Cần xây dựng và hoàn thiện pháp luật về “họ sáng chế”

GIA NGUYỄN thực hiện• 16/09/2023 03:00

Mặc dù chưa được ghi nhận cụ thể trong hệ thống pháp luật, thế nhưng, với hàng loạt lợi ích có thể đem lại thì việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về “họ sáng chế” tại Việt Nam là vô cùng cần thiết…

>>Góp vốn bằng nhãn hiệu, sáng chế: Bất cập định giá tài sản

Đây là chia sẻ của Luật sư Nguyễn Thành Luân – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Việt với Diễn đàn Doanh nghiệp.

- Họ sáng chế là một thuật ngữ pháp lý được sử dụng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, liên quan đến đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp là sáng chế được các tổ chức thế giới như: Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO); Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD); Văn phòng Sáng chế Châu Âu (EPO);... ghi nhận. Vậy, họ sáng chế có vai trò như nào, thưa Luật sư?

Họ sáng chế cho phép tác giả sáng chế hay chủ sở hữu linh hoạt trong hoạt động nộp đơn đăng ký. Người nộp đơn có thể tùy theo mục đích thực tế để nộp đơn theo bộ phận, việc này giúp người nộp đơn chủ động quyết định chia đơn đăng ký đầu tiên thành nhiều phần, miễn là đơn đăng ký gốc đang chờ xử lý.

Xác định họ sáng chế được xem như một phương pháp phân tích trích dẫn bằng sáng chế, đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các bằng sáng chế thiết yếu, góp phần hữu ích cho các công ty thực hiện các chức năng quan trọng trong sự phát triển của một lĩnh vực công nghệ cụ thể. Họ sáng chế xác định từ lúc nộp đơn đăng ký không chỉ cho biết những quốc gia hoặc khu vực quốc gia của đơn sáng chế được nộp, mà còn chỉ ra các bản dịch trong đơn ở các ngôn ngữ khác nhau.Tra cứu họ sáng chế có thể giúp tìm ra cùng một sáng chế ở các ngôn ngữ cần thiết để tiết kiệm chi phí dịch thuật.

Ngoài ra, họ sáng chế đóng vai trò giúp những bên có liên quan như tác giả sáng chế, chủ sở hữu bằng độc quyền sáng chế, chuyên viên thẩm định sáng chế thuận lợi trong việc thu thập, sàng lọc và phân tích dữ liệu đối với bằng sáng chế một cách chuẩn xác, nhanh chóng nhận ra các bằng sáng chế đã được cấp trước đây có cùng nội dung hoặc có đặc điểm, tính chất và công dụng liên quan đến một sáng chế cụ thể từ bất kỳ đâu trên thế giới.

>>Bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với sáng chế xanh

- Luật sư có thể cho biết, Việt Nam hiện có những quy định pháp luật như thế nào về họ sáng chế?

Hiện nay, Việt Nam chỉ sử dụng Bảng phân loại sáng chế quốc tế (IPC) để tra cứu các sáng chế quốc tế, tìm ra những bản mô tả sáng chế thích hợp phục vụ cho việc đánh giá sáng chế. Thuật ngữ họ sáng chế hay sáng chế đồng dạng chưa được quy định cụ thể trong bất kỳ một văn bản quy phạm pháp luật nào của Việt Nam.

Thực tế, sáng chế đồng dạng được sử dụng như một công cụ để xác định tính mới, trình độ sáng tạo và tình trạng kỹ thuật của một giải pháp kỹ thuật trong quy trình cấp bằng sáng chế tại Việt Nam.

Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi, bổ sung năm 2022 quy định bổ sung tại khoản 3 và 4 Điều 114 của Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009 và 2019 có nội dung quy định việc Cục Sở hữu trí tuệ được sử dụng kết quả thẩm định nội dung đơn đăng ký sáng chế trùng với sáng chế được yêu cầu bảo hộ do cơ quan sáng chế nước ngoài thực hiện, trong quá trình đánh giá khả năng bảo hộ cho đơn đăng ký sáng chế nộp tại Việt Nam.

Họ sáng chế cho phép tác giả sáng chế hay chủ sở hữu linh hoạt trong hoạt động nộp đơn đăng ký.

Theo đó, nếu đơn sáng chế nộp ở Việt Nam có đơn sáng chế đồng dạng được nộp ở nước ngoài, Cục Sở hữu trí tuệ thường dựa trên các kết quả thẩm định của đơn sáng chế ở nước ngoài như một cơ sở quan trọng để xem xét cấp/từ chối cấp văn bằng bảo hộ cho đơn sáng chế nộp tại Việt Nam. Trong trường hợp các đơn sáng chế đồng dạng ở nước ngoài đã được cấp bằng hoặc có thông báo dự định được cấp bằng, thì trong thông báo thẩm định nội dung của đơn sáng chế Việt Nam, người nộp đơn thường được gợi ý bổ sung các kết quả thẩm định của các cơ quan sáng chế nước ngoài hoặc sửa đổi theo đơn sáng chế đồng dạng để đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam sớm được cấp văn bằng bảo hộ…

- Rõ ràng, việc xác định họ sáng chế tại Việt Nam là vô cùng cần thiết, vì vậy, việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về họ sáng chế là tất yếu, thưa Luật sư?

Đúng vậy, cần định nghĩa thuật ngữ họ sáng chế hoặc sáng chế đồng dạng trong các văn bản quy phạm pháp luật để hoàn thiện hệ thống pháp luật trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ nói chung và sáng chế nói riêng.

Đồng thời, cần quy định về phân loại họ sáng chế và nội dung hướng dẫn chi tiết trong các văn bản dưới luật. Trong đó, có thể được phân loại thành 2 loại: Họ đơn giản là tập hợp các đơn đăng ký sáng chế có cùng nội dung kỹ thuật hay kết hợp bất kỳ ứng dụng nào có chủ đề phù hợp; Họ mở rộng là tập hợp các đơn đăng ký sáng chế có nội dung kỹ thuật tương tự hay kết hợp bất kỳ ứng dụng nào có chủ đề tương tự, có thể bao gồm các sáng chế khác nhau. Và nên xem xét quy định thực hiện phân loại họ sáng chế như một điều kiện tiên quyết trong quy trình cấp bằng bảo hộ sáng chế, tránh những rủi ro về việc trùng bằng sáng chế, dẫn đến những tranh chấp về sau.

Ngoài ra, pháp luật về sáng chế của quốc gia nên quy định tính thống nhất của sáng chế đối với bất kỳ lĩnh vực đơn xin cấp bằng sáng chế nào thông qua việc xây dựng một cơ sở dữ liệu đầy đủ...

Ngoài ra, pháp luật về sáng chế của quốc gia nên quy định tính thống nhất của sáng chế đối với bất kỳ lĩnh vực đơn xin cấp bằng sáng chế nào thông qua việc xây dựng một cơ sở dữ liệu đầy đủ. Dữ liệu này cần thiết phải công bố chính thức trên ít nhất một trang thông tin điện tử như: Trang thông tin của Cục Sở hữu trí tuệ, Cổng
thông tin điện tử của Bộ Khoa học và Công nghệ...

- Trân trọng cảm ơn Luật sư!