Đấu thầu chọn nhà đầu tư – Ngăn chặn tình trạng phát triển ồ ạt điện mặt trời

Theo đó, Bộ Công Thương đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị liên quan để hoàn thiện Dự thảo lần 4 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án điện mặt trời (ĐMT), sớm trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt. Quyết định này khi được ban hành sẽ thay thế một phần Quyết định 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển ĐMT vốn đã hết hiệu lực từ ngày 31/12/2020.

Đáng chú ý, trong dự thảo lần này, việc phát triển dự án điện ĐMT sẽ thực hiện theo hình thức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư để xác định giá phát điện cho các dự án ĐMT tại Việt Nam, từ đó, cơ chế giá cố định (giá FIT) thực hiện nhiều năm trước đó sẽ được bãi bỏ.

Cụ thể, theo Điều 3 dự thảo Quyết định, cơ quan soạn thảo đề xuất, định kỳ trước ngày 30/9 hàng năm, Bộ Công Thương có trách nhiệm tổ chức xây dựng và ban hành khung giá phát ĐMT để áp dụng cho dự án vận hành thương mại vào những năm tiếp theo. Nhà đầu tư được cấp thẩm quyền chấp thuận thực hiện dự án đầu tư hoặc nhà đầu tư trúng thầu thực hiện đàm phán giá điện với bên mua để xác định giá điện áp dụng cho dự án ĐMT tại điểm đấu nối trên cơ sở khung giá ĐMT theo phương pháp xác định giá phát điện và hợp đồng bán điện mẫu do Bộ Công Thương quy định.

Bên cạnh đó, giá điện áp dụng đảm bảo nguyên tắc: giá điện đề xuất bằng tiền Việt Nam (đồng/kWh); phương pháp xác định giá điện và thời gian áp dụng phù hợp quy định về phương pháp xác định giá điện do Bộ Công Thương ban hành.

Căn cứ vào khung giá phát ĐMT được Bộ Công Thương ban hành, trong hồ sơ dự thầu (HSDT), nhà đầu tư đề xuất tỷ lệ giảm giá bán điện tối thiểu so với giá trần tại khung giá phát điện. Tỷ lệ giảm giá tối thiểu đề xuất đã phải bao gồm thư giảm giá và các điều chỉnh sai sót, sai lệch (nếu có). Nhà đầu tư đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và có đề xuất tỷ lệ giảm giá nhiều nhất so với giá trần được xếp hạng thứ nhất và được kiến nghị lựa chọn trúng thầu.

Thông tin với báo chí, TS Ngô Đức Lâm - nguyên Viện phó Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) phân tích: “Giai đoạn trước, để khuyến khích chuyển đổi nhu cầu sử dụng điện sang năng lượng điện tái tạo, Nhà nước đưa ra giá mua điện tương đối cao, từ đây, người người, nhà nhà chuyển qua lắp đặt ĐMT để hưởng giá ưu đãi. Tuy nhiên hiện nay ĐMT đã phát triển nhiều, thậm chí ồ ạt, gây nhiều hệ lụy tiêu cực về đường truyền tải. Việc tổ chức đấu thầu các dự án vừa phù hợp với cơ chế thị trường, vừa là biện pháp tốt để điều tiết thị trường, đưa ĐMT phát triển đúng hướng một cách có kiểm soát”.

Theo TS Ngô Đức Lâm, việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư sẽ mang đến nhiều tác động cho thị trường ở 2 phương diện: giá và chất lượng, muốn đấu thầu sẽ phải xây dựng bộ tiêu chuẩn căn bản về công nghệ, trình độ, chất lượng... Hội đồng đấu thầu sẽ là cơ quan đánh giá, đơn vị nào chất lượng tốt hơn, đảm bảo kỹ thuật, tiến độ, thời gian tối ưu hơn thì được chọn. Cùng với đó, cuộc cạnh tranh về giá cũng góp phần thiết lập mặt bằng giá thấp hơn, hợp lý hơn, phù hợp với nhu cầu thị trường.

“Về nguyên tắc, công tác đấu thầu phải thực hiện đúng theo Luật Đấu thầu, đảm bảo tính công bằng, minh bạch, cuối cùng mang lại giá trị tốt nhất cho xã hội, tuy nhiên, cũng giống như các công trình hạ tầng, đường sá, đất đai... khó có thể tránh khỏi những tiêu cực, sai sót. Để thành công đấu thầu các dự án ĐMT mái nhà, sau đó mở rộng ra tất cả các dự án ĐMT khác, cần có thời gian để theo dõi, ghi nhận góp ý, điều chỉnh và hoàn thiện dần về mặt pháp lý”, TS Lâm nêu quan điểm.

Đồng tình với quan điểm trên, PGS.TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cũng cho rằng, đấu thầu giá ĐMT giúp ngăn tình trạng phát triển ồ ạt dẫn tới tắc nghẽn lưới truyền tải như vừa qua. Thông qua cơ chế này, chúng ta chọn được nhà đầu tư uy tín, đảm bảo dự án thành công cao hơn và tránh những rủi ro dễ xảy ra về chất lượng, môi trường trong tương lai.