Bên trong sáng kiến phát triển hạ tầng BDN của nhóm các quốc gia G7

Tại hội nghị thượng đỉnh G7 vào cuối tuần trước ở Cornwall, Anh, các nhà lãnh đạo đã nhất trí về việc xây dựng một kế hoạch đầu tư cơ sở hạ tầng mới mang tên Blue Dot Network (BDN) với trọng tâm là "tăng trưởng xanh và sạch" ở các nước đang phát triển - một kế hoạch mà nhóm các nền dân chủ giàu có hy vọng sẽ đưa ra một giải pháp nhằm thay thế cho sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc.

Thông cáo báo chí phát đi sau Hội nghị thượng đỉnh G7 cho biết các nước này sẽ "từng bước thay đổi" cách tiếp cận của họ đối với nền tảng tài chính nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển. Các chuyên gia cho rằng thành công của sáng kiến mới này nằm ở việc huy động tài chính tư nhân và đảm bảo các tiêu chuẩn xanh và phát triển bền vững.

Chuyên gia Chris Humphrey tại Overseas Development Institute (chuyên tư vấn chính sách cho Washington), cho biết "đây thực sự là một thời điểm quan trọng" khi nói đến quá trình thu hẹp khoảng cách cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển, và vị chuyên gia này ước tính cần hơn 40 nghìn tỷ USD để sáng kiến BDN có thể đạt được mục tiêu của mình

Ngoài nhu cầu kinh tế và xã hội đối với cơ sở hạ tầng và việc làm, ông Humphrey chỉ ra rằng cơ sở hạ tầng đang được áp dụng hiện nay sẽ "khóa chặt" các mô hình sử dụng năng lượng trong 50 năm tới. Ông cho biết: “nếu sáng kiến của G7 có thể giúp hướng một số dự án đó theo hướng xanh hơn, tôi nghĩ rằng điều đó sẽ mang lại rất nhiều lợi ích tiềm năng cho việc cải thiện tình trạng biến đổi khí hậu, và Trái đất sẽ phát triển theo một con đường bền vững hơn..”

G7 sẽ thành lập một lực lượng đặc nhiệm nhằm đưa ra các đề xuất thực tế vào mùa thu này. Thủ tướng Đức Angela Merkel cho biết rằng bà hy vọng G7 sẽ có thể thảo luận "các dự án cụ thể" tại hội nghị thượng đỉnh tiếp theo vào năm 2022. Và một trong những yếu tố chính của sáng kiến là thúc đẩy phương pháp tiếp cận tổng hợp giữa khu vực công và tư nhân để huy động vốn tư nhân.

Ông Matthew Goodman - Phó chủ tịch cấp cao phụ trách kinh tế tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington, ước tính vốn tư nhân giữa các nước G7 có thể lên tới hàng chục nghìn tỷ USD Mỹ tiền lương hưu và tiền bảo hiểm, và đây chính là chìa khóa cho sự thành công của sáng kiến. Trong khi đó, ông Humphreys chỉ ra rằng nhóm các nước G7 có thể học hỏi từ các phương pháp tiếp cận sáng tạo của Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng Châu Á của Trung Quốc trong lĩnh vực đầu tư này.

Mỹ đặc biệt quan tâm đến việc định khung kế hoạch G-7 như một giải pháp thay thế cho Sáng kiến BRI của Trung Quốc, được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình công bố vào năm 2013 và hiện đã có hơn 100 quốc gia thành viên. Hàng chục tỷ USD từ chương trình đã được đầu tư vào các tuyến đường thương mại và cơ sở hạ tầng, nhưng chương trình đã đi kèm với những cáo buộc về ngoại giao "bẫy nợ".

Sáng kiến BDN G7 được mô tả là có "tầm nhìn định hướng giá trị" và "tiêu chuẩn mạnh" - các khía cạnh mà nhóm các quốc gia này đang là đặc điểm riêng và độc đáo của kế hoạch. Jack Barrie và Patrick Schroder tại tổ chức tư vấn Chatham House của Anh cho biết: "Rõ ràng tính minh bạch và quản lý các khoản đầu tư là vô cùng quan trọng và nên trở thành một đặc điểm phân biệt cho thấy mọi thứ có thể được thực hiện khác biệt như thế nào so với Sáng kiến BRI." G7 cũng nhấn mạnh rằng sáng kiến này cũng cần được định hướng theo nhu cầu và phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững.

Chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương của IHS Markit Rajiv Biswas cho biết sáng kiến BDN cũng phải đặt ra các tiêu chuẩn rất cao trong các quy trình mua sắm và các chỉ số đo lường tính bền vững của nợ. Ông Biswas cho biết: “Các tiêu chuẩn dự án cơ sở hạ tầng cao này sẽ giúp huy động dòng vốn tư nhân lớn hơn khi thị trường vốn thế giới hướng tới các tiêu chuẩn ESG ngày càng cao hơn”.

Hiện còn quá sớm để nói liệu sáng kiến do G7 dẫn đầu có phải là giải pháp thay thế khả thi và hiệu quả cho Vành đai và Con đường hay không. Trong khi Mỹ muốn coi đó là một phần của cuộc cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc, Anh và các nước khác đã tránh đặc điểm này và đang tập trung vào động lực phát triển bền vững.

Trong khi Goodman coi BDN là "có tiềm năng trở thành một giải pháp thay thế" thì James Crabtree, giám đốc điều hành của Văn phòng Châu Á của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế lại không lạc qua như vậy. “Kế hoạch cơ sở hạ tầng của G-7 có vẻ đáng thất vọng, với ít chi tiết và không có tiền thực tế ngoài những hứa hẹn mơ hồ để huy động vốn từ khu vực tư nhân”, ông Crabtree nhận định, "hiện tại, Mỹ và các nước khác trong G7 đang thúc đẩy nhanh chóng việc triển khai ý tưởng của họ thành một thứ gì đó thực chất hơn với nguồn tiền lớn đằng sau nó, đồng thời liên quan đến các quốc gia Quad (Bộ tứ kim cương bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ). Nếu không, sáng kiến BRI của Trung Quốc sẽ vẫn là một cơ sở hạ tầng thống trị toàn cầu người chơi cho tương lai gần".