Các công ty Trung Quốc “lách” hạn chế xuất khẩu của Mỹ

>>>Quan hệ Mỹ - Trung đang “tan băng”

Đó là những nhận định theo một Báo cáo thường niên dài 741 trang mới đây của Ủy ban đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ - Trung.

Trong báo cáo đã chỉ ra các lỗ hổng từ đạo luật hạn chế xuất khẩu tháng 10 năm 2022 của Mỹ, nhằm thắt chặt quyền truy cập của các nhà sản xuất chip Trung Quốc vào các công cụ của Mỹ trong công nghệ sản xuất chip tiên tiến ở nút 14 nanomet trở xuống.

Các hạn chế, được thiết kế để ngăn chặn dòng công nghệ quan trọng cho sản xuất chất bán dẫn tiên tiến, đã bộc lộ một lỗ hổng đáng kể. Các nhà nhập khẩu có thể yêu cầu sử dụng thiết bị trên dây chuyền sản xuất cũ, làm phức tạp quá trình xác minh và khiến các hạn chế kém hiệu quả hơn dự định. Điều này làm dấy lên mối lo ngại về tính hiệu quả rộng hơn của các biện pháp nhằm bảo vệ công nghệ nhạy cảm của Mỹ.

Chẳng hạn, gã khổng lồ viễn thông Huawei, mặc dù nằm trong danh sách hạn chế thương mại từ năm 2019, nhưng đã cố gắng sản xuất thành công chip 7 nanomet cho điện thoại thông minh Mate 60 Pro của mình tại nhà sản xuất chip hàng đầu Trung Quốc, SMIC. Điều này cho thấy các thực thể Trung Quốc vẫn có thể tìm cách khai thác lỗ hổng trong kiểm soát xuất khẩu, làm suy yếu các lệnh trừng phạt mà chính phủ Mỹ áp đặt. 

Trên thực tế, mặc dù cả SMIC và Huawei đều phải chịu các hạn chế thương mại, nhưng dường như họ đã tìm cách tích trữ thiết bị, tận dụng khoảng thời gian giữa các quy định của Mỹ vào tháng 10 năm 2022 và các động thái tương tự của Nhật Bản và Hà Lan vào tháng 7 và tháng 9 năm 2023.

Những nỗ lực sau đó của Mỹ nhằm thu hẹp lỗ hổng này bằng cách thuyết phục Nhật Bản và Hà Lan, cả hai nước đều có ngành công nghiệp sản xuất chip phát triển mạnh, công bố các hạn chế xuất khẩu của riêng họ đối với những tiến bộ công nghệ cần thiết với Trung Quốc.

Mặc dù điều này đã thu hẹp được một số khoảng cách, nhưng báo cáo tiết lộ rằng Trung Quốc, từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2023, đã nhập khẩu máy sản xuất chất bán dẫn trị giá 3,2 tỷ USD từ Hà Lan, đánh dấu mức tăng đáng kinh ngạc 96,1% so với cùng kỳ năm 2022. Tổng nhập khẩu chất bán dẫn của Trung Quốc thiết bị từ tất cả các quốc gia cũng đạt 13,8 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm 2023, phản ánh khả năng phục hồi của các công ty Trung Quốc trong việc “lách” các hạn chế.

Ủy ban đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ - Trung, được thành lập vào năm 2000. Ủy ban này có mục đích đệ trình báo cáo thường niên lên Quốc hội về những tác động đến an ninh quốc gia trong mối quan hệ kinh tế giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, cùng với các khuyến nghị về hành động của chính phủ.

Trong bối cảnh đó, họ đã đề xuất một hướng đi phía trước, bao gồm khuyến nghị Quốc hội Mỹ yêu cầu Văn phòng Trách nhiệm Tổng hợp đánh giá hàng năm để đánh giá tính hiệu quả của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu thiết bị sản xuất chip sang Trung Quốc. Tuy nhiên, việc này có hiệu quả hay không mọi thứ vẫn chưa được đánh giá một cách đầy đủ.

>>>Cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung leo thang

>>>Gay cấn cuộc đua AI Mỹ - Trung Quốc

Cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung

Có thể thấy, cuộc xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc trong ngành bán dẫn đã diễn ra từ rất lâu trước đó và vẫn đang tiếp diễn với việc các cơ quan quản lý của Mỹ đưa ra các quy định mới vào tháng 10 năm 2022 để thắt chặt kiểm soát xuất khẩu.

Trọng tâm của cuộc chiến chuyển sang chip hệ thống AI cao cấp và máy móc thiết bị bán dẫn ở Trung Quốc, nhằm giải quyết những sơ hở trong các lệnh trừng phạt trước đây khiến hoạt động sản xuất ở Trung Quốc không thể kiềm chế một cách hiệu quả. Các quy tắc mới đánh dấu sự thay đổi trong cách tiếp cận, chuyển từ các hạn chế dựa trên băng thông sang tổng hiệu suất xử lý (TPP) để ngăn chặn sự “lách luật” của các công ty Trung Quốc.

Những tác động đối với Trung Quốc bao gồm những hạn chế nghiêm trọng đối với các đơn vị xử lý đồ họa (GPU) và các mạch tích hợp dành riêng cho ứng dụng hiệu suất (ASIC) rất quan trọng đối với các ứng dụng AI. Các hạn chế đối với thiết bị sản xuất chất bán dẫn đã mở rộng sang nhiều công cụ khác nhau, bao gồm công cụ khắc, công cụ EPI, công cụ tạo mặt nạ và công cụ lắng đọng lớp nguyên tử (ALD).

Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực này, vẫn tồn tại đâu đó những lỗ hổng tiềm ẩn trong các hạn chế đối với nhà máy tiên tiến và hiệu quả tổng thể của chuỗi cung ứng.

Nhìn về phía trước, những hạn chế mới dự kiến sẽ thúc đẩy Trung Quốc “tự lực cánh sinh” trong việc phát triển năng lực cây nhà lá vườn trong ngành AI. Trọng tâm là tăng trưởng nhanh hơn cơ sở hạ tầng chip AI của Trung Quốc để giảm sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ, dự đoán sẽ tăng cường đầu tư vào điện toán bộ nhớ, công nghệ tương tự và điện toán mô phỏng thần kinh. 

Tuy nhiên, điều này được cho là cũng sẽ có những tác động lớn đến khả năng cạnh tranh của các nhà sản xuất chip tiên tiến như BVIDIA và AMD trong cuộc chiến công nghệ đang diễn ra vẫn chưa chắc chắn, với những tác động tiềm tàng đối với lĩnh vực bán dẫn và khả năng cạnh tranh công nghệ tổng thể của Trung Quốc.