Vai trò của châu Á trong quản trị AI toàn cầu

CẨM ANH• 11/12/2023 03:30

Nhiều chuyên gia cho rằng châu Á cần đóng vai trò tích cực hơn trong việc mở rộng phạm vi thảo luận về rủi ro do AI gây ra.

>> Trí tuệ nhân tạo: Xu thế tất yếu của thời đại mới

Các quốc gia châu Á cần nâng cao tiếng nói

Các quốc gia châu Á cần nâng cao tiếng nói trong việc đưa ra cách thức hạn chế rủi ro do AI mang lại

Các quốc gia Nam bán cầu đang phải đối mặt với những rủi ro trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) rất khác với những rủi ro mà Mỹ hay phương Tây nghĩ đến. Trong khi các cuộc thảo luận của các nước phát triển tập trung vào những rủi ro thảm khốc tiềm ẩn từ các hệ thống AI tiên tiến, thì những cuộc đấu tranh hàng ngày của những người đã bị ảnh hưởng bởi AI lại đang bị bỏ qua.

Hiện nay, một lực lượng lao động lớn ở châu Á - nơi sinh sống của phần lớn dân số bị ảnh hưởng và là nhân tố chính trong chuỗi giá trị AI toàn cầu - đang làm việc cật lực cả ngày lẫn đêm để hỗ trợ các hệ thống AI tiên tiến vận hành trơn tru thường bị trả lương thấp và rất dễ bị tổn thương trước những gián đoạn kinh tế và xã hội do AI gây ra.

Châu Á là nhà cung cấp chính các linh kiện điện tử quan trọng cho AI, bao gồm chất bán dẫn và cảm biến, cũng như cung cấp các nguyên liệu thô quan trọng như gali và gecmani để sản xuất phần cứng AI.

Ấn Độ và Đông Nam Á cung cấp nguồn lao động dồi dào, giá rẻ cho việc đào tạo thuật toán AI và kiểm duyệt nội dung. Ở Trung Quốc, hơn 200 triệu công nhân hợp đồng - từ tài xế giao hàng đến nhà thiết kế đồ họa - phụ thuộc vào nền tảng hỗ trợ AI để kiếm sống. Ngược lại, dữ liệu công việc của họ được đưa vào hệ thống AI để tối đa hóa hiệu quả.

Bất chấp việc AI đang giải phóng con người khỏi những công việc khó khăn và lặp đi lặp lại, công nghệ này cũng đang tạo ra những công việc mới có giá trị thấp, tập trung chủ yếu ở khu vực Nam bán cầu. Tương tự như sự chuyển dịch công việc sản xuất có tay nghề thấp sang các nước đang phát triển trong làn sóng toàn cầu hóa vừa qua, cuộc cách mạng AI đang góp phần vào sự phân bổ việc làm không đồng đều và có khả năng làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng toàn cầu.

Trong khi Trung Quốc có thể dần dần nâng cao năng lực công nghiệp của mình trong bốn thập kỷ qua, việc cạnh tranh với sự tiến bộ của nước này trong kỷ nguyên AI ngày càng trở nên khó khăn đối với các nước đang phát triển.

Theo bà Nikkei Sun, thành viên Diễn đàn Chiến lược Quốc tế của Schmidt Futures, một tổ chức nghiên cứu công nghệ có trụ sở tại New York, sự phát triển quá nhanh AI khiến các quốc gia nhỏ hơn và kém phát triển hơn không có lộ trình rõ ràng hoặc thời gian thích hợp để xây dựng cơ sở hạ tầng và lực lượng lao động cần thiết để phát triển các hệ thống AI tiên tiến. Kết quả là họ bị mắc kẹt ở đáy chuỗi giá trị AI toàn cầu.

>> Trí tuệ nhân tạo có thể sa thải kỹ sư công nghệ?

Hội nghị thượng đỉnh An toàn AI 2023

"Người lao động ở các nước đang phát triển đang phải vật lộn với sự thay đổi kinh tế- xã hội đáng kể do AI mang lại. Họ cũng thường nhận được rất ít sự hỗ trợ từ người sử dụng lao động hoặc chính quyền địa phương. Nhiều người thấy mình trong hoàn cảnh bấp bênh hơn, hầu như không kiếm đủ tiền để tồn tại", bà nói thêm.

Thách thức chính đối với người lao động ở các nước châu Á đang phát triển là tốc độ dịch chuyển việc làm ngày càng tăng, ảnh hưởng đến việc làm trong lĩnh vực sản xuất ở các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Bangladesh và Indonesia. Nguy cơ thất nghiệp hàng loạt có thể dẫn đến bất ổn xã hội và tạo gánh nặng cho hệ thống phúc lợi quốc gia.

Trong khi các chính phủ và doanh nghiệp ở châu Á đang tìm cách nắm bắt các cơ hội kinh tế do AI mang lại, họ lại không quan tâm đầy đủ đến những rủi ro liên quan đến những thay đổi kinh tế xã hội mạnh mẽ mà AI mang lại có thể ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội của họ.

Do đó, bà Nikkei Sun cho rằng, Hội nghị thượng đỉnh về An toàn AI tiếp theo, do Hàn Quốc tổ chức vào năm 2024, sẽ tạo cơ hội tốt cho các bên liên quan ở châu Á tham gia vào cuộc đối thoại toàn cầu và mở rộng phạm vi thảo luận về rủi ro AI. Vào thời điểm quan trọng này, các quốc gia châu Á phải lên tiếng để đảm bảo lợi ích tốt nhất cho người dân của họ khi các khuôn khổ quản trị AI toàn cầu đang được hình thành.

"Để xác định những thách thức chung, các nhà hoạch định chính sách châu Á cần bắt đầu các cuộc đối thoại trong nước về những rủi ro và cơ hội do AI mang lại ở quốc gia của họ", bà cho biết; đồng thời nhận định, cần phải lắng nghe tiếng nói từ xã hội, đặc biệt là từ những người bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi AI cũng như các nhóm bị tác động mạnh mẽ. Cần phát triển các chiến lược quốc gia toàn diện, với các chính sách hướng dẫn mức độ và tốc độ mà các doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi giá trị AI toàn cầu.

Cuối cùng, AI chỉ có thể trao quyền cho con người và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nếu tốc độ áp dụng nó tương thích với sự thích ứng của con người và xã hội của từng quốc gia.