Sửa Luật Phá sản: Cần ưu tiên quyền tự quyết của doanh nghiệp

Luật Phá sản năm 2014 là đạo luật quan trọng góp phần hoàn thiện cơ sở pháp lý cho nền kinh tế thị trường theo tinh thần của Hiến pháp năm 2013 và thể chế hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng về cải cách tư pháp.

Luật này ra đời đã khắc phục được những hạn chế, vướng mắc từ thực tiễn, với việc quy định tiêu chí rõ ràng, cụ thể hơn để xác định doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán; bổ sung chế định Quản tài viên và doanh nghiệp quản lý, thanh lý tài sản; bổ sung thủ tục giải quyết phá sản rút gọn đối với các doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tiền, tài sản khác để nộp lệ phí phá sản, tạm ứng chi phí phá sản, chi phí phá sản… từ đó, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã, người lao động, các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, góp phần lành mạnh hóa nền kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tuy nhiên, trải qua hơn 10 năm đi vào thực tiễn, Luật Phá sản năm 2014 đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, vì vậy, việc xây dựng Luật Phá sản (sửa đổi) nhằm tạo hành lang pháp lý thuận lợi để doanh nghiệp, hợp tác xã phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh; tuyên bố phá sản và thanh lý kịp thời những doanh nghiệp, hợp tác xã không còn khả năng phục hồi. Giải quyết vụ việc phá sản hiệu quả, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia thủ tục, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Cụ thể, Dự thảo Luật (sửa đổi) đã xây dựng, hoàn thiện thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã; Xây dựng thủ tục phục hồi rút gọn, thủ tục phá sản rút gọn; Xây dựng thủ tục tố tụng điện tử giải quyết vụ việc phá sản; Hoàn thiện nhiệm vụ, quyền hạn của Quản tài viên, người tiến hành thủ tục phá sản, người tham gia thủ tục phá sản; Hoàn thiện trình tự, thủ tục giải quyết vụ việc phá sản để khắc phục những vướng mắc, bất cập và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Nhất trí cao định hướng ưu tiên quá trình phục hồi của doanh nghiệp khi chưa tiến hành quy trình phá sản, tuy nhiên, góp ý Dự thảo Luật này, một số ý kiến cho rằng, cần ưu tiên quyền tự quyết của doanh nghiệp trong giai đoạn phục hồi trước phá sản.

Tham gia góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi) từ thực tế của doanh nghiệp, đại biểu Nguyễn Thành Nam – Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ cho rằng, cần ưu tiên quyền tự quyết của doanh nghiệp trong giai đoạn phục hồi trước phá sản. Phương án phục hồi sản xuất, kinh doanh phải là của doanh nghiệp (người quản lý và các cổ đông), không thể do các chủ nợ xây dựng và quyết định tại hội nghị chủ nợ như quy định hiện nay tại dự thảo Luật.

“Đây là một thẩm quyền của doanh nghiệp đã được quy định trong Luật Doanh nghiệp. Thực tế cũng cho thấy, nếu cần tiền thì cổ đông sẽ là người đầu tiên rót tiền vào “cứu” doanh nghiệp, chứ không phải chủ nợ cứu”, đại biểu Nguyễn Thành Nam chia sẻ.

Tham gia góp ý, để bảo đảm hiệu quả của thực hiện phục hồi, nhiều ý kiến cũng đề nghị tiếp tục rà soát, học tập kinh nghiệm từ soạn thảo Luật Doanh nghiệp để quy định cá thể hóa trách nhiệm của doanh nghiệp, không quy định chung chung kiểu “doanh nghiệp có trách nhiệm” như tại Dự thảo Luật.

Đánh giá cao nội dung mới về một số nội dung tại Dự thảo Luật (sửa đổi), đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và Tài chính - Phan Đức Hiếu cũng cho rằng, nhiều quốc gia trên thế giới coi phá sản là một hoạt động bình thường của quá trình kinh doanh, thậm chí hiểu phá sản theo nghĩa phục hồi là chính, chấm dứt cái này để chuyển sang cái kia. Tuy nhiên, trong văn hoá Việt Nam, phá sản vẫn bị coi là xấu, là thất bại. Do đó, rất cần bổ sung chế định về phục hồi doanh nghiệp khi sửa đổi Luật Phá sản.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là nên xác định phá sản và phục hồi là hai công đoạn tách bạch hay phục hồi thực chất là một công đoạn trong quá trình phá sản của một doanh nghiệp, hợp tác xã?

Đại biểu Phan Đức Hiếu bày tỏ, nghiêng về phương án coi phục hồi là một công đoạn của phá sản; đồng thời đề nghị, cần thiết kế Dự thảo Luật theo hướng: nếu phục hồi không thành công thì phải “kích hoạt” quá trình phá sản.

“Trên thực tế, tồn tại rất nhiều doanh nghiệp “xác sống”, bản chất đã rơi vào phá sản từ lâu nhưng vẫn tiếp tục hoạt động lay lắt để được hưởng cơ chế, chính sách, mặt bằng... gây tổn hại đến lợi ích quốc gia”, đại biểu Phan Đức Hiếu nhấn mạnh.

Được biết, dù chưa được đưa ra sửa toàn diện, tuy nhiên, tại Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Luật Phá sản cũng được đề xuất sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung quan trọng và theo Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, tại phiên họp ngày hôm nay 26/5, Quốc hội sẽ tiến hành thảo luận tại hội trường về Dự án Luật này.