Vì sao Tổng thống Haiti bị ám sát?

CẨM ANH• 08/07/2021 11:00

Theo ông Claude Joseph, Thủ tướng lâm thời Haiti, vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise là cuộc tấn công có sự phối hợp chặt chẽ của một nhóm người được đào tạo bài bản và có vũ trang.

Tổng thống Haiti Jovenel Moise

Hiện tại, ông Joseph cho biết, tình hình an ninh của đất nước đang nằm trong sự kiểm soát của Cảnh sát Quốc gia Haiti và Lực lượng Vũ trang Haiti. “Cảnh sát đã được triển khai tới Cung điện Quốc gia và sẽ được điều động tới các khu vực khác. Tất cả các biện pháp đang được thực hiện để đảm bảo tính liên tục của nhà nước và bảo vệ quốc gia."

Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết, Mỹ đang thu thập thêm thông tin và đánh giá vụ việc. Washington gọi vụ ám sát là "một tội ác kinh hoàng". Tổng thống Joe Biden sẽ sớm nhận được báo cáo về vụ ám sát, Nhà Trắng cho biết.

Trước đó, rạng sáng ngày 7/7, Thủ tướng lâm thời Haiti Claude Joseph bất ngờ thông báo Tổng thống Haiti Jovenel Moise, 53 tuổi, đã bị ám sát trong cuộc tấn công tại nhà riêng. Theo đoạn video do những người gần nhà ông Moise ghi lại, trong nhóm tấn công, một người từ quốc gia nói tiếng Pháp đã hét lớn bằng giọng Mỹ: “DEA đây! Tất cả nằm xuống. DEA đây! Tất cả lùi lại, nằm xuống”. Dù vậy, các nguồn tin khác khẳng định nhóm tấn công không nằm trong DEA.

Ngay sau đó, người đứng đầu ngành cảnh sát Haiti Leon Charles cho biết lực lượng này đã giao chiến với các tay súng ám sát ông Moise và tiêu diệt được 4 nghi phạm; đồng thời bắt được hai trong số những kẻ tình nghi.

Giới quan sát đánh giá, trong những tháng qua, đã có rất nhiều cảnh báo đến từ các nhà quan sát rằng tình hình tại Haiti đã trở nên cực kỳ tồi tệ. Và vụ ám sát chỉ là một phần của những gì đang diễn ra. Kể từ khi ông Moise đắc cử, đã có những vấn đề liên tục xảy ra.

Lực lượng cảnh sát và pháp y Haiti thu thập bằng chứng

Bên cạnh đó, đất nước này đang phải gánh chịu sức ép lớn từ cuộc khủng hoảng do Covid-19 gây ra. Sau khi phe đối lập cáo buộc ông Moise phải chịu trách nhiệm về tình trạng hỗn loạn kinh tế ở nước này, phe đối lập đòi chọn tổng thống từ một trong số các thẩm phán của Tòa án Hiến pháp, thay vì đợi đến tổng tuyển cử dự kiến vào tháng 9. Tổng thống Moise cũng từng khẳng định sẽ chuyển giao quyền lực cho người kế nhiệm, nhưng nói rõ sẽ không từ chức trước khi kết thúc nhiệm kỳ vào năm 2022.

Theo Louis Herns Marcelin, nhà nhân chủng học văn hóa xã hội tại Đại học Miami, chuyên gia nghiên cứu về Haiti phân tích, đã có rất nhiều câu hỏi về lòng trung thành trong nội bộ chính quyền của ông Moise. Trong 4 năm Moise cầm quyền, Haiti đã thay 7 thủ tướng. Bản thân ông Moise cũng là nhân vật không lắng nghe bất kỳ ai ngoại trừ những nhóm nhỏ và một vài quan chức thân thiện xung quanh ông ấy.

“Từ lâu Haiti đã trở thành một điểm trung chuyển cocaine và tiền mặt bất hợp pháp. Nhiều khả năng, một số thành phần thuộc các băng đảng và những kẻ vận chuyển ma túy từ Colombia, Venezuela và Ecuador dường như đã có mâu thuẫn với ông Moïse và những quan chức thân cận với ông ta. Tất cả những điều đó khiến anh ta gặp nhiều rủi ro hơn”, ông Marcelin nói.

Trong thời gian tới, khoảng trống quyền lực ở Haiti có thể tạo ra nhiều không gian hơn cho các băng đảng chiếm thêm lãnh thổ. Điều này cũng có thể dẫn tới việc ngày càng nhiều người Haiti chạy trốn khỏi đất nước.

Tamara Taraciuk, phó giám đốc khu vực châu Mỹ của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đánh giá, “Cuộc khủng hoảng chính trị ngày càng gia tăng cùng mức độ bạo lực cao với việc Tổng thống Moise bị ám sát là dấu hiệu cho thấy sẽ dẫn đến một cuộc di cư lớn từ Haiti trong thời gian gần.”