. Nguồn tài nguyên gió và mặt trời dồi dào của Trung Quốc tạo nên nền tảng vững chắc cho ngành năng lượng tái tạo đang phát triển, đồng thời hỗ trợ quá trình sản xuất hydro xanh thông qua điện phân. Trung Quốc hiện là nước dẫn đầu thế giới về công suất năng lượng tái tạo cũng như số lượng hệ thống điện phân hydro được lắp đặt.

Trung Quốc có thể mở rộng sản xuất năng lượng tái tạo trong nước mà không cần phụ thuộc vào thị trường bên ngoài. Khi quy mô sản xuất mở rộng, chi phí sản xuất và giá thành hydro xanh dự kiến sẽ trở nên cạnh tranh hơn.

Cuối cùng, việc đưa ra các ưu đãi như trợ cấp và các khoản vay lãi suất thấp sẽ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các nhà sản xuất thép đầu tư vào công nghệ carbon thấp, khuyến khích đổi mới và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang sản xuất thép xanh.