AI và tương lai của lao động

>> “Ẩn họa” từ tư bản dữ liệu

Một thập kỷ gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) là thuật ngữ trở nên phổ biến, khi hàng loạt sản phẩm giúp cụ thể hóa AI như chatGPT ra đời, có thể viết lách, “suy nghĩ”, “tư duy”,…làm dấy lên lo ngại AI sẽ dần dần chiếm lĩnh công việc của con người.

Nhà vật lý thiên văn thiên tài người Anh, Stephen Hawking từng dự báo, những AI mới và thông minh hơn sẽ xuất hiện, nhanh chóng tạo ra những cỗ máy ngày càng thông minh hơn, cuối cùng sẽ vượt qua chúng ta!

Lịch sử phát triển khoa học công nghệ chứng kiến hàng vạn phát minh được đánh giá “thay đổi lịch sử loài người”. Sự ra đời của chiếc máy hơi nước cuối thế kỷ 17 chuyển toàn bộ nền sản xuất thủ công sang công trường đại công nghiệp.

Cùng với đó là quá trình đào thải lao động một cách khủng khiếp, một chiếc máy hơi nước lúc mới ra đời có thể góp phần “sa thải” hàng chục nhân công; kế đến động cơ dùng nhiên liệu hóa thạch ra đời trực tiếp tranh giành công việc với lao động chân tay.

Máy tính xuất hiện, công việc tính toán, lập hồ sơ, xử lý tài liệu, lưu trữ, truy xuất,…hoàn toàn không do con người “trực tiếp” tác nghiệp. Có thể thấy rằng, suốt tiến trình hiện đại hóa, cơ khí hóa trên toàn cầu, dù máy móc ngày một tinh vi, đa nhiệm nhưng chưa bao giờ máy móc khiến con người lo sợ.

Ngược lại, hệ sinh thái kinh tế công nghệ cho ra đời hàng nghìn công việc mới mà trước đó loài người chưa hề có khái niệm. Ví dụ, nghề bảo trì, sửa chữa, nghiên cứu, chế tạo thiết bị máy móc (R&D); lập trình viên, kỹ thuật viên,…

Vậy, với AI sẽ thế nào? Đây là một ngành khoa học bắt nguồn từ khoa học máy tính, toán học, tâm lý học và khoa học thần kinh, nhằm mục đích tạo ra những cỗ máy bắt chước các chức năng nhận thức của con người như học tập và giải quyết vấn đề.

AI bị đang bị thổi phồng quá mức! Ví dụ, những câu trả lời của chatGPT chỉ ở dạng tư duy thấp, sai cấu trúc ngữ pháp và nhiều khi vô thưởng vô phạt. Đấy không phải là kết quả tư duy logic hệ thống mà con người cần đến để nắm bắt bản chất của sự vật hiện tượng.

Nếu chúng ta chiếu phim hoạt hình Tom và Jerry cho một AI được trang bị mạng “noron thần kinh ở mức độ sâu”, AI có thể nhận biết các hành động rượt đuổi, đánh nhau và đưa ra kết luận, nhưng AI không thể hiểu ý nghĩa của đoạn phim.

Tương tự, trong chẩn đoán y học bệnh ung thư, AI chỉ cho kết quả đúng khi bác sĩ “nạp” vào hệ thống nhiều kết quả chính xác cùng một loại bệnh. Quá trình này sẽ được lặp đi lặp lại, tinh chỉnh cho đến khi hầu hết các câu trả lời khớp với câu trả lời đúng của AI.

>> Mỹ- Trung Quốc và sự trớ trêu của Facebook, Tiktok

Như vây, AI sẽ chỉ tiến bộ sau khi sự hiểu biết của con người tiến bộ, sự am hiểu của con người đến đâu thì AI chỉ dừng lại ở mức đó. Sự “suy nghĩ’ của AI chỉ dựa trên dữ liệu con người cung cấp cho chúng.

Lo ngại AI thông minh hơn con người, tranh giành công việc của con người chỉ ở tương lai xa vời. Lao động với bản chất hao phí sức lực, cấu thành giá trị hàng hóa, giá thành sản phẩm vẫn là đặc quyền của “CON NGƯỜI”.

Thông qua lao động, con người tiến bộ không ngừng, tự nhiên được cải tạo, xã hội ngày càng hoàn thiện. Lao động tạo ra lịch sử, hướng tới tương lai; sự phát triển ấy là đa chiều kích. AI chỉ là cỗ máy do con người dựng lên mà thôi!