LOGISTICS VÙNG ĐÔNG NAM BỘ: Hiện đại hóa Hải quan, thúc đẩy liên kết

>>> LOGISTICS VÙNG ĐÔNG NAM BỘ: Phát huy 3 cực tăng trưởng quan trọng của Vùng

Diễn đàn Liên kết phát triển logistics – Động lực tăng trưởng kinh tế vùng Đông Nam Bộ do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI); UBND Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu chỉ đạo, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, Hiệp Hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) và Sở Công Thương Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu phối hợp tổ chức tại Trung tâm Hội nghị Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu diễn ra ngày 08/09/2023.

Tham luận cùng Diễn đàn, đại diện Tổng cục Hải quan cho biết, tại quy hoạch tổng thể quốc gia đối với vùng Đông Nam Bộ, Nghị quyết số 81/2023/QH15 đã xác định Định hướng phát triển vùng và liên kết vùng; Phát triển các vùng động lực, cực tăng trưởng quốc gia; Phát triển các hành lang kinh tế; Định hướng phát triển không gian biển; Định hướng phát triển hạ tầng kỹ thuật cấp quốc gia nâng cấp, xây dựng các cảng biển cửa ngõ có chức năng trung chuyển container quốc tế. 

Có thể khẳng định những định hướng phát triển logistics tạo động lực tăng trưởng kinh tế vùng Đông Nam Bộ đã được định hướng và thể chế hóa hóa đầy đủ, toàn diện trong các văn bản cấp cao nhất của Đảng và Quốc Hội. Tuy nhiên, để các định hướng và quy hoạch được triển khai hiệu quả trong thực tiễn rất cần phải có sự vào cuộc, chung tay vào cuộc thực hiện một cách quyết liệt, đồng bộ, toàn diện của các cấp, các ngành và cộng đồng doanh nghiệp. Bên cạnh việc đầu tư, phát triển hạ tầng cứng đồng bộ để tạo thuận lợi và liên kết hiệu quả trong phát triển dịch vụ logistics trên nền tảng khai thác, tối ưu các lợi thế (đường bộ, đường sắt, đường không, đồng sông, đường biển) của các tỉnh vùng Đông Nam Bộ, các hoạt động liên kết phát triển hạ tầng mềm cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng.

Hạ tầng mềm ở đây chính là việc thực hiện thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp đặc biệt là trong lĩnh vực có liên quan đến hoạt động logistics ví dụ như hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá, liên kết phát triển các khu công nghiệp. Phát triển hạ tầng mềm tức là đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính; đẩy mạnh liên thông trong cải cách, thực hiện thủ tục hành chính giữa các tỉnh, thành phố trong vùng, trong đó có thủ tục hành chính của cơ quan Hải quan. Định hướng này bao gồm đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động quản lý nhà nước trên địa bàn để xây dựng “chính quyền điện tử”, “chính quyền số”, từng bước hình thành và phát triển hệ sinh thái số phục cụ cho hoạt động quản lý nhà nước trong đó có hoạt động logistics trên địa bàn nói riêng và cả nước nói chung.

Đối với lĩnh vực quản lý nhà nước về Hải quan, vùng Đông Nam Bộ thuộc địa bàn quản lý nhà nước về Hải quan của các Cục Hải quan: thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Phước và Tây Ninh. Đây là những Cục Hải quan lớn, có vai trò quan trọng trong thúc đẩy phát triển thương mại xuyên biên giới của Việt Nam. Đóng góp rất lớn và quan trọng vào nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước cho ngành Hải quan.

Về kim ngạch xuất nhập khẩu làm thủ tục tại các cục hải quan địa phương thuộc vùng Đông Nam Bộ: Năm 2022 Cục Hải quan Tp. Hồ Chí Minh đạt kim ngạch xuất nhập khẩu với 129,73 tỷ USD và là một trong 3 đơn vị có kim ngạch xuất nhập khẩu hơn 100 tỷ USD. Các đơn vị có kim ngạch xuất nhập khẩu lớn khác với quy mô hàng chục tỷ USD như: Cục Hải quan Bình Dương với 49,06 tỷ USD; Cục Hải quan Đồng Nai với 39,36 tỷ USD; Cục Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu với 21,13 tỷ USD.

>>> LOGISTICS VÙNG ĐÔNG NAM BỘ: Gỡ "điểm nghẽn" trong chuỗi hoạt động

Tiếp tục phát triển bền vững các kết quả đã đạt được, đẩy mạnh phát triển và hiện đại hóa ngành Hải quan toàn diện trên mọi lĩnh vực nhằm phục vụ ngày càng tốt hơn cho cộng đồng doanh nghiệp thực hiện thương mại xuyên biên giới, Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 628/QĐ-TTg ngày 20/5/2022. Theo đó, mục tiêu tổng quát của Chiến lược là “Xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu trong thực hiện Chính phủ số, với mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh. Nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục hải quan, quản lý hải quan. Quản lý thu thuế đối với hoạt động xuất nhập khẩu hiệu quả. Tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch và vận tải hợp pháp qua biên giới, tạo môi trường xuất nhập khẩu minh bạch, công bằng, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, góp phần đảm bảo an ninh, an toàn xã hội và bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia”.

Chiến lược phát triển Hải quan đã xác định nhiều giải pháp mạnh sẽ góp phần thúc đẩy liên kết vùng, thúc đẩy sự tăng trưởng, phát triển không gian kinh tế -xã hội, phát triển hành lang kinh tế… theo Nghị quyết 81/2023/QH15 (trong đó có vùng Đông Nam Bộ). Từ những giải pháp này khi được triển khai thực hiện sẽ góp phần thúc đẩy phát triển thương mại xuyên biên giới nói chung và của vùng Đông Nam Bộ nói riêng đang được đánh giá là vùng kinh tế năng động nhất cả nước, từ đó góp phần thúc đẩy liên kết phát triển dịch vụ logistics tạo động lực tăng trưởng kinh tế cho Vùng.

Một số giải pháp cụ thể đặt ra trong Chiến lược phát triển Hải quan đang và sẽ được triển khai thực hiện trong toàn ngành Hải quan trong giai đoạn hiện nay và thời gian tới có tác động tích cực và trực tiếp đến cộng đồng doanh nghiệp, đến hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghệp có thể kể đến:

Thứ nhất, tái thiết kế hệ thống quy trình thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan làm cơ sở để xây dựng mô hình Hải quan số theo kiến trúc Chính phủ số, Hải quan thông minh theo khuyến nghị của WCO với mức độ số hóa ngày càng cao.

Thứ hai, triển khai mô hình quản lý biên giới hải quan tập trung đảm bảo cơ quan Hải quan có thể giám sát, kiểm soát hàng hóa từ đầu vào các nguồn nguyên liệu đến khi đưa vào sản xuất, chế biến, vận chuyển từ nước xuất khẩu đến nước nhập khẩu.

Thứ ba, triển khai hải quan xanh, khuyến khích và thúc đẩy hoạt động thương mại hướng tới phát triển bền vững theo mô hình nền kinh tế tuần hoàn thông qua việc triển khai hiệu quả các điều ước quốc tế về bảo vệ môi trường và động vật hoang dã mà Việt Nam đã ký kết, có những biện pháp khuyến khích doanh nghiệp xuất nhập khẩu thực hiện các giải pháp theo mô hình nền kinh tế tuần hoàn.

Thứ tư, xây dựng tổ chức bộ máy Hải quan 03 cấp (cấp Tổng cục, cấp Vùng và cấp Chi cục) theo hướng tinh gọn, giảm đầu mối trung gian, đảm bảo hoạt động hiệu lực, hiệu quả đáp ứng yêu cầu quản lý theo mô hình nghiệp vụ hải quan tập trung và quản lý Biên giới thông minh.

Thứ năm, tổ chức hoạt động của bộ máy theo hướng Hải quan Vùng. Việc tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ hải quan theo hướng tập trung theo phương thức điện tử. Việc kiểm tra thực tế, giám sát hàng hóa, theo dõi quản lý hoạt động nhập khẩu hàng hóa cơ bản được giao cho Chi cục Hải quan cửa khẩu hoặc Chi cục Hải quan quản lý địa bàn nơi doanh nghiệp có cơ sở sản xuất thực hiện.

Tại các Cục Hải quan vùng Đông Nam Bộ, Tổng cục Hải quan đã phê duyệt kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hoá các Cục Hải quan đến năm 2025. Theo đó, mục tiêu tổng quát tại kế hoạch của các Cục Hải quan luôn được xác định là xây dựng Cục Hải quan tỉnh, thành phố chính quy, hiện đại, là một trong những đơn vị dẫn đầu các cơ quan nhà nước trên địa bàn quản lý nhà nước về hải quan trong thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính; từng bước triển khai hải quan số hướng tới hải quan thông minh; tự động hoá trong thực hiện thủ tục hải quan trên môi trường hải quan quan số, cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN…Các kế hoạch cũng đã đặt ra các chỉ tiêu phấn đấu, giải pháp và hoạt động cụ thể nhằm đạt được mục tiêu đặt ra.

Việc xây dựng, triển khai các kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hoá Cục Hải quan tỉnh, thành phố đến năm 2025 cùng với việc thực hiện Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030 sẽ góp phần quan trọng vào thúc đẩy và phát triển thương mại xuyên biên giới của vùng Đông Nam Bộ, góp phần thu hút đầu tư trên địa bàn vùng. Đây là cơ hội quan trọng đồng thời cũng là sự đóng góp rất lớn cho phát triển và liên kết phát triển dịch vụ logistics vùng Đông Nam Bộ từ đó tạo động lực thúc đẩy phát triển vùng Đông Nam Bộ theo định hướng và quy hoạch và TW và Quốc Hội đã đề ra.