Cơ chế chia sẻ rủi ro dự án PPP được điều chỉnh thế nào?

Ông Uông Chu Lưu - Phó Chủ tịch Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn của dự thảo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), tại phiên họp 44 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, sáng 20/4.

Ông Uông Chu Lưu dẫn ý kiến chuyên gia cho thấy, kinh nghiệm quốc tế đều có sự chia sẻ trong PPP. Tăng thu chia sẻ 50%-50% thì hụt thu, thất thu do lỗi khách quan và chủ quan của Nhà nước (như điều chỉnh quy hoạch, chính sách làm ảnh hưởng) thì cũng cần theo tinh thần chia sẻ như nhau.

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, đây là một dự án luật khó, vì nó vừa phải đảm bảo quy định chặt chẽ, tránh bị lạm dụng, vừa phải tạo ra cơ chế thu hút đầu tư tư nhân vào các lĩnh vực, các dự án quan trọng. Đặc biệt, về cơ chế "ăn chia", một số ĐBQH khi thảo luận tại kỳ họp trước cho rằng nhà đầu tư tư nhân khi tham gia đầu tư thì phải “lời ăn, lỗ chịu”.

Tuy nhiên, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ chế chia sẻ phần tăng, giảm doanh thu được áp dụng cho tất cả các dự án PPP, bảo đảm tính công khai, minh bạch và sự công bằng, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và doanh nghiệp dự án PPP.

Theo đó, tỉ lệ chia sẻ rủi ro và lợi nhuận được xác định là 50%-50%. Cụ thể, khi doanh thu thực tế chỉ đạt 75% doanh thu trong phương án tài chính trở xuống, với các dự án đủ điều kiện, Nhà nước bắt đầu xem xét, tính toán việc chia sẻ phần giảm doanh thu.

Khi doanh thu thực tế đạt từ 125% doanh thu trong phương án tài chính trở lên, Nhà nước bắt đầu xem xét, yêu cầu nhà đầu tư chia sẻ phần tăng doanh thu. Tuy nhiên, ông Hiển lưu ý,  rủi ro chỉ được chia sẻ với điều kiện dự án bị tác động khi Nhà nước thay đổi chính sách, tức là lỗi thuộc về Nhà nước.

Cho ý kiến về vấn đề này, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc thì cho biết, nhìn chung các quy trình còn chặt hơn cả đầu tư công, trong khi trách nhiệm Nhà nước thanh toán thế nào lại không nói đến. “Nhà đầu tư thi công xong lại chạy xin hoặc chờ thanh toán. Nhà nước phải cam kết thì nhà đầu tư mới yên tâm, nếu không họ sợ không dám làm. Xin thanh toán được mệt lắm”, ông Phúc nói.

Về điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án PPP, dự thảo luật thiết kế hai phương án. Các ý kiến trong Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, để hạn chế việc phải điều chỉnh chủ trương đầu tư nhiều lần và tránh thủ tục phức tạp, kéo dài, dự thảo Luật quy định trường hợp thay đổi tăng tổng mức đầu tư từ 10% trở lên thì mới phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án PPP. Tuy nhiên, cần có trần điều chỉnh là bao nhiêu để đảm bảo chặt chẽ.

Quy định này nhằm quản lý chặt chẽ dự án, tránh tình trạng lách luật (cố tình lập dự án với tổng mức đầu tư thấp, sau khi được phê duyệt lại điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư), tăng trách nhiệm của cơ quan, tổ chức lập, trình dự án PPP và cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, đồng thời phù hợp với quy định tại Luật Đầu tư công.

Ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật nhấn mạnh, dự án luật này liên quan đến nhà đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài và kinh nghiệm cho thấy có trường hợp vướng mắc trong việc áp dụng pháp luật, do đó nếu không quy định thì có thể xảy ra tranh chấp, khi đó khó giải quyết.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đánh giá, việc đảm bảo thống nhất của hệ thống luật là nguyên tắc hàng đầu. Song cần có quy định đặc thù để triển khai PPP một cách hợp ý, thu hút được đầu tư với điều kiện phải chỉ rõ cái nào là đặc thù và khi đó áp dụng luật nào, dẫn chiếu cụ thể. “Nếu quy định không chặt thì suốt ngày đi hầu kiện, chúng ta có những bài học rồi, phải ghi cụ thể nếu có áp dụng thì khoản nào, điều nào. Do đó phải rà soát thật kỹ, mất thời gian cũng phải rà”, ông Hiển nhấn mạnh.