Đấu thầu, đấu giá: “Sân chơi” vẫn chưa công bằng

“Chốt chặn” nhà thầu

Các “chiêu thức” mà đơn vị mời thầu thường sử dụng để loại đối thủ là: dùng địa chỉ “ma” bán hồ sơ mời thầu (HSMT); thông báo hồ sơ đã hết đang chờ photo nhằm kéo dài thời gian đến khi doanh nghiệp mua được hồ sơ thì không còn thời gian “bóc tách” kịp để tham gia dự thầu…

Từ khi thực hiện quy định của Chính phủ về đấu thầu qua mạng thì chiêu thức loại đối thủ của bên mời thầu chủ yếu là đặt ra các điều kiện "như chỉ định thầu vì chỉ có duy nhất nhà thầu đó mới đáp ứng được yêu cầu bên mời thầu.

Một ví dụ điển hình là vụ “lùm xùm” đấu thầu mua sắm thiết bị y tế tại Bệnh viện Mắt TP.HCM mà Báo DĐDN vừa nhận được đơn phản ánh của các nhà thầu tham gia gói thầu này.

Gói thầu “Mua sắm thủy tinh thể nhân tạo đơn tiêu sử dụng trong 06 tháng năm 2020” phát hành theo Quyết định số 77/QĐ-BVM ngày 10/02/2020 của Chủ đầu tư là Bệnh viện Mắt TP. Hồ Chí Minh. Giá gói thầu 150,915 tỷ đồng (bao gồm thuế và các chi phí liên quan). Bộ hồ sơ có 119 trang, mặc dù nhiều ý kiến thắc mắc của các đơn vị tham dự đầu thầu chưa được làm rõ nhưng gói thầu vẫn mở vào chiều 09/3/2020 y như dự kiến.

Theo đơn phản ánh của Công ty Cổ phần Thiết bị y tế Minh Châu: HSMT của đơn vị này yêu cầu hợp đồng tương tự mà nhà thầu đã cung cấp (trúng thầu) thủy tinh thể nhân tạo đơn tiêu cho bệnh viện công lập, cơ sở y tế công lập hoặc các đơn vị công lập có chức năng mua sắm tập trung cho ngành y tế là hạn chế nhà thầu (xét theo từng phần dự thầu). Điều đáng nói hơn là đơn vị mời thầu đã đưa ra thông số kỹ thuật của hàng hóa rất chi tiết và đúng thông số mà chỉ có nhà sản xuất đó mới đáp ứng giống như chỉ định thầu là không đúng quy định pháp luật về đấu thầu.

Công văn của Công ty Cổ phần Thiết bị y tế Minh Châu liệt kê 11 loại hàng hóa cụ thể có số lượng mời thầu nhiều. Đó là: “Với STT 1, ngoài thủy tinh thể Sensar của hãng Johson& Johnson/Abott/Amo không có thủy tinh thể khác đáp ứng; thông số kỹ thuật trong Hồ sơ mời thầu nhằm chỉ định cho thủy tinh thể Sensar (…) Với STT 15, ngoài thủy tinh thể CT Lucia 601PY của hãng CarlZeiss Meditec không có thủy tinh thể khác đáp ứng; thông số kỹ thuật trong Hồ sơ mời thầu nhằm chỉ định cho thủy tinh thể CT Lucia 601PY. Với STT 18, ngoài thủy tinh thể Micropure 123 của hãng Physiol không có thủy tinh thể khác đáp ứng; thông số kỹ thuật trong Hồ sơ mời thầu nhằm chỉ định cho thủy tinh thể Micropure 123. Với STT 21, ngoài thủy tinh thể Teenies 1 của hãng Johson&Johnson/Abott/Amo thì không có thủy tinh thể khác đáp ứng; thông số kỹ thuật trong Hồ sơ mời thầu nhằm chỉ định cho thủy tinh thể Teenies 1”.

Trong khi đó, quy định tại khoản 2 Điều 12 Nghị định 63/2014/NĐ-CP: “Hồ sơ mời thầu không được nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng”. Chỉ thị số 47/CT-TTg ngày 27/12/2017 của Chính phủ về việc chấn chỉnh công tác đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước, tại Mục 1, 5 về xây dựng hồ sơ mời thầu/hồ sơ yêu cầu: “Khi xây dựng yêu cầu về kỹ thuật không được đưa ra các điều kiện nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng”.

Tương tự như vậy, trước đó như Báo DĐDN cũng đã nhận được đơn phản ánh của nhiều doanh nghiệp xây dựng tại TP.Cần Thơ phản ánh: Gói thầu sửa chữa Trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Thới Lai và xây dựng 2 phòng học tại trường mầm non Trường Thành của Ban Quản lý dự án và Phát triển quỹ đất huyện Thới Lai cũng đã tự đặt ra những điều kiện sai luật gây khó khăn cho doanh nghiệp như bắt buộc doanh nghiệp dự thầu phải từng làm qua công trình giáo dục (DĐDN có phản ánh), tuy nhiên, cho tới nay Báo và nhà thầu vẫn không nhận được ý kiến phản hồi của đơn vị mời thầu và gói thầu này cũng “vô tư” mở như dự kiến, bất chấp dư luận.